ΤΟΥ ΓΙΩΡΓΟΥ ΔΗΜΟΣΘΕΝΟΥΣ*
Η εκπαιδευτική μεταρρύθμιση δεν περιορίζεται μόνο στην πρωτοβάθμια και τη δευτεροβάθμια εκπαίδευση, αλλά εκτείνεται και στην τριτοβάθμια εκπαίδευση, όπου έχουμε προβεί σε σημαντικές ενέργειες για τη διεύρυνση του φάσματος και τον εκσυγχρονισμό των προσφερόμενων προγραμμάτων σπουδών, τόσο από τα Δημόσια και Ιδιωτικά Πανεπιστήμια όσο και από τις Ιδιωτικές Σχολές Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης, έτσι ώστε οι νέοι να έχουν τη δυνατότητα επιλογής κλάδων σπουδών, που αφενός τους ενδιαφέρουν και αφετέρου προσφέρουν προοπτικές απασχόλησης στην αγορά εργασίας, τόσο στην Κύπρο όσο και στο εξωτερικό. Σε αυτό το πλαίσιο, τα τελευταία χρόνια έχει αυξηθεί τόσο ο αριθμός των προσφερόμενων προγραμμάτων σε όλα τα επίπεδα σπουδών (προπτυχιακό, μεταπτυχιακό, διδακτορικό) όσο και το φάσμα επιλογών που έχουν οι υποψήφιοι φοιτητές.
Βασικοί τομείς για τον εκσυγχρονισμό της Ανώτερης Εκπαίδευσης στην Κύπρο όπως και διεθνώς είναι η διασφάλιση της ποιότητάς της, η αύξηση του αριθμού των φοιτητών, η μετατροπή της Ευρώπης σε κέντρο αριστείας στη διδασκαλία και έρευνα, η αύξηση/ενίσχυση της προσέλκυσης φοιτητών από τρίτες χώρες, καθώς επίσης και η προώθηση της κινητικότητας των φοιτητών, του ακαδημαϊκού και διοικητικού προσωπικού των ιδρυμάτων ανώτερης εκπαίδευσης τόσο εντός όσο και εκτός Ευρωπαϊκής Ένωσης. Επίσης, γίνεται προσπάθεια για βελτίωση των συνθηκών διακυβέρνησης των ιδρυμάτων Ανώτερης Εκπαίδευσης, η οποία βοηθά στην αναζήτηση εναλλακτικών/διαφορετικών μορφών χρηματοδότησης και την προσέλκυση ιδιωτικών πηγών χρηματοδότησης ιδιαίτερα στον τομέα της έρευνας και της καινοτομίας.
Με την ανάπτυξη της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης της Κύπρου, με την ίδρυση νέων Πανεπιστημίων και την προσφορά σύγχρονων προγραμμάτων σπουδών, όσο και η έμφαση που δίνεται από το Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού για διασφάλιση της ποιότητας της προσφερόμενης εκπαίδευσης, έχουμε πετύχει την αύξηση του αριθμού των Κυπρίων φοιτητών που επιλέγουν την Κύπρο για τις ανώτατες σπουδές τους. Να σημειώσω απλά ότι πριν από την Εκπαιδευτική Μεταρρύθμιση στην Κύπρο λειτουργούσε ένα Πανεπιστήμιο ενώ σήμερα λειτουργούν οχτώ.
Περισσότεροι επιλέγουν την Κύπρο
Ως αποτέλεσμα, σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία της Στατιστικής Υπηρεσίας, από το ακαδημαϊκό έτος 2009-10, για πρώτη φορά, ο αριθμός των Κυπρίων που επιλέγουν την Κύπρο για σπουδές ξεπερνά τον αριθμό των Κυπρίων που επιλέγουν να σπουδάσουν στο εξωτερικό.
