ΤΟΥ ΑΝΔΡΕΑ ΘΕΟΦΑΝΟΥΣ*
Στην καθημερινότητα τους οι πολίτες είναι μάρτυρες μιας σκληρής κοινωνικοοικονομικής και πολιτικής πραγματικότητας: μεταξύ άλλων, ανεργία, χαμηλές προσδοκίες, αβεβαιότητα, αυξημένη ανισότητα και απαξίωση του πολιτικού συστήματος. Ενώ ο προβληματισμός εξακολουθεί να είναι έντονος υπάρχει και η πίστη για ένα καλύτερο αύριο – πίστη που πηγάζει από το χαρμόσυνο μήνυμα της Ανάστασης.
Οι μέρες των γιορτών συνήθως ωθούν τους πλείστους ανθρώπους σε μια περισυλλογή καθώς και σε μια αυτοαξιολόγηση σε όλα τα επίπεδα. Ένα εύλογο ερώτημα που τίθεται σήμερα είναι τι μάθαμε από την κρίση. Έχουμε εντοπίσει τις υπερβολές μας ως άτομα και ως κοινωνία που συνέβαλαν στην κατάρρευση; Και αν ναι πως επανατοποθετούμεθα; Επιπρόσθετα είναι σημαντικό να εξετάσουμε κατά πόσον ήδη έχουν αρχίσει να λαμβάνουν χώρα οι αναγκαίες διαφοροποιήσεις και αλλαγές.
Δεν μπορούμε επίσης να αγνοήσουμε τα τεράστια ζητήματα του αξιακού μας συστήματος αλλά και τα θέματα ταυτότητας. Προφανώς ως μέλη μιας κοινωνίας είναι σημαντικό να ξέρουμε ταόρια μας και να καλλιεργούμε το στοιχείο του αλληλοσεβασμού -ιδίως σε περιστάσεις κρίσης όπου είναι δυνατόν ως αποτέλεσμα του φόβου και της αβεβαιότητας να παρατηρούνται έντονες εγωκεντρικές συμπεριφορές. Είναι επίσης σημαντικό να κατανοηθεί ότι αρκετοί προσωπικοί στόχοι μπορούν να εξυπηρετηθούν με συλλογική δράση.Υπογραμμίζω ότι το τίμημα του υπερκαταναλωτισμού ήταν και εξακολουθεί να είναι βαρύτατο. Βαριές ήταν και είναι οι συνέπειες από τιςυψηλές προσδοκίες από την ΕΕ. Θα πρέπει τελικά να κατανοηθούν τα σοβαρά ελλείμματα δημοκρατίας και αλληλεγγύης στην Ένωση και ότι πάνω απ’ όλα κυρίαρχο στοιχείο είναι τα εθνικά και οικονομικά συμφέροντα. Αποτελεί τεράστια απρονοησία η παραγνώριση της σημασίας του εθνικού κράτους και η πολιτικήπου στηρίζεται σε απατηλές προσδοκίες από τη σημερινή ΕΕ.
Και φέτος η κορυφαία για τον Ελληνισμό και την Ορθοδοξία γιορτή της Ανάστασης μας βρήκαν ενώπιον δύσκολων δεδομένων. Στο κορυφαίο υπαρξιακό ζήτημα του Κυπριακού η τουρκική πλευρά παραμένει αμετακίνητη σε συγκεκριμένες θέσεις και οι εξελίξεις δεν είναι ευοίωνες. Δυστυχώς η Κυπριακή Δημοκρατία παραμένει εγκλωβισμένη σε ένα πλαίσιο λύσης που τυχόν υλοποίησης του όχι μόνο δεν θα φέρει τα επιθυμητά αποτελέσματα αλλά αντίθετα θα οδηγήσει σε επιδείνωση των υφιστάμενων δεδομένων. Είναι όμως σημαντικό να έχουμε πολιτική για να ξεπεράσουμε τα αδιέξοδα. Η πολιτική ηγεσία καλείται να αξιολογήσει με πραγματισμό όλα τα δεδομένα και να αποϊδελογικοποιήσει το Κυπριακό και να χαράξει μια πορεία που να τερματίζει το σημερινό statusquo με θετικά αποτελέσματα.
Αλλά και στην οικονομία η πραγματικότητα δεν είναι ρόδινη παρά τις κυβερνητικές ανακοινώσεις. Η Κύπρος προσπαθεί να επουλώσει τις πληγές της. Η σταθεροποίηση στα υφιστάμενα απαράδεκτα χαμηλά επίπεδα οικονομικής δραστηριότητας δεν προσφέρεται για πανηγυρισμούς. Δυστυχώς τρία χρόνια μετά τον Μάρτιο του 2013 η Κύπρος δεν έχει ακόμα ένα νέο υπόδειγμα. Το χειρότερο είναι ότι η ίδια η κυβέρνηση δίνει ιδιαίτερη σημασία στην επικοινωνιακή πολιτική θέτοντας πολλές φορές την ουσία σε δεύτερη μοίρα. Από την άλλοι οι δυνάμεις της αντιπολίτευσης δεν έχουν ολοκληρωμένη προσέγγιση για έξοδο από την κρίση. Αντίθετα, η όλη προσέγγιση είναι αποσπασματική και αρκετές φορές με δόση λαϊκισμού. Πάντως υπάρχουν τα εργαλεία οικονομικής πολιτικής για έξοδο από την κρίση. Μεταξύ άλλων, υπογραμμίζεται η σημασία του σωστού μίγματος δημοσιονομικής και νομισματικής πολιτικής, η δημιουργία ή/και η ενίσχυση συγκεκριμένων μοχλών/πυλώνων οικονομικής δραστηριότητας. Ο παραμερισμός της γραφειοκρατίας και η προώθηση μιας αποτελεσματικής δημόσιας διοίκησης.
Και ενώ βαδίζουμε προς τις βουλευτικές εκλογές η απαξίωση και η απογοήτευση εξακολουθούν να βρίσκονται σε ψηλά επίπεδα. Όμως ενώ τα συναισθήματα αυτά είναι κατανοητά η αποχή δεν είναι η απάντηση. Οι υφιστάμενες προκλήσεις και τα προβλήματα απαιτούν ολοκληρωμένες πολιτικές προσεγγίσεις. Είναι καθοριστικής σημασίας να στηριχθούν πολιτικές δυνάμεις που είναι δυνατό να συμβάλουν στην επιστροφή της ελπίδας, της αξιοπρέπειας και της αυτοπεποίθησης του κάθε Κύπριου πολίτη. Προς αυτή την κατεύθυνση το ζητούμενο είναι οι διαφορετικέςπροσεγγίσειςστο Κυπριακό και στην οικονομία καθώς και η ενίσχυση των δυνάμεων που δίνουν ιδιαίτερη έμφαση στις αξίες της κοινωνικής συνοχής και της αλληλεγγύης.Ταυτόχρονα πρέπει να προσπαθήσουμε να γίνουμε καλύτεροι τόσο σε ατομικό όσο και σε συλλογικό επίπεδο και να οικοδομήσουμε ένα αποτελεσματικό κράτος το οποίο να ανταποκρίνεται με επιτυχία στις πολυδιάστατες προκλήσεις της εποχής μας σε ένα δύσκολο περιφερειακό ευρωπαϊκό και διεθνές περιβάλλον. Οι στόχοι αυτοί αν και υψηλοί είναι στη σφαίρα του εφικτού.
*Καθηγητής Πολιτικής Οικονομίας και Πρόεδρος του Κέντρου Ευρωπαϊκών και Διεθνών Υποθέσεων του Πανεπιστημίου Λευκωσίας.
