ΤΟΥ ΔΡΟΣ ΓΙΩΡΓΟΥ ΘΕΟΧΑΡΙΔΗ*
Επιτέλους, μετά από μια παρατεταμένη προεκλογική περίοδο, οι εκλογές είναι παρελθόν και η νέα κυπριακή κυβέρνηση αναλαμβάνει από την 1η Μαρτίου. Οι προσδοκίες είναι υψηλές και φαίνεται να υπάρχει μια αναβιώμενη αισιοδοξία στους πολίτες μας ότι μια νέα κυβέρνηση, με φρέσκιες και καινοτόμες ιδέες, θα μας βοηθήσει να επιλύσουμε τα πολλαπλά προβλήματα που αντιμετωπίζει η χώρα μας. Η ψυχολογία παίζει μεγάλο ρόλο στη διαμόρφωση του μέλλοντος, και οι πρώτες ενδείξεις είναι ότι αυτή έχει βελτιωθεί, τόσο στο εσωτερικό της χώρας αλλά και στον τρόπο που οι ξένοι αξιωματούχοι και επενδυτές βλέπουν την Κύπρο.
Ωστόσο, τα τεράστια προβλήματα εξακολουθούν να υπάρχουν και η νέα κυβέρνηση έχει ένα πολύ δύσκολο έργο να ολοκληρώσει. Κατ 'αρχάς, πρέπει να υπάρξει μια τελική συμφωνία και υπογραφή του μνημονίου μέχρι το τέλος του Μαρτίου το αργότερο. Ο λόγος είναι ότι θα πάρει κάποιο χρόνο για να φτάσουν τα κονδύλια από Τρόικα και όλοι γνωρίζουμε ότι στις 3 Ιουνίου έχουμε €1.4 δις κρατικά ομόλογα που λήγουν και πρέπει να αποπληρωθούν. Έτσι, η 3η Ιουνίου μπορεί να θεωρηθεί ο «φορολογικός γκρεμός» για την Κύπρο και θα πρέπει να βεβαιωθούμε ότι μέχρι εκείνη τη στιγμή θα έχουμε διαθέσιμα τα χρήματα για να τιμήσουμε τις υποχρεώσεις μας, διαφορετικά αυτό θα σήμαινε πτώχευση με όλες τις αρνητικές συνέπειες. Πριν φτάσουμε όμως στην τελική συμφωνία χρειάζεται ακόμη πολλή δουλειά να γίνει.
Κατ 'αρχάς, μπορεί να χρειαστεί να εξασφαλίσουμε ένα βραχυπρόθεσμο δάνειο, είτε από τους Ευρωπαίους είτε από τρίτους, ώστε να έχουμε αρκετά κεφάλαια για τις άμεσες ανάγκες μας πριν από τη λήψη των χρημάτων από την τρόικα. Η νέα κυβέρνηση θα πρέπει επίσης να αποδείξει στα άλλα μέλη της Ευρώπης πως είμαστε σοβαροί με την υπογραφή του μνημονίου, καθώς και έτοιμοι να λάβουμε όλα τα αναγκαία μέτρα για την υλοποίηση των μεταρρυθμίσεων και των δημοσιονομικών/τραπεζικών προσαρμογών στο πλαίσιο της συμφωνίας. Πρέπει επίσης να τους πείσουμε ότι εσφαλμένα και άδικα μας κατηγορούν ως "φορολογικός παράδεισος" ή χώρα που γίνεται ξέπλυμα βρώμικου χρήματος. Δυστυχώς η παρατεταμένη καθυστέρηση στην επίτευξη συμφωνίας με την Τρόικα μας οδήγησε στη μέση μιας προεκλογικής εκστρατείας στη Γερμανία. Το αποτέλεσμα ήταν ότι η γερμανική κυβέρνηση και πολιτικοί ήταν εξαιρετικά σκληροί προς εμάς σε μια προσπάθεια να αποδείξουν στους φορολογούμενους τους ότι δεν χρησιμοποιούν τα χρήματά τους για την διάσωση "διαφθαρμένων" χωρών.
Επιπλέον, πρέπει να λάβουμε μέτρα που θα καταστήσουν το χρέος μας βιώσιμο έτσι ώστε να σταματήσει αυτή η καταστροφική συζήτηση για κουρέματα, είτε στους κατόχους του δημόσιου χρέους ή στους ανασφάλιστους καταθέτες στο τραπεζικό μας σύστημα. Πρώτον, ένα σημαντικό κούρεμα για τους κατόχους του δημόσιου χρέους (που θα μπορούσε να μειώσει αρκετά το επίπεδο του χρέους μας) είναι εξαιρετικά δύσκολο να επιτευχθεί δεδομένου ότι μόνο ένα μικρό μέρος του δημόσιου χρέους μας ανήκει σε ξένους ιδιώτες επενδυτές (λιγότερο από το 21% του ΑΕΠ). Λαμβάνοντας υπόψη το γεγονός ότι το επίπεδο του χρέους μας στο εγγύς μέλλον θα μπορούσε να φτάσει σε επίπεδα άνω του 140% του ΑΕΠ, ένα τέτοιο κούρεμα δεν θα κάνει τεράστια διαφορά. Δεύτερον, ένα κούρεμα στους ανασφάλιστους καταθέτες (δηλ. καταθέσεις πάνω από το επίπεδο των €100,000 που είναι εγγυημένα από την Κεντρική Τράπεζα μας) μπορεί να προκαλέσει εύκολα ραγδαίες εκροές καταθέσεων από τις τράπεζες μας και μια πλήρη καταστροφή του χρηματοπιστωτικού και τραπεζικού τομέα. Όντας ένα χρηματοοικονομικό κέντρο, καθώς και υπηρεσιών (σχεδόν το 50% του ΑΕΠ μας προέρχεται από ένα τέτοιο τομέα) μπορεί κανείς να καταλάβει το αποτέλεσμα για το σύνολο της οικονομίας. Έτσι, η νέα κυβέρνηση πρέπει να βρει εναλλακτικούς τρόπους για να κάνει το δημόσιο χρέος βιώσιμο, ώστε να αποφευχθούν οι ιδιωτικοποιήσεις των κερδοφόρων κρατικών οργανισμών, κάτι που μας πιέζει έντονα η Τρόικα. Πέρα και πάνω από την πολυαναμενόμενη ανακεφαλαιοποίηση των τοπικών τραπεζών μας, οι εναλλακτικοί τρόποι θα μπορούσαν να περιλαμβάνουν μέτρα ενάντια στη λιτότητα που θα προωθήσουν την ανάπτυξη και θα βοηθήσουν στην επίλυση του μεγαλύτερου μας προβλήματος – την ανεργία - με τη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας. Τα μέτρα αυτά θα μπορούσαν να είναι κίνητρα για την ταχεία ανάκαμψη του κρίσιμου τομέα των κατασκευών/ανάπτυξη γης, την αξιοποίηση της κρατικής γης, την ανάπτυξη των τεχνολογικών πάρκων, την δημιουργία καζίνων, καθώς και της δραστικής μείωσης της γραφειοκρατίας στη δημόσια υπηρεσία, μεταξύ άλλων. Προφανώς, οι προοπτικές που βρίσκονται μπροστά μας λόγω των πρόσφατων ευρημάτων του φυσικού αερίου στην Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη μας είναι ένας λόγος να είμαστε αισιόδοξοι για το μέλλον της χώρας, αλλά θα χρειαστεί χρόνος για να αρχίσουμε να επωφελούμαστε και να κερδίζουμε έσοδα που θα μπορούσαν να μειώσουν σημαντικά το δημόσιο χρέος.
Συνολικά, αν και πολλά εμπόδια βρίσκονται μπροστά μας, είμαι αισιόδοξος ότι με τις σωστές και προσεκτικά μελετημένες κινήσεις μπορούμε να φέρουμε την οικονομία σύντομα και πάλι σε υγιές επίπεδο. Θα έλεγα μάλιστα ότι σε μεσοπρόθεσμη και μακροπρόθεσμη βάση, αυτές τις αλλαγές που φέρνει η τρόικα και το μνημόνιο θα κάνουν την οικονομία μας πιο ανθεκτική. Με την εφαρμογή των διατάξεων του μνημονίου μπορούμε να βγούμε από την κρίση ως μια πολύ πιο σταθερή και δομημένη οικονομία, με μεγαλύτερη δημοσιονομική πειθαρχία, και πιο υγειές τραπεζικό τομέα.
*Αναπληρωτής Καθηγητής στον τομέα των Χρηματοοικονομικών στο Cyprus International Institute of Management (CIIM) και Διευθυντής του Μεταπτυχιακού προγράμματος στα Χρηματοοικονομικά και Τραπεζικά (MSc in Finance & Banking).