Σε αυτό το πλαίσιο, προχωρούν επίσης κανονικά οι διαδικασίες για την έναρξη λειτουργίας της Ιατρικής Σχολής στο Πανεπιστήμιο Κύπρο από το 2013. Ταυτόχρονα, μετά την έγκριση ίδρυσης και λειτουργίας της Σχολής Καλών Τεχνών και Εφαρμοσμένων Τεχνών στο ΤΕΠΑΚ, δρομολογούνται οι διαδικασίες για να αρχίσει η λειτουργία και της εν λόγω Σχολής. Τέλος, με την έναρξη λειτουργίας των νέων προπτυχιακών και μεταπτυχιακών προγραμμάτων του Ανοιχτού Πανεπιστημίου από τη φετινή ακαδημαϊκή χρονιά, διευρύνεται τόσο το φάσμα των προγραμμάτων που προσφέρονται στα Πανεπιστήμια της Κύπρου, ενώ προσεγγίζεται επίσης ο στόχος που είχε τεθεί για το Ανοιχτό Πανεπιστήμιο να καταστεί ένα αυτοχρηματοδοτούμενο ίδρυμα.
Φορέας Διασφάλισης και Πιστοποίησης Ποιότητας
Για τη διασφάλιση της ποιότητας της προσφερόμενης ανώτερης εκπαίδευσης στην Κύπρο, το ΥΠΠ προωθεί με τη σύσταση Φορέα Διασφάλισης και Πιστοποίησης Ποιότητας της Ανώτερης Εκπαίδευσης Νόμος. Σκοπός της ίδρυσης του Φορέα είναι η ενίσχυση των διαδικασιών εσωτερικής και εξωτερικής αξιολόγησης της ποιότητας της παρεχομένης εκπαίδευσης και η εφαρμογή των ευρωπαϊκών προτύπων και οδηγιών στην όλη διαδικασία (τόσο στα Δημόσια και Ιδιωτικά Πανεπιστήμια όσο και στις Δημόσιες και Ιδιωτικές Σχολές Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης). Επιπλέον, ο Φορέας Πιστοποίησης Ποιότητας θα είναι η αρμόδια αρχή της Δημοκρατίας για την αξιολόγηση και της Διασυνοριακής εκπαίδευσης που προσφέρεται στη Δημοκρατία από τοπικά ιδρύματα.
Φοιτητική χορηγία και κρατική φοιτητική μέριμνα
Επίσης, πατά τη δύσκολη συγκυρία, διατηρήθηκε τόσο ο θεσμός της φοιτητικής χορηγίας, ενώ υλοποιήθηκε και η δέσμευση της Κυβέρνησης για επέκταση της κρατικής φοιτητικής μέριμνας με την έγκριση πακέτου στοχευμένων μέτρων στήριξης των φοιτητών και οικογενειών που αντιμετωπίζουν σοβαρά κοινωνικοοικονομικά προβλήματα. Αυτό το μέτρο περιλαμβάνει την αύξηση των κονδυλίων του Ιδρύματος Κρατικών Υποτροφιών ώστε να ενισχυθούν οι υποτροφίες προς τους φοιτητές του εξωτερικού, την παραχώρηση πιστώσεων στα ανώτερα και ανώτατα ιδρύματα για κάλυψη των στεγαστικών αναγκών των προπτυχιακών φοιτητών, τη διάθεση κουπονιών σίτισης και κουπονιών για αγορά πανεπιστημιακών βιβλίων και την επιδότηση νεοεισερχόμενων φοιτητών για την αγορά ή την αναβάθμιση ηλεκτρονικού υπολογιστή.
Από το φοιτητικό πακέτο επωφελήθηκαν συνολικά 9634 φοιτητές που σπουδάζουν στην Κύπρο κατά τα τρία τελευταία ακαδημαϊκά έτη και 3.918 Κύπριοι φοιτητές που σπουδάζουν στο εξωτερικό.
Τέλος, με την τροποποίηση της νομοθεσίας για τα Ιδιωτικά Πανεπιστήμια που προωθήσαμε, επιτρέπεται πλέον στον Υπουργό Παιδείας και Πολιτισμού να ελέγχει τις αυξήσεις στα δίδακτρα που επιβάλλουν κάθε χρόνο τα Ιδιωτικά Πανεπιστήμια, προστατεύοντας χιλιάδες οικογένειες από ανεξέλεγκτες αυξήσεις. Αποτέλεσμα της ψήφισης της Νομοθεσίας είναι να μην έχουμε αυξήσεις στα δίδακτρα των Ιδιωτικών Πανεπιστημίων για δύο συνεχόμενα ακαδημακά έτη.
