«Θυμάμαι παλιά το πανεπιστήμιο ήταν ένας προορισμός ζωής. Ένας προορισμός όπου θα μου επέτρεπε να εξελιχθώ, να προσδιορίσω την προσωπικότητα μου και να διευρύνω το πνεύμα μου. Σήμερα το πανεπιστήμιο μετατρέπεται σε ένα ίδρυμα που παρέχει δεξιότητες για την επαγγελματική αποκατάσταση. Ένα είδος ‘εκκολαπτηρίου’ επαγγελματιών. Επιτρέψτε μου να διαφωνήσω με αυτό».
Αυτό αναφέρει σε συνέντευξή του στο Paideia-News o κοσμήτορας της Σχολής Αρχιτεκτονικής, Καλών και Εφαρμοσμένων Τεχνών στο πανεπιστήμιο Frederick Κώστας Μάντζαλος. Ο κ. Μάντζαλος, παράλληλα με την ακαδημαϊκή του πορεία είναι σχεδιαστικός σύμβουλος για διάφορους διεθνείς οργανισμούς. Από το 1996 είναι συνιδρυτής-της εικαστικής ομάδας 242 με εικαστική δραστηριότητα στην Κύπρο και το εξωτερικό.
Νέοι Κλάδοι και Εικαστικές Τέχνες
ΕΡ: Παρατηρούμε ότι ανοίγουν συνεχώς νέοι κλάδοι σπουδών στα πανεπιστήμια μας. Πως επηρεάζονται οι Εικαστικές Τέχνες;
ΑΠ: Είναι γεγονός ότι παρατηρείται μια έξαρση καινούργιων κλάδων στα πανεπιστήμια της Κύπρου. Η εξέλιξη και η ανάπτυξη είναι μέρος της φύσης μας και προσωπικά την υποστηρίζω. Οι πρόσφατες κοινωνικό-πολιτικές εξελίξεις στην Κύπρο και γενικά σε ολόκληρο τον κόσμο, επιβάλλουν τέτοιες δραστηριότητες έτσι ώστε να μπορέσουμε να αναδιοργανώσουμε και να επαναπροσδιορίσουμε την ακαδημαϊκή κουλτούρα της χώρας.
Οι εικαστικές τέχνες, είτε μιλούμε για καλές τέχνες ή εφαρμοσμένες τέχνες επηρεάζονται με ένα είδος ‘ρατσιστικής’ αντιμετώπισης. Υπάρχει μια κοινή καχυποψία απέναντι στους δημιουργικούς κλάδους ότι δεν είναι αρκετά ‘σοβαροί’. Ότι είναι κλάδοι που δεν θα αποφέρουν μια ‘σημαντική’ επαγγελματική αποκατάσταση. Και σε αυτό το σημείο διερωτώμαι. Ποιος κλάδος, στα αλήθεια, εγγυάται επαγγελματική αποκατάσταση;
Τα τελευταία χρόνια παρατηρώ μια αλλαγή στην ιδέα των σπουδών, στην ανώτατη εκπαίδευση και γενικά στο θεσμό του πανεπιστημίου. Θυμάμαι παλιά το πανεπιστήμιο ήταν ένας προορισμός ζωής. Ένας προορισμός όπου θα μου επέτρεπε να εξελιχθώ, να προσδιορίσω την προσωπικότητα μου και να διευρύνω το πνεύμα μου. Σήμερα το πανεπιστήμιο μετατρέπεται σε ένα ίδρυμα που παρέχει δεξιότητες για την επαγγελματική αποκατάσταση. Ένα είδος ‘εκκολαπτηρίου’ επαγγελματιών. Επιτρέψτε μου να διαφωνήσω με αυτό. Χωρίς να απορρίπτω την ιδέα ότι η επαγγελματική αποκατάσταση δεν είναι μια σημαντική διάσταση στη ζωή μας, εξακολουθώ να επιμένω ότι το πανεπιστήμιο πρέπει να παραμείνει ο προορισμός ζωής! Μια πρακτική που εφαρμόζω πιστά στο Πανεπιστήμιο Frederick.
