ΤΟΥ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗ Κ. ΠΕΡΣΙΑΝΗ*
Το Σάββατο 1η Ιουνίου 2019, άρχισε επίσημα η λειτουργία του ΓεΣΥ. Της μεγαλύτερης και ουσιαστικότερης κοινωνικής μεταρρύθμισης που εισάγεται στη Δημοκρατία της Κύπρου, ενός μέτρου που μερικά χρόνια πριν φάνταζε σαν όνειρο απατηλό. Νιώθω την ανάγκη, μαζί με την έκφραση της συγκίνησης και των ευχών μου για επιτυχία του, πρώτα, να μιλήσω για την εκπληκτική συμπεριφορά και τη μεγάλη συμβολή των απλών ανθρώπων στην εφαρμογή του συστήματος στην προγραμματισμένη μέρα και, δεύτερο, να μνημονεύσω τον Βαρωσιώτη φιλάνθρωπο γιατρό Κώστα Χατζηκακού(1924-1982), τον άνθρωπο που έμεινε στην ιστορία της Κύπρου ως «ο γιατρός που δεν έπαιρνε χρήματα» και που μπορεί να θεωρηθεί, κατά κάποιο τρόπο, ως ο μακρινός πρόδρομος του ιδέας του ΓεΣΥ.
Η έναρξη λειτουργίας του ΓΕΣΥ στηρίχθηκε βασικά σε δυο διακυβεύματα. Το πρώτο ήταν η υλοποίηση της απαραίτητης για την έναρξη του προγράμματος προϋπόθεσης της εγγραφής ικανοποιητικού αριθμού γενικών και ειδικών γιατρών στο σύστημα. Το διακύβευμα αυτό ήταν πολύ δύσκολο, γιατί ουσιαστικά αφορούσε στο επαγγελματικό και οικονομικό μέλλον χιλιάδων γιατρών. Η επιτυχία του διακυβεύματος ήταν για αρκετό καιρό στην κόψη του ξυραφιού, όλα κρέμονταν από μια κλωστή και η αγωνία είχε φτάσει στο κατακόρυφο. Η κρισιμότερη μάχη δόθηκε τους τελευταίους δυο μήνες Απρίλη και Μάη. Εκείνο που έκανε μεγάλη εντύπωση στο χρονικό αυτό διάστημα ήταν ο ενθουσιασμός των απλών ανθρώπων και η απόλυτη πίστη τους πως το σύστημα θα εφαρμοζόταν κανονικά οπωσδήποτε. Οι κινήσεις, οι ενέργειες και η έκφραση του προσώπου τους αποτύπωναν το σύνθημα «Το ΓεΣΥ είμαστε εμείς» και στα ιατρικά κέντρα ένιωθε κανείς έναν ποταμό να φουσκώνει, έτοιμο να παρασύρει τα πάντα στο πέρασμά του σε περίπτωση που παρεμποδιζόταν ο ρους του. Οι απλοί άνθρωποι μεταμορφώνονταν σε έναν «γενναίο νέο κόσμο» που ερχόταν να επιβάλει μια νέα τάξη πραγμάτων.
Η μνήμη του φιλάνθρωπου γιατρού Κώστα Χατζηκακού έχει, πιστεύω, στενή σχέση με την έναρξη λειτουργίας του ΓεΣΥ, αφού συνδέεται με το δεύτερο διακύβευμα, κατά πόσο δηλαδή οι γιατροί της χώρας θα μπορούσαν, μέσα στις διαμορφούμενες νέες συνθήκες και τις κυρίαρχες αξίες της παγκοσμιοποίησης, να αρθούν στο ύψος του κώδικα του Ιπποκράτη και φυσικά της αποστολής τους και να δεχτούν να θέσουν σε αρκετά ψηλό βαθμό το συλλογικό καλό και την προσφορά των υπηρεσιών τους στους ασθενείς σε σχέση προς το προσωπικό όφελος. Στο θέμα αυτό προβάλλει σαν φάρος το φωτεινό παράδειγμα του Κώστα Χατζηκακού που στα πέτρινα εκείνα χρόνια της φτώχιας και της σκλαβιάς φρόντισε να στήσει, στην Αμμόχωστο πρώτα και στη Λάρνακα μετά την εισβολή, ένα μνημείο ανθρωπιάς, καλοσύνης και ηθικού μεγαλείου αρνούμενος να δέχεται χρήματα για τις υπηρεσίες του προς τους ασθενείς του. Όλοι όσοι τον θυμούνται μιλούν, όχι μόνο για τη φιλανθρωπία του αλλά και για το χαμόγελο με το οποίο συνόδευε την άρνησή του να δεχθεί αμοιβή. Από το χαμόγελο αυτό οι ασθενείς ένιωθαν πως η άρνηση δεν γινόταν από οίκτο ούτε από κάποια υστερόβουλη σκέψη αλλά από μεγάλη αγάπη για τον άνθρωπο, κάθε άνθρωπο γνωστό ή άγνωστο του.
Είτε το θέλουν είτε όχι οι σημερινοί γιατροί της Κύπρου θα συγκρίνονται ασυναίσθητα για πολύ καιρό όσον αφορά στην επαγγελματική συμπεριφορά τους με εκείνη του Χατζηκακού. Ασφαλώς οι ασθενείς δεν περιμένουν από αυτούς να μην παίρνουν χρήματα όπως εκείνος. Δεν υπάρχει άλλωστε τέτοια ανάγκη. Περιμένουν όμως την αγάπη και την κατανόησή τους, την πραγματική φροντίδα τους, την αίσθηση ότι γνοιάζονται γι αυτούς πραγματικά. Μπορεί να έχουν αλλάξει οι καταστάσεις από τότε μέχρι σήμερα, μπορεί να έχουν μειωθεί σημαντικά η συναντίληψη και η αίσθηση του συλλογικού χρέους αλλά στη συνείδηση του λαού δεν υποβαθμίστηκε η αξία άνθρωπος. Και αυτό βοηθά τους απλούς ανθρώπους να μπορούν να βλέπουν καθαρά και να κρίνουν σωστά. Ο γιατρός Χατζηκακού θα εξακολουθήσει να είναι για πολύ καιρό μια ζωντανή αξία χαραγμένη στην ψυχή ολόκληρου του κυπριακού λαού και, με κάποιο τρόπο, και ένα μέτρο προσμέτρησης της ανθρωπιάς όλων μας.
Πρώην αναπλ. Καθηγητής Πανεπιστημίου Κύπρου
