ΤΟΥ ΠΑΝΤΕΛΗ ΒΟΥΤΟΥΡΗ*
Ένας σπουδαίος πεζογράφος, σεμνός, αφανής και αδικαίωτος, ο οποίος μοίρασε τη ζωή και το έργο του ανάμεσα στις δύο πατρίδες του, την Αίγυπτο και την Κύπρο. Ο Γ.Φ. Πιερίδης ανήκει σε μιαν «αριστερή παράδοση» της μεταπολεμικής μας πεζογραφίας, με τη διαφορά ότι από τα διηγήματά του απουσιάζουν τελείως τα πολιτικά δόγματα και τα προγραμματικά ιδεολογικά σχήματα. Τα στοιχεία που επιτρέπουν –νομίζω– αυτό τον συσχετισμό είναι η ιστορική και πολιτική του συνείδηση, η ρεαλιστική και κριτική του εγρήγορση, η διαλεκτική του προσέγγιση, η συμπάθεια με την οποία περιβάλλει τους περιθωριακούς, φτωχούς και καταφρονεμένους ήρωές του και –αντιστρόφως– η οργή του απέναντι στα «στίφη των ολβίων»· τους «ευημερούντες κομπιναδόρους».
Ο λογοτεχνικός κόσμος του, αντιφατικός (όπως είναι και στον πραγματικό κόσμο) αρθρώνεται σε ένα περίπλοκο πλέγμα αντιθέσεων: τοπικό-οικουμενικό, σταθερότητα-μετασχηματισμός, ειρήνη-πόλεμος, εξουσιαστές-εξουσιαζόμενοι, πλούσιοι-φτωχοί, προδότες-ήρωες, αυθεντικότητα-αλλοτρίωση. Τα ζεύγματα αυτά λειτουργούν ως εργαλεία μια διαλεκτικής οπτικής ενός κατεξοχήν κριτικού κοινωνικού πεζογράφου· και η κριτική του δεν είναι ποτέ μονοδιάστατη ή απόλυτη.
Κοντά σε αυτά θα μπορορούσαμε να προσθέσουμε και την ποιητική διάσταση του αφηγηματικού του λόγου – ενός ενδιάθετου λυρισμού ο οποίος, ωστόσο, ποτέ δεν παραβιάζει τα όρια του μέτρου, στο οποίο υπόκειται, γενικότερα, ο λιτός και απέριττος λόγος του. Η συνδήλωση και η μεταφορά υπηρετούν μιαν αφαιρετική σχεδός τεχνική εξεικόνισης των πραγμάτων και των προσώπων – όπως, για παράδειγμα, το πορτραίτο του κυρίου Τρίκκου· ενός συνηθισμένου, πεζού, φοβισμένου μάλλον ανθρώπου:
«Δε βρίσκεται στον κόσμο ύπαρξη, ούτε κι η πιο πεζή που να μην έχει τις ποιητικές της ώρες. Το καβουράκι του άμμου, που περνάει τη ζωούλα του χωμένο στην τρύπα του, γνωρίζει κι αυτό λυρικές ώρες, όταν στέκει στο κατώφλι του μαγεμένο από την παρουσία της μεγάλης θάλασσας κι ανασαίνει στο ρυθμό του παλμού της.
Ο κύριος Τρίκκος περνούσε τη μικρή του ζωή τρυπωμένος σαν το καβούρι μέσ' στο μαγαζί του, να παραμονεύει το κέρδος και να φοβάται τα ρεύματα...»
Ο Γ. Φ. Πιερίδης γεννήθηκε το 1904 στο χωριό Δάλι της Κύπρου· μεγάλωσε όμως στο Κάιρο, όπου ήταν εγκατεστημένη η οικογένειά του. Πραγματοποίησε τις γυμνασιακές σπουδές του στην Αμπέτειο Σχολή του Καϊρου και εργάστηκε για 23 χρόνια, ως το 1946 ως υπάλληλος σε εταιρία εμπορίας βάμβακος. Πρωτοεμφανίστηκε με το μυθιστόρημα Βαμβακάδες (από τα πρώτα ελληνικά μυθιστορήματα με ήρωες αιγύπτιους φελλάχους, εργάτες σε ένα εργοστάσιο επεξεργασίας βαμβακιού κοντά στον Νείλο), το οποίο είχε εκδοθεί το 1945 από τον «αριστερό» εκδοτικό οίκο «Ορίζοντες» της Αλεξάνδρειας (με τους «Ορίζοντες» και το περιοδικό Έλλην συνεργάζονταν ανάμεσα σε άλλους ο Στρατής Τσίρκας και ο «στρατευμένος» ποιητής Θοδόσης Πιερίδης - αδελφός του Γ. Φ. Πιερίδη). Οι βιβλιόφιλοι μπορούν να αναζητήσουν μια καλαίσθητη συγκεντρωτική έκδοση των διηγημάτων του με τίτλο "Η τετραλογία των καιρών", 1989, από το Πολιτιστικό Ίδρυμα Τραπέζης Κύπρου.
Εξ αφορμής της συμπλήρωσης 110 χρόνων από τη γέννησή του το Νεοελληνικό Σπουδαστήριο Πετρώνδα του Πανεπιστημίου Κύπρου και οι Πολιτιστικές Υπηρεσίες του Υπουργείου Παιδείας και Πολιτισμού διοργανώνουν Επιστημονική Ημερίδα, στις 13 Ιουνίου, 5.00 μμ., στην Ερευνητική Μονάδα Αρχαιολογίας, Γλάδστωνος 12, Λευκωσία. Ομιλητές: Μιχάλης Πιερής, MahaSalem, Μανώλης Μαραγκούλης, MostafaHakimRefai, ZorkaSljivancanin, Παντελής Βουτουρής.
*Καθηγητής Νεοελληνικής Φιλολογίας στο Τμήμα Βυζαντινών και Νεοελληνικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Κύπρου.