Για αυτό επιμένω ότι οι κλάδοι των εικαστικών τεχνών δεν πρέπει να αντιμετωπίζονται αρνητικά. Σε κάθε πολιτικό-οικονομική κρίση που έχουμε δει μέσα από την παγκόσμια ιστορία, οι τέχνες είναι αυτές που έχουν βοηθήσει στην ανάπτυξη των λαών και στην προαγωγή του πολιτισμού. Εξ’ άλλου ας μην ξεχνάμε ότι οι δημιουργικοί κλάδοι μπορούν να αποφέρουν και επαγγελματική αποκατάσταση αλλά ακόμα περισσότερο, ανθρώπους σωστά σκεπτόμενους με αναλυτική διάθεση και κριτική σκέψη.
ΕΡ: Υπάρχει προοπτική για εξ’ αποστάσεως προγράμματα;
ΑΠ: Χωρίς να γίνομαι απαγορευτικός ή αποτρεπτικός απέναντι σε καινούργιες ιδέες και πρακτικές, θα έλεγα ότι στους δημιουργικούς κλάδους η προοπτική για εξ’ αποστάσεως προγράμματα δεν είναι ιδιαίτερα ενθαρρυντική ή ιδιαίτερα δημοφιλής. Είναι πολύ δύσκολο να αντικατασταθούν οι διδακτικές μεθοδολογίες όπως ο ομαδικός διάλογος, η συναδελφική αλληλεπίδραση και γενικά το αίσθημα της οντότητας και της κοινότητας τόσο στο εργαστήρι εν ώρα μαθημάτων όσο και εκτός όπως στο διάλειμμα στην ώρα του καφέ κτλ. Οι κοινές εμπειρίες και όλα τα ερεθίσματα πρέπει να μοιράζονται σε φυσικό επίπεδο.
Η διδασκαλία πρέπει να είναι το μόνο σημείο αναφοράς
ΕΡ:. Βρισκόμαστε στην εποχή των εξ’ αποστάσεως προγραμμάτων. Μήπως σε κάποιο σημείο θα πρέπει να επαναφέρομε τη διδασκαλία ως κεντρικό σημείο αναφοράς;
ΑΠ: Αυτό είναι ένα θέμα που απασχολεί πολύ όλους τους εκπαιδευτικούς φορείς τελευταία, τόσο σε ντόπιο όσο και σε παγκόσμιο επίπεδο. Σε ότι αφορά τη διδασκαλία ως κεντρικό σημείο αναφοράς εγώ προσωπικά είμαι κάθετος και απόλυτος. Η διδασκαλία πρέπει να είναι το μόνο και πρωταρχικό σημείο αναφοράς. Παρατηρούμε εδώ και αρκετό καιρό μια τάση απομάκρυνσης της διδασκαλίας με μεγαλύτερη αναφορά στην έρευνα, τις συμμετοχές σε συνέδρια, εικαστικά δρώμενα και άλλα. Η σωστή συνταγή είναι βέβαια μια ισορροπημένη δραστηριότητα που να συμπεριλαμβάνει όλα αυτά που προαναφέρονται....αλλά πάνω από όλα είναι η σημασία και η σημαντικότητα της διδασκαλίας. Είναι μια πρακτική που εφαρμόζεται από πολλά χρόνια τώρα στο τμήμα Εφαρμοσμένων Τεχνών και που έχει αποδειχτεί ως ο καλύτερος τρόπος για την ακαδημαϊκή και επαγγελματική κατάρτιση των φοιτητών μας.
Ας μην ξεχνάμε ότι η διδασκαλία δεν είναι ζήτημα τεσσάρων και πέντε χρόνων που βιώνει ένας φοιτητής σε πανεπιστήμιο. Η μάθηση είναι μια συνεχής διαδικασία εξέλιξης που διαρκεί μια ζωή. Άρα ρόλος μας είναι να μαθαίνουμε στους φοιτητές μας να μαθαίνουν και να εξελίσσονται από μόνοι τους.
