ΤΟΥ ΓΙΑΝΝΑΚΗ Λ. ΟΜΗΡΟΥ*
Η αχαλίνωτη κερδοσκοπία οδηγεί στην κοινωνική αποσύνθεση, την κοινωνική στέρηση, την περιθωριοποίηση και τη συντριβή. Η ανεξέλεγκτη οικονομία της αγοράς, συνδεδεμένη με τις χωρίς προηγούμενο τεχνολογικές καινοτομίες και ειδικότερα με την παγκοσμιοποίηση της τεχνολογίας και την κοινωνία των πληροφοριών, δημιουργεί νέα πολιτιστικά πρότυπα και σχήματα, τα οποία απειλούν την ύπαρξη της παραδοσιακής πολιτιστικής φυσιογνωμίας και την έννοια της εθνικής ταυτότητας που συνδέεται άμεσα μαζί τους.
Το πιο σημαντικό ίσως από όλα είναι ότι οι σαρωτικές τεχνολογικές αλλαγές και η παγκοσμιοποίηση συνέτειναν στο να αποδίδεται όλο και πιο παρωχημένος ρόλος στο έθνος - κράτος. Και αυτό όχι μόνο σε σχέση με τη διαχείριση της οικονομίας αλλά και της ιδιαίτερης πολιτιστικής και εθνικής φυσιογνωμίας. Η αποτελεσματικότητα του σύγχρονου έθνους - κράτους τείνει να εκλείψει οριστικά μετά την κατάργηση των συνόρων που ακολούθησε την παγκοσμιοποίηση.
Η αποτελεσματική απάντηση σε αυτές τις προκλήσεις είναι μια ισχυρή παιδεία, η οποία απέναντι στο φαινόμενο μιας απάνθρωπης παγκοσμιοποίησης, θα αντιπαραβάλει την ανάγκη εξανθρωπισμού της. Που θα προτάξει αρχές και αξίες, την αλληλεγγύη, την ανακατανομή του πλούτου, την υποταγή της οικονομίας της αγοράς στις ανάγκες της κοινωνίας και των ανθρώπων, την προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, τη δύναμη της γνώσης, τον διάλογο, τον πολιτισμό, την αντιμετώπιση των αιτίων της βίας και της τρομοκρατίας, τη βιώσιμη ανάπτυξη απέναντι στην ανατροπή της οικολογικής ισορροπίας. Τον δημοκρατικό έλεγχο απέναντι στην παντοδυναμία των Μ.Μ.Ε. και την κοινωνική λογοδοσία απέναντι στα φαινόμενα διαφθοράς και αδιαφάνειας.
Χρέος της Παιδείας μας, η συλλογική μας άμυνα απέναντι σε αυτά τα φθοροποιά φαινόμενα. Χρέος μας να ξανακτίσουμε μια νέα αντίληψη κοινωνικής αλληλεγγύης και συλλογικότητας. Με ευαισθησία και αποφασιστικότητα, έχοντας πάντοτε στο μυαλό ότι ένα σύστημα που ελέγχεται αποκλειστικά από την αδίστακτη κερδοσκοπία, αλλά και κοσμοπολίτικες θεωρίες και ιδεολογήματα, εξασθενίζει τους άτυπους κοινωνικούς δεσμούς. Τους δεσμούς, οι οποίοι στηρίζουν τις κοινωνίες και αποτρέπουν εγκληματικές, παράνομες, αντικοινωνικές συμπεριφορές, που οδηγούν στην εθνική απονεύρωση, την πολιτιστική ερήμωση, την εκπαιδευτική άπνοια, και την αποδυνάμωση του έθνους - κράτους.
Ο μεγάλος κίνδυνος από την παγκοσμιοποίηση των οικονομιών είναι μια ισοπέδωση των κοινωνιών χωρίς αρχές, αξίες και οράματα. Και η απάντηση είναι
μια παιδεία που θα προωθεί την αλληλεγγύη, την ελευθερία, την ισότητα, την κοινωνική δικαιοσύνη. Αλλά και θα σέβεται την ιστορία, τον πολιτισμό, τις εθνικές και πολιτιστικές μας ρίζες μακριά από σκοπιμότητες και ανιστόρητους νεωτερισμούς. Στην Κύπρο βρισκόμαστε αναμφίβολα σε ένα οριακό σημείο ως προς τις εκπαιδευτικές κατευθύνσεις που θα καθορίσουν το μέλλον της παιδείας μας.
Ο τομέας της παιδείας αντιμετωπίζει συνεχώς νέες προκλήσεις μέσα στο αντιπαρατιθέμενο κλίμα που δημιουργεί η παγκοσμιοποίηση από τη μια και η αντίσταση του έθνους – κράτους από την άλλη. Μέσα σε αυτό το κλίμα είναι αναγκαία η ανάπτυξη ενός εθνικού - δημοκρατικού διαλόγου μακριά από λαϊκισμούς και δημαγωγία, στερεότυπα και ιδεολογήματα για την υιοθέτηση πολιτικών που θα ανυψώσουν την παιδεία στο βάθρο που της αρμόζει μέσα στην κυπριακή κοινωνία. Η ποσοτική διεύρυνση πρέπει να συμβαδίσει με την ποιοτική επέκταση, τις ανάγκες της νέας εποχής, τον σεβασμό της ιστορίας, του πολιτισμού
και της εθνικής μας καταγωγής αλλά και της επιταγής για εκσυγχρονισμό και μεταρρυθμίσεις. Η παιδεία του χτες αφορούσε προετοιμασία για τη βιομηχανική
οργάνωση της κοινωνίας. Η παιδεία του σήμερα πρέπει να στοχεύει στην προ- ετοιμασία για την κοινωνία της πληροφορικής και τον μεταβιομηχανικό πολιτισμό του 21ου αιώνα. Γι’ αυτό η σύγχρονη ελληνική παιδεία στην Κύπρο, διαμορφώνοντας αυτό το πλαίσιο, χωρίς εσωστρέφεια θα πρέπει να καλλιεργήσει δραστηριότητες που να βασίζονται στις αρχές της εθνικής αυτογνωσίας από τη μια και του ευρωπαϊκού συλλογικού πλαισίου από την άλλη. Η ελληνικότητα της παιδείας μας με διαφύλαξη της ελληνικής γλώσσας, συμβαδίζοντας με τα σύγχρονα ρεύματα, θα αποβεί στοιχείο δύναμης.
Η ελληνική παιδεία της Κύπρου ξεχώριζε γιατί έβρισκε πάντα τον ένα, τον αναντικατάστατο ρόλο που δίνει νόημα και περιεχόμενο στη ζωή: Τον αγώνα για ελευθερία, για πρόοδο της κοινωνίας για την προκοπή του λαού και του Έθνους. Απορρίπτοντας την υποταγή, την αδράνεια, την παραίτηση, μπροστά στα τείχη που υψώνουν μπροστά μας οι κάθε λογής κήρυκες της ενσωμάτωσης και της ήττας. Σε αυτόν τον δρόμο οφείλει και σήμερα να βαδίσει η ελληνική παιδεία της Κύπρου.
*Προέδρου Βουλής των Αντιπροσώπων και Πρόεδρος Κ.Σ. ΕΔΕΚ
