Κείμενο πολιτικής για την επέκταση της ηλικίας πρώτης εγγραφής στην Προδημοτική και Α΄ Δημοτικού

 1.    ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ

Η ηλικία πρώτης εγγραφής των παιδιών στην προδημοτική τάξη και στην Α΄ τάξη του δημοτικού σχολείου καθορίζεται κάθε φορά με βάση σχετική Απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου. Συγκεκριμένα, στους περί Λειτουργίας των Δημόσιων Σχολείων Δημοτικής Εκπαίδευσης Κανονισμούς του 2008 έως 2012, αναφέρεται ότι:

«Κανένα παιδί δεν εγγράφεται σε δημοτικό σχολείο ή στην προδημοτική τάξη,  εκτός αν, πριν από την 1η Σεπτεμβρίου της σχολικής χρονιάς για την οποία γίνεται η εγγραφή, έχει συμπληρώσει την ηλικία που εκάστοτε ορίζεται από το Υπουργικό Συμβούλιο» (Κ.Δ.Π. 225/2008, Καν. 8, Παράγ. 2).

Το Υπουργικό Συμβούλιο, με σχετικές Αποφάσεις του (Αρ. Απόφ. 52.452 ημερ. 6 Οκτωβρίου 2000 και Αρ. Απόφ. 59.824 ημερ. 14 Απριλίου 2004), καθόρισε τις ηλικίες των 5 χρονών και 8 μηνών για την Α΄ τάξη του δημοτικού σχολείου και 4 χρονών και 8 μηνών για την υποχρεωτική προδημοτική τάξη, αντίστοιχα. Ως εκ τούτου, η ηλικία για την πρώτη εγγραφή στην Α΄ τάξη του δημοτικού σχολείου καθορίστηκε πριν από 17 περίπου χρόνια και για την προδημοτική τάξη πριν από 13 περίπου χρόνια. Η δωρεάν υποχρεωτική προδημοτική εκπαίδευση έχει καθοριστεί ότι θα προσφέρεται για έναν χρόνο πριν την είσοδο των παιδιών στο δημοτικό σχολείο.

 2.    ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΑ ΔΕΔΟΜΕΝΑ

Τα ερευνητικά δεδομένα, καθώς και η εμπειρία των εκπαιδευτικών και των γονέων, συνηγορούν στο γεγονός ότι στην ηλικία αυτή ορισμένα παιδιά, στην πλειοψηφία τους αγόρια, είναι μαθησιακά και συναισθηματικά ανώριμα να παρακολουθήσουν το πρόγραμμα του δημοτικού σχολείου, ενώ η μαθησιακή τους ετοιμότητα, καθώς και η σωματική και γνωστική τους ανάπτυξη ποικίλλουν σημαντικά. Για τεκμηρίωση της πιο πάνω θέσης επισημαίνονται τα ακόλουθα:

2.1 Σύμφωνα με την έκθεση «Υποχρεωτική εκπαίδευση στην Ευρώπη – 2016/17» (Ευρυδίκη, 2016) από τα 28 κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, σε 17 χώρες το όριο ηλικίας για εγγραφή στην Α΄ τάξη καθορίζεται στα 6 χρόνια, σε οκτώ χώρες στα 7 χρόνια και σε μόνο τρεις σε μικρότερη ηλικία (στη Μάλτα και στο Ηνωμένο Βασίλειο στα 5 χρόνια και στην Κύπρο στα 5 χρόνια και 8 μήνες).

2.2 Στην έρευνα TIMSS 2015, όταν εξεταστούν οι πρώτες σε επίδοση χώρες στα Μαθηματικά και στην Επιστήμη στην Δ΄ τάξη, παρατηρείται ότι η ηλικία εισδοχής των παιδιών στο δημοτικό καθορίζεται στα 6 χρόνια (Χονγκ Κονγκ, Ρωσία, Ιαπωνία, Κορέα) ή στα 7 χρόνια (Σιγκαπούρη, Κινεζική Ταϊπέι).

