ΤΗΣ ΜΑΡΙΝΑΣ ΒΑΣΙΛΕΙΑΔΟΥ*
Το παρόν κείμενο γράφεται με αφορμή έγκυρες πληρόφοριες οι οποίες μου έχουν διαβιβαστεί και αφορούν πρωτοβουλία γονέων τάξης σε δημόσιο σχολείο να συνεισφέρουν οικονομικά ώστε να αγοραστεί εξοπλισμός τον οποίο χρειάζεται παιδί με αναπηρία (που βρίσκεται στην τάξη των παιδιών τους). Στη συγκεκριμένη περίπτωση δεν ακολουθήθηκε καμία από τις ενδεδειγμένες διαδικασίες οι οποίες είναι (α) να τεθεί επίσημα αίτημα στο Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού (ΥΠΠ) από τη διευθυνση του σχολείου, (β) σε περίπτωση που απορριπτόταν το αίτημα ή ταυτόχρονα με το πιο πάνω, να γινόταν αίτημα στη Σχολική Εφορεία και (γ) αν και αυτό δεν καρποφορούσε να τεθόταν το θέμα προς συζήτηση στο Σύνδεσμο Γονέων. Απλά κάποια μέλη του Συνδέσμου Γονέων χωρίς να ενημερώσούν τα υπόλοιπα μέλη, ζήτησαν από τους γονείς της συγκεκριμένης τάξης αν μπορούσαν να συνεισφέρουν ώστε να αγοραστεί ο εν λόγω εξοπλισμός. Δράττομαι λοιπόν αυτής της ευκαιρίας να παρουσιάσω γιατί οι αποσπασματικές πρωτοβουλίες των γονιων δεν πρέπει να αντικαθιστούν τις υποχρεώσεις του ΥΠΠ.
Επιφανειακά αυτή η πρωτοβουλία μπορεί να εκληφθεί ως πράξη φιλανθρωπίας των γονιών προς κάποιον συνάνθρωπο τους. Η φιλανθρωπία όμως δεν έλυσε ποτέ κανένα πρόβλημα. Απλώς του έδωσε πίστωση χρόνου, προκαλώντας συναισθήματα ικανοποίησης συνήθως σε αυτόν που την κάνει και όχι σε αυτόν που τη δέχεται. Σε αυτή την περίπτωση υπάρχει ο σοβαρός κίνδυνος οι ίδιοι οι γονείς αυτού του παιδιού, αλλά και το ίδιο το παιδί με αναπηρία, να αισθανθούν άσχημα αν μάθουν για αυτή την πρωτοβουλία όπως και να δημιουργηθούν προβλήματα μεταξύ των υπολοίπων γονιών, αφού ενδεχομένως κάποιοι να μη θέλουν ή να μην μπορούν να συνεισφέρουν.
Εξετάζοντας όμως το ζήτημα πιο διεξοδικά μπορεί εύκολα κάποιος να συμπεράνει ότι δημιουργούνται κι άλλα, πολύ πιο μεγάλα προβλήματα και αυτό γιατί η ισότιμη πρόσβαση ενός παιδιού στην εκπαίδευση δεν πρέπει να εξαρτάται απόαισθήματα φιλανθρωπίας. Για να εξηγήσω, το κάθε παιδί που φοιτά σε σχολεία της Κύπρου δικαιούται, αν και εφόσον χρειάζεται, να του παρασχεθούν εύλογες προσαρμογές και εξοπλισμός ώστε να έχει ισότιμη πρόβαση στην εκπαίδευση. Αυτό γιατί η Κύπρος έχει δεσμευθεί υπογράφοντας και κυρώνοντας με νομοθεσίες διεθνείς συμβάσεις (π.χ. τη Σύμβαση των Ηνβμένων Εθνών για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρία του 2006) και εγχώρια νομοθεσία (Ο περί αγωγής και Εκπαίδευσης Παιδιών με Ειδικές Ανάγκες Νόμος του 1999) στις οποίες τονίζονται πέραν πάσης αμφιβολίαςτα δικαιώματα όλων των παιδιών και οι υποχρεώσεις της πολιτείας προς αυτά.
