Τριήμερο εκδηλώσεων στο Πανεπιστήμιο Κύπρου για την Παγκόσμια Ημέρα Αφήγησης
Η Παγκόσμια Ημέρα Αφήγησης έχει τις ρίζες της στη Σουηδία, όπου στις αρχές της δεκαετίας του 1990 διοργανώθηκε στις 20 Μαρτίου εκδήλωση με θέμα «Allaberattaresdag» (Όλη την ημέρα παραμυθάδες). Η εκδήλωση είχε μεγάλη απήχηση, απέκτησε φανατικούς υποστηρικτές που διέδωσαν την ιδέα και εξαπλώθηκε σε όλο τον κόσμο οπότε το 2003, έγινε γνωστή διεθνώς ως Παγκόσμια Ημέρα Αφήγησης. Το 2005 κορυφώθηκαν οι εορτασμοί με γεγονότα σε 25 χώρες σε πέντε ηπείρους.
Για την φετινή Παγκόσμια Ημέρα Αφήγησης, το Πανεπιστήμιο Κύπρου, σε συνεργασία με τη συγγραφέα και αφηγήτρια κα. Εύη Γερόκωστα διοργανώνει τριήμερο εκδηλώσεων αφήγησης που θα πραγματοποιηθούν στις 25, 26 και 27 Μαρτίου.
Με την ευκαιρία της εκδήλωσης η Εύη Γερόκωστα παραχώρησε στο Paideia news την ακόλουθη σύντομη συνέντευξη:
ΕΡ: Tι περιλαμβάνει η παράσταση αφήγησης που θα δώσετε στο Πανεπιστήμιο Κύπρου;
ΑΠ: «Πέτρες που μιλούν και παραμύθια λένε…».
Ένα παιδί που δεν πιστεύει στα παραμύθια είναι ένα παιδί που δεν έχει ακούσει παραμύθια. Θα μεγαλώσει, στα σίγουρα. Θα ζήσει, το δίχως άλλο. Κανείς δεν θα καταλάβει ότι δεν νανουρίστηκε, δεν γέλασε, δεν φοβήθηκε με μια ιστορία. Το ερώτημα είναι αν θα γεμίσει αυτό το μικρό κουτί όπου χωράνε όλοι οι θησαυροί του κόσμου.
Αυτό το κουτί το έχουμε όλοι μέσα μας. Κάποιοι άδειο, κάποιοι μισογεμάτο, κάποιοι ξέχειλο. Άλλοι το γεμίζουν με εξουσία. Άλλοι με χρυσά φλουριά. Άλλοι με αναμνήσεις. Υπάρχουν όμως κι αυτοί που το γεμίζουν πέτρες. Πέτρες ασήμαντες, που μιλούν και λένε τις πιο όμορφες ιστορίες.
Κι είναι πολλές αυτές οι πέτρες: γκρίζες, καφετιές, πρασινωπές. τετράγωνες, μακρόστενες. Τραχιές, λείες. Όλες όμως έχουν τη θέση τους στο μικρό κουτί.
Όταν ένα παιδί είναι λυπημένο, θα κρύψει στο κουτί του μια πέτρα τραχιά και γκρίζα. Όταν χαίρεται, μια λεία και πρασινωπή. Κανένα παιδί δεν φοβάται ν’ αγγίξει τις πέτρες. Πρέπει όμως να μάθει να τις διαλέγει και να τις αφουγκράζεται.
Έτσι είναι και τα παραμύθια, μικρές, ασήμαντες πέτρες. Τα συναντούμε στο δρόμο μας, τα ξεδιαλέγουμε και κρύβουμε στο μικρό κουτί της ψυχής μας όσα μας μιλούν.