Έχουμε ακόμα αρκετό δρόμο
Παρά την ανάπτυξη που έχει παρουσιαστεί στην τριτοβάθμια εκπαίδευση της Κύπρου τα τελευταία χρόνια, καθώς και τα σημαντικά βήματα που έγιναν στην προώθηση των πιο πάνω στόχων, έχουμε ακόμα αρκετό δρόμο να διανύσουμε για να φτάσουμε στο σημείο που επιθυμούμε. Κυρίως, θέλουμε να υπερβούμε την εσωστρέφεια που παρουσιάζει η τριτοβάθμια εκπαίδευση της Κύπρου.
Έχοντας την ιδιότητα του πολιτικού προϊστάμενου του Υπουργείου Παιδείας και Πολιτισμού καθώς και του ακαδημαϊκού, τονίζω ότι θα κάνουμε ότι είναι δυνατό σε νομοθετικό και εκτελεστικό επίπεδο, ούτως ώστε τα κυπριακά πανεπιστήμια να αποκτήσουν μεγαλύτερη εξωστρέφεια αναπτύσσοντας περαιτέρω συνεργασίες με κυρίως όμορα πανεπιστήμια του εξωτερικού. Αυτός είναι για μας ο δρόμος προς την οικονομική, κοινωνική, πολιτισμική και ακαδημαϊκή ανάπτυξη της πατρίδας μας.
Τα πλεονεκτήματα από τη διαπανεπιστημιακή συνεργασία
Τα πλεονεκτήματα που απορρέουν ιδιαίτερα από τη διαπανεπιστημιακή συνεργασία είναι πολλαπλά, για τους φοιτητές, τους ακαδημαϊκούς, τα ιδρύματα, τα κράτη και ολόκληρη την Ευρώπη. Για τους φοιτητές προσφέρουν την ευκαιρία να αποκτήσουν διεθνείς εμπειρίες, να διευρύνουν το γνωσιολογικό και ερευνητικό τους ορίζοντα και να ενδυναμώσουν το διαπολιτισμικό υπόβαθρό τους. Για τους ακαδημαϊκούς και τα πανεπιστήμια προσφέρουν τη δυνατότητα ανάπτυξης της έρευνας και διδασκαλίας και ενδυνάμωσης του κύρους τους. Για τα κράτη και την Ευρώπη ενθαρρύνουν την υλοποίηση μεταρρυθμίσεων, ανταποκρίνονται σε ανάγκες επαγγελματικής ανάπτυξης, προωθούν το πνεύμα του Ευρωπαίου πολίτη και τη διαπολιτισμική κατανόηση, και τέλος οδηγούν στην αναγνώριση, σε παγκόσμια κλίμακα, των δυνατοτήτων της Ευρώπης.
Το θέμα αυτό, αποτέλεσε εξάλλου και μια από τις προτεραιότητες της Κυπριακής Προεδρίας του Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης, όπως επίσης και η διασφάλιση της ποιότητας της παρεχόμενης εκπαίδευσης, η κινητικότητα φοιτητών, ακαδημαϊκών και ερευνητών, η αριστεία στην ανώτερη εκπαίδευση, η προώθηση του τριγώνου της γνώσης (εκπαίδευση, έρευνα και καινοτομία) και η ενίσχυση της απασχολησιμότητας των νέων, κ.ά.
Είμαι πεπεισμένος ότι λόγω των ιστορικών δεσμών που μας συνδέουν καθώς και του γεγονότος ότι είμαστε κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, μπορούμε να αναπτύξουμε τέτοιες συνεργασίες μεταξύ των ιδρυμάτων μας, που είναι περισσότερο από ποτέ αναγκαίες, ώστε να λειτουργήσουν ως δυναμικός μοχλός ανάπτυξης για τις χώρες μας αλλά και για την ευρύτερη περιοχή της Νοτιοανατολικής Μεσογείου.
*Από την ομιλία του στο Πανεπιστήμιο Αθηνών