Γιατί Frederick
ΕΡ: Γιατί κάποιος να επιλέξει τον κλάδο σας και γιατί το Πανεπιστήμιο Frederick;
ΑΠ: Η Σχολή Αρχιτεκτονικής, Καλών και Εφαρμοσμένων Τεχνών προσφέρει την καλύτερη ακαδημαϊκή και επαγγελματική εκπαίδευση στην Κύπρο στους συγκεκριμένους τομείς. Η Σχολή αυτή καθιερώθηκε μετά από μετεξέλιξη του Τμήματος Τέχνης και Σχεδίου του Frederick Institute of Technology που λειτουργούσε με μεγάλη επιτυχία για 23 χρόνια από το 1984. Ένα Τμήμα που καθιερώθηκε στον τομέα του ως πρότυπο εκπαιδευτικό κέντρο της Κύπρου, καταφέρνοντας να λειτουργήσει στις αρχές του νέου αιώνα με κύριο γνώμονα την αρμονική συνύπαρξη μεταξύ της Τέχνης, της Κοινωνίας, του Πολιτισμού, του Περιβάλλοντος και του Ανθρώπου.
Η Σχολή προσφέρει μια ανεπανάληπτη δημιουργική ενέργεια και ευκαιρίες. Σε όλους τους φοιτητές της Σχολής προσφέρεται ισορροπημένη γνώση που αποτελείται από οπτική, προφορική και γραπτή ευφυΐα, έτσι ώστε να λειτουργούν ως επιτυχημένοι επαγγελματίες στον υπέροχο και ζωτικό κόσμο της τέχνης και του σχεδιασμού.
Όλα τα μαθήματα σε όλα τα προγράμματα σπουδών της σχολής διδάσκονται από καταξιωμένους επαγγελματίες εικαστικούς, σχεδιαστές, κριτικούς/ιστορικούς και αρχιτέκτονες με έντονη εγχώρια και διεθνή δραστηριότητα. Μαζί με το καταξιωμένο προσωπικό και τον σύγχρονο τεχνικό εξοπλισμό, η Σχολή Καλών και Εφαρμοσμένων Τεχνών προσφέρει στους φοιτητές της εξαίσια μόρφωση τόσο μέσα στη σχολή όσο και έξω στην κοινωνία.
Απόδειξη για την ψηλή ποιότητα της ακαδημαϊκής και επαγγελματικής κατάρτισης που προσφέρεται, είναι τα 88 βραβεία που έχουν κερδίσει φοιτητές και απόφοιτοι μας σε διάφορους εικαστικούς και σχεδιαστικούς διαγωνισμούς στην Κύπρο και το εξωτερικό.
Η τεχνολογία είναι απλώς εργαλείο
ΕΡ: Η Τεχνολογία είναι μέρος πλέον της διδασκαλίας. Πως αντιμετωπίζετε το φαινόμενο, κάποτε οι φοιτητές να έχουν περισσότερες γνώσεις από τους καθηγητές τους;
ΑΠ: Η τεχνολογία είναι πλέον μέρος της ζωής μας... και οι νέοι σήμερα είναι πλέον περισσότερο εξοικειωμένοι με τις νέες τεχνολογίες. Η αντιμετώπισή μας είναι απόλυτα ειλικρινής και αποδεκτή πάνω σε αυτό το θέμα. Αυτό όμως που εμείς πιστεύουμε είναι ότι η τεχνολογία δεν υπαγορεύει τον τρόπο που μαθαίνουμε ή τον τρόπο που εργαζόμαστε. Αυτό που εμείς διδάσκουμε είναι ότι η τεχνολογία είναι απλώς εργαλείο για διεκπεραίωση των εργασιών μας. Είναι μια τεχνική δεξιότητα που υποβοηθεί στην καλύτερη αποπεράτωση των εργασιών. Άρα αν κάποιος φοιτητής έχει αυτή τη δεξιότητα καλώς. Η αντιμετώπιση των καθηγητών είναι να προωθήσουν τη σωστή και εποικοδομητική χρήση της τεχνολογίας.
*Ο Καθηγητής Κώστας Μάντζαλος είναι ο κοσμήτορας της Σχολής Αρχιτεκτονικής, Καλών και Εφαρμοσμένων Τεχνών στο πανεπιστήμιο Frederick. Παράλληλα με την ακαδημαϊκή του πορεία είναι σχεδιαστικός σύμβουλος για διάφορους διεθνείς οργανισμούς. Από το 1996 είναι συνιδρυτής - της εικαστικής ομάδας 242 με εικαστική δραστηριότητα στην Κύπρο και το εξωτερικό.
