Ιατροφαρμακευτική περίθαλψη: Η ιστορική εξέλιξη ενός αποικιακού προνομίου

ΤΟΥ ΔΡΟΣ ΑΝΔΡΕΑ ΚΑΣΟΥΛΙΔΗ*   

Με αφορμή την απώλεια ενός ακόμη δικαιώματος των εργαζομένων, αυτό της ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης, θεωρώ αναγκαία, έστω για σκοπούς ενημέρωσης, την παράθεση της ιστορικής εξέλιξης του εν λόγω ζητήματος.

Αλγεινή εντύπωση θα προκαλέσουν στο διδασκαλικό κόσμο, ένα χρόνο μετά τον τερματισμό της αποικιοκρατίας (Ιούλιος 1961), οι έντονες φήμες, σύμφωνα με τις οποίες «οι διδάσκαλοι και αι οικογένειαί των δεν θα δικαιούνται εις το μέλλον να έχουν δωρεάν ιατρικήν περίθαλψιν». Η Οργάνωση των Ελληνοκυπρίων Δασκάλων ΠΟΕΔ θα δώσει ιδιαίτερη βαρύτητα στο ζήτημα της ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης μετά από γνωμοδότηση του νομικού τμήματος της κυβέρνησης, σύμφωνα με την οποία «οι διδάσκαλοι και γενικώτερον οι υπό της Κοινοτικής Συνελεύσεως απασχολούμενοι δεν δικαιούνται, ως συνέβαινε προηγουμένως να τυγχάνουν δωρεάν ιατροφαρμακευτικής περιθάλψεως εις τα Κυβερνητικά Νοσοκομεία». Πρόκειται για μια διάσταση που ενέχει ιδιαίτερη σημασία για τον εκπαιδευτικό κόσμο, αφού το status του δημοσίου υπαλλήλου και ό,τι αυτός απολάμβανε αποτελούσε ιδεώδη στόχο. Το κράτος, ωστόσο, δεν φαινόταν διατεθειμένο σε εκείνη τη χρονική στιγμή να παραχωρήσει στους εκπαιδευτικούς καθεστώς δημοσίου υπαλλήλου.

Το ζήτημα θα απασχολήσει σε υπηρεσιακό επίπεδο τους λειτουργούς της Ελληνικής Κοινοτικής Συνέλευσης Κύπρου (ΕΚΣΚ), η οποία έφερε τη συνταγματική αρμοδιότητα διαχείρισης των εκπαιδευτικών ζητημάτων και το υπουργείο Υγείας, ενώ η ΠΟΕΔ με τηλεγράφημά της προς τον Αρχιεπίσκοπο, θα τονίσει την ανάγκη για την επείγουσα διευθέτηση του θέματος, «του οποίου η εκκρεμότης αποβαίνει κυρίως εις βάρος των διδασκάλων». Η απάντηση της Κυβέρνησης θεωρήθηκε θετική από την Οργάνωση, αν και εκφραζόταν η ανησυχία «να μη δοθή το προνόμιον της δωρεάν ιατρικής περιθάλψεως προς τους διδασκάλους, οι οποίοι έχουν αναλάβει υπηρεσίαν μετά την ανακήρυξιν της Κυπρ. Δημοκρατίας», ανησυχία η οποία σύντομα επαληθεύτηκε.

Η απόφαση της ΕΚΣΚ, με την οποία δεν καλύπτονται οι λειτουργοί που δεν εργάζονταν σε κοινοτικά σχολεία, θα δημιουργήσει αρκετά προβλήματα τόσο στην ΠΟΕΔ όσο και στην Οργάνωση των Καθηγητών της Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης, ΟΕΛΜΕΚ[1]. Το θέμα θα παραμείνει «υπό μελέτην» κατά τη συζήτηση των προϋπολογισμών του 1963 και θα λάβει ευρύτερες διαστάσεις, καθώς στην ομάδα των δασκάλων που δεν καλύπτονται εντάσσονται και αυτοί που λαμβάνουν σύνταξη από την Ελλάδα. Οι τελευταίοι, σε επιστολή τους τον Ιανουάριο του 1964 σημειώνουν εμφαντικά:

«…δεν είχομεν την τύχη να τύχωμεν του ευεργετήματος της συντάξεως από την αποικιοκρατικήν Κυβέρνησιν της Κύπρου. Μας παρεχωρήθη μία μικρή σύνταξις από την Μητέρα Ελλάδα και την ευγνωμονούμεν διά τούτο. (…) Εις αναγνώρισιν των υπηρεσιών μας μας παρεχώρησε μόνον το δικαίωμαν της δωρεάν ιατροφαρμακευτικής περιθάλψεως. Το δικαίωμαν τούτον συνέχισεν αναγνωρίζουσα και η Κυπριακή Κυβέρνησις και η Ελληνική Κοινοτική Συνέλευσις μέχρι τέλους του 1963, οπότε μας εστέρησε του προνομίου τούτου. (…) Εκείνο δηλαδή που μας παρεχώρησεν η αποικιοκρατία μας το εστέρησεν η Μήτηρ Πατρίς διά της Κοινοτικής Συνελεύσεως».

Η ΠΟΕΔ επανήλθε στο θέμα τον Ιανουάριο του 1965, επισημαίνοντας ότι «γίνεται δυσμενεστάτη διάκρισις εις την προκειμένην περίπτωσιν και επιδεικνύεται ασυγχώρητος αστοργία προς τους γέροντας αυτούς διδασκάλους, οι οποίοι υπηρέτησαν την Παιδείαν του τόπου μας εις ολόκληρον την ζωήν των». Το αίτημα θα ικανοποιηθεί, τελικά, με τη δημιουργία του υπουργείου Παιδείας το 1965 και την υπαγωγή των εκπαιδευτικών στην κυβερνητική σφαίρα.

Σήμερα, μισό αιώνα αργότερα, βιώνουμε την απώλεια ενός δικαιώματος, το οποίο οι βρετανοί αποικιοκράτες δεν στέρησαν από τους δημόσιους λειτουργούς και από τους λειτουργούς της εκπαίδευσης. Η διαπίστωση αυτή, αφεαυτής, δεν μπορεί παρά να αποτελεί ένα ακόμη τεκμήριο της τραγικότητας των στιγμών που ζούμε.