2.3 Στην έρευνα που διεξάγει κάθε χρόνο το Κέντρο Εκπαιδευτικής Έρευνας και Αξιολόγησης (ΚΕΕΑ) στην Γ΄ και Στ΄ τάξη του δημοτικού σχολείου, διαπιστώνεται ότι υψηλότερα ποσοστά συμμετοχής στις ομάδες ρίσκου του λειτουργικού αναλφαβητισμού έχουν: (α) τα αγόρια, (β) οι μαθητές με ξένη υπηκοότητα και (γ) οι μαθητές που εισήλθαν στο δημοτικό σε ηλικία μικρότερη των 6 χρονών. Διαχρονικά, τα αποτελέσματα δείχνουν ότι οι μικρότεροι σε ηλικία μαθητές βρίσκονται σε μειονεκτική θέση, σε σχέση με τους μεγαλύτερους συμμαθητές τους, φαινόμενο που στη διεθνή βιβλιογραφία αναφέρεται ως «επίδραση της ημερομηνίας γέννησης». Τα ποσοστά των μικρότερων σε ηλικία μαθητών (δηλαδή οι μαθητές που γεννήθηκαν τα δύο τελευταία τρίμηνα του χρόνου) στις ομάδες ρίσκου, τόσο του γλωσσικού όσο και του μαθηματικού αναλφαβητισμού, είναι μεγαλύτερα από τα αντίστοιχα ποσοστά στις άλλες ηλικιακές ομάδες (ΚΕΕΑ, 2015˙ 2016). Ο Πίνακας 1 απεικονίζει συνοπτικά τα αποτελέσματα της έρευνας, που έγινε κατά τη διάρκεια των σχολικών χρονιών 2014-2015 και 2015-2016, για τη Γλώσσα και τα Μαθηματικά:

2.4 Μία από τις εισηγήσεις στις οποίες προβαίνει η Διατμηματική Επιτροπή για τη Σχολική Επιτυχία και την Προώθηση του Αλφαβητισμού (2016), είναι η αύξηση του ορίου ηλικίας εισδοχής στη δημοτική εκπαίδευση στα 6 χρόνια, αφού αυτό αποτελεί έναν από τους σημαντικούς παράγοντες για τη μετέπειτα σχολική επιτυχία των μαθητών.

 3.    ΠΡΟΤΑΣΗ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΥ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ

Έχοντας υπόψη όλα τα πιο πάνω δεδομένα, το Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού προτίθεται να επεκτείνει την ηλικία πρώτης εγγραφής στην Α΄ τάξη του δημοτικού σχολείου και, συνακόλουθα, στην προδημοτική τάξη. Τα οφέλη που θα προκύψουν για τους μαθητές από την αλλαγή αυτή, η οποία λαμβάνει υπόψη αποκλειστικά και μόνο το δικό τους συμφέρον, είναι πολλαπλάσια και υπεράνω των όποιων πιθανών δυσκολιών παρουσιαστούν στα πρώτα χρόνια της εφαρμογής της, τις οποίες μπορούμε να διαχειριστούμε σε στενή συνεργασία με όλους τους εμπλεκόμενους φορείς. Η επέκταση του ορίου ηλικίας προωθείται για εκπαιδευτικούς και παιδαγωγικούς και μόνο λόγους, αφού θα δώσει τη δυνατότητα στον επηρεαζόμενο αριθμό παιδιών να φοιτήσει τόσο στην προδημοτική όσο και, κυρίως, στην Α΄ τάξη του δημοτικού σχολείου, έχοντας μεγαλύτερη μαθησιακή και συναισθηματική ετοιμότητα και ωριμότητα. Αυτό θα τα βοηθά, καθόλη τη διάρκεια της μαθητικής τους διαδρομής, στην αποτελεσματικότερη παρακολούθηση του αναλυτικού προγράμματος. Ειδικότερα στην περίπτωση των παιδιών που θα επαναλάβουν την προδημοτική τάξη, θα μπορούσε το αναλυτικό πρόγραμμα να εμπλουτιστεί, ώστε να προσφέρει στα παιδιά νέες μαθησιακές εμπειρίες. Η αλλαγή αυτή αποτελεί και ένα από τα μέτρα πρόληψης που μπορούν να υιοθετηθούν, ώστε τα ποσοστά των μαθητών με μεγάλη πιθανότητα να παραμείνουν γλωσσικά και μαθηματικά αναλφάβητα να μειωθούν και να προωθηθεί η σχολική επιτυχία σε όσο το δυνατό μεγαλύτερο αριθμό μαθητών.