Παρακάμπτωντας λοιπόν το ΥΠΠ όπως και τις Σχολικές Εφορείες ως καθ’ύλην αρμόδιες υπηρεσίες και αποφεύγοντας να τους φέρουμε προ των ευθυνών τους τέσσερα πράγματα ενδέχεται να συμβούν:
(α) Να δημιουργηθεί προηγούμενο και σε ανάλογες περιπτώσεις αυτοί οι οργανισμοί να απορρίπτουν εύλογα αιτήματα και να προωθούν την ιδιωτική πρωτοβουλία. Αυτό θα έχει ως αποτέλεσμα κάποια παιδιά που θα έχουν την «τύχη» να είναι συμμαθητές με παιδιά φιλάνθρωπων γονιών να απολαμβάνουν ισότιμης μεταχείρισης ενώ κάποια άλλα όχι.
(β) Να γίνονται πρόσκαιρες διευθετήσεις. Για παράδειγμα αν ένα παιδί του δημοτικού που χρήζει κάποιας διευκόλυνσης και του την παρέχουν οι γονείς της τάξης, τι θα γίνει όταν πάει στο γυμνάσιο, μετά στο λύκειο και στο πανεπιστήμιο; Θα ρωτούνται και εκεί κάθε φορά οι γονείς για το κατά πόσο θέλουν να συνεισφέρουν ώστε ένα παιδί να πάρει αυτό που η πολιτεία υποχρεούται να του παρέχει;
(γ) Να τορπιλιστεί όλη η προσπάθεια της ένταξης παιδιών με αναπηρία στα γενικά σχολεία, γιατί υπάρχει ο πολύ σοβαρός κίνδυνος κάποιος γονιός να δυσανασχετήσει, είτε κρυφά είτε φανερά, για το ότι του έτυχε να έχει στην τάξη του παιδί που χρειάζεται εύλογες προσαρμογές ή εξοπλισμό τα οποία επιβαρύνεται ο/η ίδιος/α.
(δ) Να διευθετούνται μόνο ζητήματα χαμηλού κόστους. Μπορεί ποσά της τάξης των 50 ευρώ να μην δημιουργούν προβλήματα σε κάποιους γονείς αλλά δε νομίζω να συμβαίνει το ίδιο αν θα αναλογεί σε αυτούς ένα ποσό της τάξης των 100, 200 και βάλε ευρώ.
Άρα το πιο σωστό θα ήταν σε κάθε περίπτωση να υποβάλλονται τα αιτήματα, και αν χρειάζεται να ασκείται πίεση, στο ΥΠΠ και στις Σχολικές Εφορίες ώστε να παρέχονται στα παιδιά αυτά που δικαιούνται. Ακόμα και η συμβολή του Συνδέσμου Γονέων θα πρέπει να υπάρχει ως έσχατη και να γίνεται με ταυτόχρονη καταγγελία για το ότι δεν παρασχέθηκε σε κάποιο παιδί αυτό που έπρεπε. Δε νοείται όμως να ζητείται από γονείς όποιασδήποτε τάξης να αναλάβουν οικονομικά υποχρεώσεις της Πολιτείας. Μια τέτοια πρακτική δεν βελτιώνει καθόλου τα πράγματα, απλά τα δυσχεραίνει ακόμη περισσότερο.
Συμπερασματικά, η πορεία ενός παιδιού με αναπηρία στο εκπαιδευτικό σύστημα δεν πρέπει σε καμία περίπτωση να στηρίζεται στη φιλανθρωπική πρωτοβουλία, όπως η πορεία των παιδιών χωρίς αναπηρία δεν στηρίζεται στη φιλανθρωπική πρωτοβουλία. Υπάρχουν νομοθεσίες και διαδικασίες που χρειάζεται να ακολουθούνται για να διασφαλίζεται η αξιοπρεπής φοίτηση όλων των παιδιών στο εκπαιδευτικό μας σύστημα.
*Εκπαιδευτικός
