ΤΟΥ ΜΙΧΑΛΗ ΠΙΕΡΗ*
Θα σας μιλήσω για ένα βιβλίο που δικαίως είναι ήδη πολυσυζητημένο, με στιβαρά κείμενα θετικής πρόσληψης και διάφορες ιδεοληπτικές κορώνες που οφείλονται στην αντίληψη ότι το έργο τέχνης μπορεί να είναι τεκμήριο για να δικαστεί ο δημιουργός για την ιδεολογία ή και για τις πολιτικές του πεποιθήσεις. Το δεύτερο μονοπάτι δεν με αφορά και δεν θα πω τίποτε περισσότερο επ’ αυτού. Από την πρώτη ομάδα, οφείλω να σημειώσω ότι έχουν κατατεθεί αξιόλογες παρατηρήσεις, αναφέρω εδώ συνθηματικά αυτές που αφορούν στο συνοριακό χαρακτήρα του έργου, την ένταση της γραφής, τις ποιητικές εικόνες και το ονειρικό στοιχείο που λειτουργεί αντιστικτικά στον ωμό ρεαλισμό που χαρακτηρίζει το λόγο των ηρώων, ενίοτε και του αφηγητή, τον γενικά αντιηρωικό χαρακτήρα του έργου, το στοιχείο της φρίκης που έχει γίνει εφιάλτης, το θέμα των σακατεμένων επιζώντων.
Από τη δική μου σκοπιά και στο χρόνο που διαθέτω, θα μιλήσω πιο πολύ ως αναγνώστης παρά ως ειδικός, άλλωστε ειδικός στην κριτική του μυθιστορήματος δεν είμαι, απλώς υπάρχουν κάποια σύγχρονα νεοελληνικά μυθιστορήματα που η ανάγνωσή τους με καθήλωσε και μίλησα γι’ αυτά δημόσια είτε ιδιωτικά. Ας μνημονεύσω τον «Αφέντη Μπατίστα» του Κώστα Μόντη, την «Κάθοδο των Εννιά» του Θανάση Βαλτινού, την «Πύλη» του Γιώργου Μιχαηλίδη, την «Ιστορία» του Γιώργη Γιατρομανωλάκη, τον «Ισμαήλ Φερίκ Πασά» της Ρέας Γαλανάκη, τη «Μητριά πατρίδα» του Μιχάλη Γκανά και τους «Θαυμαστούς Αποθηκάριους» του Νάσου Θεοφίλου. Ας μου επιτραπεί επίσης να πω ότι γνωρίζω τον Βασίλη Γκουρογιάννη από το 1980, μου τον είχε γνωρίσει ο Μιχάλης Γκανάς και έκτοτε παρακολουθώ τη λογοτεχνική του πορεία η οποία μ’ ενδιαφέρει ως αναγνώστη. Ας ξεκινήσουμε, λοιπόν, από αυτό το σημείο, την αναγνωστική εμπειρία.
*Πανεπιστήμιο Κύπρου
[1] Kείμενο ομιλίας που επρόκειτο να διαβαστεί στην Αθήνα, σε εκδήλωση παρουσίασης του βιβλίου του Β. Γκουρογιάννη που οργάνωσε το Σπίτι της Κύπρου στην Στοά του Βιβλίου στις 19 Νοεμβρίου 2009. Η εκδήλωση ματαιώθηκε από επίθεση ακροδεξιών και φασιστικών συσπειρώσεων, καθώς και διαφόρων κουκουλοφόρων, οι οποίοι προπηλάκισαν τον συγγραφέα και τους ομιλητές της εκδήλωσης (τον Γιώργη Γιατρομανωλάκη και τον υποφαινόμενο) και κατάστρεψαν όσα αντίτυπα του βιβλίου είχαν εκτεθεί στον προθάλαμο της αίθουσας. Η Πρεσβεία της Κύπρου έσπευσε να αποκηρύξει την εκδήλωση, ενώ η αστυνομία (και τα ΜΑΤ) δεν προέβησαν σε καμία ενέργεια για να προστατέψουν στοιχειωδώς το κύρος της Ελληνικής Δημοκρατίας. Έκτοτε δεν είχαμε κανένα μήνυμα από την Πρεσβεία της Κύπρου στην Αθήνα της οποίας υποτίθεται ότι είμασταν προσκεκλημένοι. Έτσι δεν γνωρίζουμε αν έπραξε οτιδήποτε σχετικό με τη ματαιωθείσα παρουσίαση του βιβλίου. Τώρα, μια πενταετία αργότερα, και καθώς αυξάνονται τα άτομα που, με βάση τα δημοσιεύματα της εποχής εκείνης, μου ζητούν το κείμενο της ομιλίας, αποφάσισα να το δώσω προς δημοσίευση στη μορφή που είχε διαμορφωθεί τον Νοέμβριο του 2009.
Ολόκληρο το κείμενο στο πιο κάτω έγγραφο:
