ΤΟΥ ΜΑΡΙΝΟΥ ΒΟΥΚΗ*
Τα Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα (ΑΕΙ), από την ίδρυση τους μέχρι και σήμερα, έχουν αλλάξει σε μεγάλο βαθμό. Η μελέτη της ιστορίας και εξέλιξης τους, επιτρέπει την επιβεβαίωση της αποστολής τους η οποία παραμένει ίδια διαμέσου των αιώνων: να υπηρετούν την κοινωνία στην οποία ανήκουν μέσω της παραγωγής νέας γνώσης και μέσω της μόρφωσης των πολιτών, διαμορφώνοντας κουλτούρες, αξίες και ιδανικά.
Στις μέρες μας, τα ΑΕΙ προσφέρουν διδασκαλία και έρευνα, μέσα από τα προπτυχιακά, μεταπτυχιακά (Διδακτορικό και Μάστερ) και επαγγελματικά προγράμματα σπουδών και απονέμουν τους αντίστοιχους τίτλους σπουδών.
Με βάση τη θεωρία του «τριγώνου της γνώσης», η Ανώτατη Εκπαίδευση (ΑΕ) δημιουργεί τη γνώση την οποία εμφυτεύει στην κοινωνία, μέσω των επαγγελματικών δραστηριοτήτων των αποφοίτων από τα ΑΕΙ και αυτό αποδεικνύει το σημαντικό ρόλο που διαδραματίζουν τα ΑΕΙ στην κοινωνία.
Επιπρόσθετα με τα πιο πάνω, τα ΑΕΙ έχουν τη δυνατότητα να στηρίξουν ενεργά και την οικονομία μιας χώρας. Στην Κύπρο, με βάση πρόσφατη έρευνα της Ernst & Young (E&Y), ο κλάδος της ΑΕ συνείσφερε μεταξύ €736 εκατομμύρια - €979 εκατομμύρια το 2016, αντιπροσωπεύοντας το 4.1% - 5.5% του Ακαθάριστου Εθνικού Προϊόντος της Κύπρου το 2016, προσφέροντας 9,500 θέσεις εργασίας στην Κυπριακή οικονομία. Στην ίδια έρευνα, η οποία ετοιμάστηκε με την ενεργή συνεισφορά 7 Πανεπιστημιών της Κύπρου και 2 πανεπιστημιακού επιπέδου Ινστιτούτων της Κύπρου (Σχολή Μοριακής Ιατρικής Κύπρου, του Ινστιτούτου Νευρολογίας και Γενετικής Κύπρου και Cyprus International Institute of Management), καταγράφηκε η δυνατότητα του κλάδου να παρέχει μέχρι το 2023, επιπρόσθετα €436 εκατομμύρια και να δημιουργήσει επιπρόσθετες 1,500 θέσεις εργασίας στην Κυπριακή οικονομία.
Τα ΑΕΙ αποτελούν «ζωντανά εργαστήρια» για την καινοτομία, αφού διαθέτουν δημογραφική διαφοροποίηση/ποικιλία εντός της ίδιας τους της μικροκοινότητας, τόσο σε επίπεδο φοιτητών, όσο και σε επίπεδο ακαδημαϊκού και διοικητικού προσωπικού και αποτελούν από μόνα τους μια μικρή διαφοροποιημένη πόλη/περιοχή/κοινωνία, μέσα στην οποία μπορούν να δοκιμαστούν κάποιες πρακτικές, ώστε να εξαχθούν χρήσιμα συμπεράσματα και να διαμορφωθεί το τελικό προτεινόμενο πλαίσιο μεταφοράς των πρακτικών αυτών στην ευρύτερη κοινωνία. Αυτή ακριβώς η ιδιαιτερότητα των ΑΕΙ, τα καθιστά παράγοντα ζωτικής σημασίας για την προώθηση νέων απαραίτητων πρακτικών.
Ο Αμερικανός Anthony Cortese, ένας πρώιμος ηγέτης στην ευαισθητοποίηση σχετικά με την εκπαίδευση για την Αειφόρο Ανάπτυξη (ΑΑ), σε ένα σύγγραμμα του με τίτλο «Ο ρόλος της ΑΕ στην επίτευξη μιας αειφόρου κοινωνίας» (Cortese, 1992) υποστηρίζει ότι τα ΑΕΙ φέρουν μια βαθιά, ηθική ευθύνη για την αύξηση της ευαισθητοποίησης, της γνώσης, των δεξιοτήτων και των αξιών που απαιτούνται για τη δημιουργία ενός δίκαιου και βιώσιμου μέλλοντος.
Στις 25/9/2015, η Γενική Συνέλευση του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών ενέκρινε και υιοθέτησε την «2030 Development Agenda» με τίτλο «Transforming our world: the 2030 Agenda for Sustainable Development» η οποία αποτελείται από 92 παραγράφους και περιλαμβάνει 17 τελικούς στόχους σχετικούς με την ΑΑ και 169 μικρότερους στόχους συνδεδεμένους με τους τελικούς. Οι στόχοι αυτοί, οι οποίοι χτίστηκαν πάνω σε στόχους του παρελθόντος που είτε επιτεύχθηκαν είτε όχι, είναι ολοκληρωμένοι και εξισορροπούν τις τρεις διαστάσεις της ΑΑ: την οικονομική, κοινωνική και περιβαλλοντική. Μέσα στους στόχους αυτούς, περιλαμβάνεται τόσο η προσφορά ποιοτικής εκπαίδευσης και η παροχή ευκαιριών για δια βίου μάθηση (στόχος 4), όσο και η δημιουργία αειφόρου βιομηχανοποίησης και ενίσχυσης της καινοτομίας (στόχος 9). Παρόλο που θα μπορούσε να υπάρξει η άποψη πως δε συνδέονται άμεσα όλοι ανεξαιρέτως οι 17 στόχοι με την ΑΕ, εντούτοις, είναι φανερό πως οι προαναφερθέντες 2 στόχοι είναι άρρηκτα συνδεδεμένοι με τα ΑΕΙ. Δε θα πρέπει να παραγνωρίζεται το γεγονός ότι η καινοτομία, καλλιεργείται μέσα στα ΑΕΙ και ο καινοτόμος τρόπος σκέψης εμφυτεύεται στα μυαλά των μελλοντικών πολιτών ή/και ηγετών της κοινωνίας, κατά τη διάρκεια της φοίτησης τους στα ΑΕΙ.
Τα ΑΕΙ αποτελούν γεννήτριες για έρευνα αιχμής και η κοινωνία αναμένει από αυτά να λειτουργήσουν ως ηγέτες νέων καινοτόμων πρακτικών, μεταφέροντας τη γνώση και καινοτομία μέσα από τον οργανισμό τους προς την ίδια την κοινωνία στην οποία ανήκουν. Είναι μια δύσκολη αλλά ξεκάθαρη επιλογή, η μοναδική η οποία θα επιτρέψει στα ΑΕΙ να εκπληρώσουν τον ανώτατο κοινωνικό τους ρόλο: να προετοιμάσουν τις μελλοντικές γενεές για να ωριμάσουν, να διοικήσουν και να ευημερήσουν.
*Προϊστάμενος Γραφείου Εκπαίδευσης
Σχολή Μοριακής Ιατρικής Κύπρου / Ινστιτούτο Νευρολογίας και Γενετικής Κύπρου
marinosv@cing.ac.cy