Τέτοια παραμύθια φέρνω μαζί μου, ασήμαντα και την ίδια στιγμή σπουδαία. Παραμύθια που με «διάλεξαν» για να τα μοιράζομαι. Παραμύθια της προφορικής παράδοσης και παραμυθογραμμένες ιστορίες της λογοτεχνίας, φαινομενικά αταίριαστα μεταξύ τους, κι όμως, απόλυτα ταιριαστά…
ΕΡ: Με ποιο κριτήριο επιλέγετε τις ιστορίες που αφηγείστε σε μικρούς και μεγάλους που παρευρίσκονται στις παραστάσεις σας;
ΑΠ: Όλα τα παραμύθια είναι για όλους, απλώς κάποια παραμύθια είναι ιδανικότερα για συγκεκριμένες στιγμές της ζωής. Όσο για το κοινό… ο καθένας έχει δικές του προτιμήσεις και αντιρρήσεις. Είναι μάλλον ανέφικτο ο αφηγητής να ικανοποιήσει ένα ολόκληρο κοινό με μια αφήγηση. Το σίγουρο είναι ότι το κοινό αγαπά τις ιστορίες που πρώτος έχει αγαπήσει ο αφηγητής. Εξάλλου, τι περισσότερο είναι η αφήγηση από μοίρασμα ψυχής, επικοινωνία, διέξοδος από την ισοπεδωτική καθημερινότητα και, γιατί όχι, επιστροφή στις ρίζες μας, στο παλιό, εκεί όπου μια γλυκιά κουβέντα, ένα χαμόγελο ή ένα δάκρυ σήμαιναν τόσα όσα εμείς δεν μπορούμε να φανταστούμε καν; Η αφήγηση μας μαθαίνει ν’ ακούμε –τα λόγια και τις σιωπές. Οι αφηγητές είναι απλώς οι πομποί που, μ’ ένα χαμόγελο και μια ιστορία, ταξιδεύουν πρόσωπα αγαπημένα και άλλα, υποψήφια ν’ αγαπηθούν, για να γλυκαίνει λιγάκι η ζωή. Το κριτήριο, λοιπόν, ένα και μοναδικό: η επικοινωνία με το ίδιο το παραμύθι που «τυχαία» συναντά στο δρόμο του ο αφηγητής.
ΕΡ: Έχετε κάποιες αγαπημένες ιστορίες που ξεχωρίζετε από τις υπόλοιπες;
ΑΠ: Το ρεπερτόριό μου περιλαμβάνει ιστορίες προφορικής παράδοσης από τις τέσσερις γωνιές του κόσμου που άκουσα, διάβασα, ή μετέφρασα, κυρίως όμως ιστορίες που με «διάλεξαν». Είναι πολλές αυτές οι ιστορίες και έχουν ριζώσει όλες μέσα μου. Ο χρόνος έχει δείξει ότι έχω μια μικρή προτίμηση στα αραβικά, τα αφρικάνικα, τα κινέζικα και, φυσικά, στα ελληνικά παραμύθια.
Τα τελευταία χρόνια έχω αφοσιωθεί στην αφήγηση παραμυθογραμμένων ιστοριών της λογοτεχνίας. Άλλες απευθύνονται σε μικρούς, άλλες σε ενήλικες. Κάποιες τις έχω διαβάσει, άλλες τις έχω γράψει, άλλες μου τις εμπιστεύονται οι συγγραφείς τους, πολλές φορές πριν ακόμα εκδοθούν (μεγάλο δώρο, μεγάλη τιμή...). Μια άλλη προσέγγιση της λογοτεχνίας. Ιστορίες που σαγηνεύουν όσους τις ακούν, κυρίως όμως εμένα...
ΕΡ: Ποιες μεθόδους χρησιμοποιείτε για την αφήγηση των παραμυθιών και σε ποιες ηλικίες θα λέγατε ότι απευθύνεται γενικά η αφήγηση ως πρακτική;
ΑΠ: Παλιά, οι άνθρωποι έφτιαχναν ιστορίες όλοι μαζί. Έπειτα ο ένας τις έλεγε στον άλλο. Κι όλοι άκουγαν.
Σήμερα, ο καθένας φτιάχνει ιστορίες μόνος του, μ’ ένα μολύβι κι ένα χαρτί. Πάλι όμως ο ένας τις λέει στον άλλο. Αρκεί ο άλλος να θέλει ν’ ακούσει.
Τις ιστορίες που αφηγούμαι θέλω να τις μοιράζομαι όπως τα παλιά παραμύθια. Με το στόμα και με την καρδιά. Γιατί έτσι έφτασαν μέχρι τις μέρες μας, γιατί έτσι γράφτηκαν.