4.    ΧΡΟΝΟΔΙΑΓΡΑΜΜΑ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ

Για να ελαχιστοποιηθούν οι επιπτώσεις από τη μείωση στον αριθμό των τμημάτων και των εκπαιδευτικών στα δημοτικά σχολεία, να προετοιμαστούν κατάλληλα όλοι οι εμπλεκόμενοι και η μετάβαση να γίνει με πιο ομαλό τρόπο, η αλλαγή αυτή μπορεί να εφαρμοστεί σταδιακά. Συγκεκριμένα, η πρώτη φάση της επέκτασης του ορίου ηλικίας πρώτης εγγραφής μπορεί να αφορά περίοδο δύο μηνών και να εφαρμοστεί τη μεθεπόμενη σχολική χρονιά 2018-2019. Η δεύτερη φάση, θα αφορά επιπλέον επέκταση κατά δύο ακόμη μήνες, ούτως ώστε από τη σχολική χρονιά 2019-2020 και μετέπειτα, όλοι οι μαθητές που θα φοιτούν στην προδημοτική τάξη και στην Α΄ τάξη του δημοτικού σχολείου να έχουν συμπληρώσει τις ηλικίες των 5 και 6 χρόνων, αντίστοιχα. Ο Πίνακας 2 που ακολουθεί παρουσιάζει τις προτεινόμενες φάσεις:

 5.    ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΗΣ ΑΛΛΑΓΗΣ

Τη σχολική χρονιά 2018-2019 αναμένεται να φοιτήσουν στην Α΄ τάξη του δημοτικού σχολείου τα παιδιά που γεννήθηκαν το 2012. Με βάση τα δεδομένα της Στατιστικής Υπηρεσίας, ο αριθμός αυτός ανέρχεται στις 10 161, χωρίς να μπορεί να υπολογιστεί ο αριθμός των παιδιών που θα έρθουν στην Κύπρο από το εξωτερικό και θα πρέπει, επίσης, να φοιτήσουν στην Α΄ τάξη, καθώς και ο αριθμός των  παιδιών που θα φοιτήσουν σε ιδιωτικά σχολεία. Οι αριθμοί της μείωσης σε τμήματα και  εκπαιδευτικούς, στα δημοτικά σχολεία, μπορούν να επιβεβαιωθούν μόνο μετά την εγγραφή των παιδιών, με βάση την εκπαιδευτική τους περιφέρεια, αφού οποιοδήποτε άλλο σενάριο είναι καθαρά υποθετικό.

Στην προδημοτική εκπαίδευση ο αριθμός των τμημάτων δεν αναμένεται να επηρεαστεί ουσιαστικά, όμως θα επηρεαστεί η σύνθεσή τους, η οποία θα περιλαμβάνει μαθητές μεγαλύτερης ηλικίας που δεν θα φοιτήσουν στην Α΄ τάξη, με αποτέλεσμα τα τμήματα να συμπληρωθούν στην πλειονότητά τους από παιδιά προδημοτικής ηλικίας. Ως εκ τούτου, αντίστοιχος αριθμός μικρότερων παιδιών δεν θα εξασφαλίσουν θέση στα δημόσια νηπιαγωγεία, ενώ αριθμός παιδιών θα αναγκαστούν να επαναλάβουν την προδημοτική τάξη.

Οι συνέπειες που αναφέρονται στις δύο πιο πάνω παραγράφους αναμένεται να ισχύουν και για τη σχολική χρονιά (2019-2020), που θα αποτελέσει μέρος της μεταβατικής περιόδου. Από τη σχολική χρονιά 2020-2021, με την πλήρη εφαρμογή της αλλαγής, αναμένεται ότι η κατάσταση θα ομαλοποιηθεί, αφού οι εγγραφές θα έχουν πλέον σταθεροποιηθεί στο νέο όριο ηλικίας και θα έχουν ολοκληρωθεί οι ενέργειες υλοποίησης.

 6.    ΒΗΜΑΤΑ ΠΟΥ ΘΑ ΑΚΟΛΟΥΘΗΘΟΥΝ

Όσον αφορά τη διαδικασία, το Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού προτίθεται να ακολουθήσει τα πιο κάτω βήματα, που παρουσιάζονται στον Πίνακα 3, με τον προτεινόμενο χρόνο των αντίστοιχων ενεργειών:

6.1 Ενημέρωση της Παγκύπριας Οργάνωσης Ελλήνων Δασκάλων και των Ομοσπονδιών Συνδέσμων Γονέων Δημοτικής, Προδημοτικής και Ειδικής Εκπαίδευσης για την πρόθεση του Υπουργείου να προχωρήσει με την κατάθεση Πρότασης προς το Υπουργικό Συμβούλιο για σταδιακή αύξηση του ορίου ηλικίας πρώτης εγγραφής και επεξήγηση του σκεπτικού και της αναγκαιότητας για υιοθέτησή της.

6.2 Υποβολή γραπτών απόψεων των εμπλεκόμενων φορέων, ώστε να ληφθούν υπόψη κατά τη διαμόρφωση της τελικής πρότασης.

6.3 Ενημέρωση των Διευθύνσεων Μέσης Γενικής και Μέσης Τεχνικής και Επαγγελματικής Εκπαίδευσης για την αλλαγή, ώστε να ληφθεί υπόψη στον δικό τους προγραμματισμό.

6.4 Υποβολή πρότασης προς το Υπουργικό Συμβούλιο για σταδιακή αύξηση του ορίου ηλικίας πρώτης εγγραφής στην προδημοτική τάξη και στην Α΄ τάξη του δημοτικού σχολείου σε δύο φάσεις:

6.4.1 Τη σχολική χρονιά 2018-2019 το όριο για εγγραφή στην προδημοτική τάξη να καθοριστεί στα 4 χρόνια και 10 μήνες και στην Α΄ τάξη του δημοτικού σχολείου στα 5 χρόνια και 10 μήνες.

6.4.2 Τη σχολική χρονιά 2019-2020 και μετέπειτα το όριο για εγγραφή στην προδημοτική τάξη να καθοριστεί στα 5 χρόνια και στην Α΄ τάξη του δημοτικού σχολείου στα 6 χρόνια.

6.5 Ανακοίνωση της αλλαγής, ώστε να ενημερωθούν έγκαιρα όλοι οι μαθητές και οι γονείς και να προετοιμαστούν κατάλληλα.

 7.    ΚΑΤΑΛΗΚΤΙΚΑ

Η παρούσα πρόταση για σταδιακή επέκταση της ηλικίας πρώτης εγγραφής στην προδημοτική τάξη και στην Α΄ τάξη του δημοτικού σχολείου, στοχεύει στη σχολική επιτυχία όλων των παιδιών, έχοντας υπόψη το δικό τους συμφέρον. Προσδοκούμε στη στήριξη της προσπάθειας αυτής από τους εκπαιδευτικούς και τους γονείς, ώστε να συνεισφέρουμε στην προσπάθεια για ποιοτική βελτίωση του εκπαιδευτικού μας συστήματος.