Η εξαίρεση μαθητών από την «Ανθρώπινη» και «Δημοκρατική» Εκπαίδευση


ΤΟΥ ΓΙΩΡΓΟΥ ΓΕΩΡΓΙΟΥ*

Η παιδεία σήμερα δε φαντάζει τόσο εξιδανικευμένη και ρηξικέλευθη όσο προβάλλεται. Η παιδεία στις μέρες μας πέρα από τα λιγοστά ευεργετήματά της περιθωριοποιεί, μονιάζει, οξύνει το χάσμα της ανισότητας και δημιουργεί μια πληθώρα αρνητικών συναισθημάτων στους μαθητές. Πολύ λίγοι είναι εκείνοι που θα προσέξουν τις λανθάνουσες συνυποδηλώσεις που ενυπάρχουν στα σχολικά εγχειρίδια και οι οποίες εγκυμονούν τεράστιους κινδύνους για διατάραξη της ψυχικής ισορροπίας του μαθητή.

Παίρνοντας ως παράδειγμα το υφιστάμενο σχολικό εγχειρίδιο της Γλώσσας Β΄ Γυμνασίου, στη σελίδα 29 υπάρχει το κείμενο «Η μητέρα συχνά εργάζεται». Ο κειμενογράφος μάς μιλά για τη μητέρα-νοικοκυρά που εργάζεται, πράγμα το οποίο αναγκάζει τα υπόλοιπα μέλη της οικογένειας να αναλάβουν κι αυτά ρόλους στο σπίτι. Ακολούθως, επισημαίνει τα προβλήματα που δύνανται να αντιμετωπίσουν  οι έφηβοι σε περίπτωση που εργάζονται και οι δύο γονείς τους καθώς οι πρώτοι δεν έχουν τη δυνατότητα να αφιερώσουν χρόνο στα παιδιά τους. Τέλος, τονίζει τη σημαντικότητα ενασχόλησης της μητέρας με κάποια εργασία εφόσον αυτό φέρνει εισόδημα στο σπίτι και συμβάλλει στην ολοκλήρωση της προσωπικότητας της μητέρας. Ως εδώ όλα ωραία. Παρουσιάζεται μέσω του μικρού αυτού κειμένου μια «φυσιολογική» οικογένεια η οποία αποτελείται αφενός από τον πατέρα και τη μητέρα που εργάζονται και αφετέρου από τα παιδιά. Το μήνυμα που επιδιώκει να μεταδώσει ο συγγραφέας είναι ότι είναι καλό – όχι επιβάλλεται – να εργάζεται η μητέρα γιατί η οικογένεια αυξάνει το εισόδημά της κατά κύριο λόγο. Τα ερωτήματα που τίθενται είναι γιατί δεν καταπιάνεται με μονογονεϊκές οικογένειες στις οποίες για οποιοδήποτε λόγο ο πατέρας δεν υπάρχει; Γιατί πάντοτε να προβάλλεται αυτή η δομή της οικογένειας ως πρότυπο και όλα να περιστρέφονται γύρω από αυτή;

Το ζήτημα είναι ότι υπάρχουν παιδιά που στερούνται μια «φυσιολογική» οικογένεια και μεγαλώνουν πολλές φορές μόνο με τη μητέρα η οποία καλείται να παίξει όλους τους ρόλους αλλά και πρέπει να εργαστεί για να μπορέσει να θρέψει τα παιδιά της. Όλοι γνωρίζουμε τους δύσκολους καιρούς που ζούμε και μπορούμε να αντιληφθούμε ότι δεν είναι λίγες οι οικογένειες που στερούνται ένα εκ των γονέων. Επομένως, όσοι μαθητές είναι ενταγμένοι σε αυτή την κατηγορία αποκλείονται από το πρότυπο οικογένειας του οποίου γίνεται προβολή και δεν μπορούν να θεωρούνται ίσοι με τους άλλους. Γιατί αυτούς η μαμά τους οφείλει να δουλέψει για να τους ταΐσει ενώ στους άλλους η μητέρα μπορεί απλά να εργαστεί για ένα επιπρόσθετο εισόδημα – αν θέλει όμως μπορεί να παραμείνει και στο σπίτι. Οι μαθητές μονογεϊκών οικογενειών αισθάνονται αυτή την περιθωριοποίηση και εξαίρεση από το υπόλοιπο σύνολο. Το κείμενο αυτό θα ήταν εξαίσιο αν στις κοινωνικές δομές όλες οι οικογένειες ήταν σαν και αυτή που περιγράφεται, από τη στιγμή όμως που οι οικογένειες με ένα γονέα όχι μόνο υπάρχουν αλλά αποτελούν και σύνηθες φαινόμενο τότε το κείμενο μπορεί να θεωρηθεί αντιδημοκρατικό και αντιδεοντολογικό.