Κάθε φορά που αφηγούμαι σε παιδιά, βλέπω πως νιώθουν ότι κάτι διαφορετικό συμβαίνει, κάτι ωστόσο που, ακόμα κι αν το ζουν για πρώτη φορά, δεν τους φαίνεται ξένο. Μιλάμε για δέντρα και τα βλέπουμε δίπλα μας. Μιλάμε για νεράιδες και ξέρουμε πως κάπου εκεί γύρω κρύβονται. Μιλάμε για πουλιά και τ' ακούμε να φτερουγίζουν. Μιλάμε για φωτιά και σχεδόν καιγόμαστε. Η μαγεία υπάρχει στα παιδιά, έτσι δεν χρειάζεται μεγάλη προσπάθεια.
Με τους ενήλικες, τα πράγματα δείχνουν διαφορετικά, αλλά αποδεικνύονται ίδια. Είναι μαγικό να βλέπει κανείς τις αντιστάσεις των ενηλίκων να γίνονται χίλια κομμάτια μόλις ακούσουν μια ιστορία που θα τους «μιλήσει».
Η φαντασία υπάρχει και δεν σταματά να ταξιδεύει. Το ζήτημα είναι το ταξίδι να μην τελειώσει ούτε με την παιδική ηλικία, ούτε με την εφηβεία, ούτε με την ενηλικίωση. Τα παραμύθια είναι γενναιόδωρα, μπορούν να μας συντροφεύουν όσο εμείς τους το επιτρέπουμε.
ΕΡ: Πώς αποφασίσατε να ασχοληθείτε επαγγελματικά με την αφήγηση παραμυθιών;
ΑΠ: Μια κόκκινη κλωστή. Ένα μονοπάτι με κόκκινα νηματόδεντρα από τη μια και από την άλλη. Ένα μονοπάτι που ξεκινά από το «μια φορά κι έναν καιρό...» και που δεν τελειώνει πουθενά. Σ’ αυτό το μονοπάτι, το χώμα, κάθε πέτρα, κάθε πλάσμα, όλα μιλούν τη γλώσσα των παραμυθιών. Όσοι περνούν από κει, στέκονται και ακούνε ιστορίες. Κι αφού βρουν αυτή που θα τους μαγέψει, δένουν στη μέση τους μια από τις πολλές άκρες της κόκκινης κλωστής, και δρόμο παίρνουν, δρόμο αφήνουν...
Έτσι ξεκίνησαν όλα. Από κάποια ηλικία και μετά, θυμάμαι τον εαυτό μου να ακούει ιστορίες –όχι απαραίτητα παραμύθια- και να μαγεύεται. Το 2000 παρακολούθησα ένα φεστιβάλ αφήγησης στο Παρίσι, όπου παραμυθάδες απ’ όλο τον κόσμο αφηγούνταν στη μητρική τους γλώσσα, χωρίς διερμηνεία. Δεν καταλάβαινα λέξη από τη γλώσσα τους, κατάλαβα όμως τις ιστορίες! Ήταν μαγικό αυτό που συνέβαινε, κι εκείνη τη στιγμή συνειδητοποίησα τη δύναμη του λόγου της αφήγησης. Τότε σκέφτηκα πως ίσως είχε έρθει η κατάλληλη στιγμή να το δοκιμάσω κι εγώ. Από εκεί και πέρα πήραν όλα το δρόμο τους: σεμινάρια, συμμετοχή σε φεστιβάλ, μελέτη, και, πάνω απ’ όλα, μοίρασμα ιστοριών και συνεργασία με άλλους παραμυθάδες.
Πέρασαν έτσι δώδεκα χρόνια. Ένα ταξίδι που δεν τελειώνει. Οι πολύτιμες στιγμές της ζωής μου…
Πού: Αίθουσα 010, στο Κέντρο Κοινωνικών Δραστηριοτήτων, στην Πανεπιστημιούπολη του Πανεπιστημίου Κύπρου (Λ. Πανεπιστημίου 1, Αγλαντζιά)
Πότε:
Είσοδος και κρατήσεις: Η είσοδος είναι δωρεάν. Κρατήσεις στο τηλέφωνο 22894356 και στην ηλεκτρονική διεύθυνση alumni@ucy.ac.cy
Διοργανωτής: Γραφείο Αποφοίτων Πανεπιστημίου Κύπρου