Η ενότητα συνεχίζει «προκλητικά» αφού αμέσως μετά το κείμενο υπάρχει το κόμικς με την Μαφάλντα όπου στη λεζάντα απεικονίζεται η ηρωίδα του κόμικ Μαλφάντα μαζί με τον μικρό αδελφό της να συνομιλεί με τον πατέρα και τη μητέρα της. Η οικογένεια και πάλι τυποποιείται  με τη δομή πατέρας – μητέρα – παιδιά και οτιδήποτε άλλο θεωρείται αφύσικο και ανύπαρκτο στην κοινωνία του 21ου αιώνα. Οι μαθητές που στερούνται τον ένα τους γονέα δεν εκπροσωπούνται και δεν μπορούν να θεωρηθούν μέλος μιας ευρύτερης ομάδας παιδιών. Όλα περιστρέφονται γύρω από συγκεκριμένη οικογενειακή δομή που καλύπτει μόνο ένα μέρος των μαθητών.

Αν και η στρατευμένη παιδεία δεν είναι διόλου αμφισβητήσιμη θα ήταν κάπως παρατραβηγμένο να πει κανείς ότι η συγκεκριμένη στάση του κειμένου εξυπηρετεί συμφέροντα. Εκφράζει περισσότερο μια τυποποιημένη αντίληψη για την οικογένεια που δε συνάδει εκατό τοις εκατό με την κατάσταση που βιώνει η κοινωνία μας, μια αντίληψη που βυθίζεται στο χάος της αμέλειας για το κοινωνικό γίγνεσθαι και προάγει πεπαλαιωμένα στερεότυπα για τη δομή της οικογένειας χωρίς να υπολογίζει τις εξαιρέσεις. Έτσι, όπως μπορούμε να αντιληφθούμε, η Δημοκρατικότητα και ο Ανθρωπιστικός χαρακτήρας του σημερινού σχολείου πλήττονται από την αδράνεια και την ακηδία των αρμόδιων φορέων όσον αφορά τα κείμενα και τις παραστάσεις των σχολικών εγχειριδίων.

Η παιδεία του σήμερα οφείλει να εγκλείσει στα σπλάχνα της τον κάθε μαθητή,ανεξαρτήτου εθνικότητας, φύλου, οικογενειακής κατάστασης αλλά και κάθε διαφορετικότητας που τον διέπει. Θα πρέπει να υπερκαλύψει και την κάθε εξαίρεση ώστε κανένα παιδί να μην υποβαθμίζεται και να τίθεται στο περιθώριο με κύριο απότοκο την ψυχική εξουθένωσή του. Η προσπάθεια που καταβάλλεται για τα παραπάνω γίνεται αντιληπτή όμως αυτό δε σημαίνει σε καμία περίπτωση ότι ο στόχος έχει επιτευχθεί. Θα μπορούσαμε να πούμε ότι πολλές φορές οι στόχοι που θέτει η εκπαίδευση είναι αντικρουόμενοι από τα ίδια τα εκπαιδευτικά μέσα όπως και στην περίπτωση αυτή. Ξέρετε, το άρθρο αυτό είναι εμπνευσμένο από τα λόγια μιας 13χρονης μαθήτριας η οποία διάβασε το κείμενο «Η μητέρα συχνά εργάζεται»: «Η άσκηση μας ζητά να πούμε αν είναι καλό να δουλεύει η μητέρα. Ναι είναι καλό να δουλεύει λίγες ώρες αλλά αν θέλει μπορεί να μείνει και στο σπίτι. Όμως δε μας λέει για κάποια που είναι χωρισμένη ή οτιδήποτε άλλο επειδή μας μιλά για μια κανονική οικογένεια, διότι το πράμα σε αυτή την περίπτωση αλλάζει».

* Φιλόλογος  gewrgiou.giwrgos@live.com

 




Comments (0)


This thread has been closed from taking new comments.





Newsletter










132