ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΑΚΗ ΠΟΥΜΠΟΥΡΗ*
Αν δεν κλάψει το μωρό, δεν παίρνει γάλα, και αν δεν αποθρασυνθεί μεγάλος, δεν του κάνουν το χατήρι. Αυτός είναι ο τρόπος διεκδίκησης στη μετά την ανεξαρτησία Κύπρο και προφανώς μέχρι την επόμενη υποδούλωση προς την οποία πεισματικά οδεύουμε.
Έτσι λοιπόν, παρά την καλοκαιριάτικη εκεχειρία της Ωρολογιάδας, δεν σταμάτησαν κάποια όργανανα κτυπούν για αύξηση ωρών στον ξενόγλωσσο χώρο. Παραμένει λοιπόν πάντα επίκαιρο το ερώτημα για την πολιτική ξένων γλωσσών στο εκπαιδευτικό σύστημα και πώς αυτή βοηθά τόσο στην οικονομία μας, όσο και στη γενικότερη ιστορική μας πορεία.
Ας πάρουμε τον τουρισμό. Η Αγγλική μας βοηθά σε μεγάλο βαθμό τόσο με τον τουρισμό από Βρετανία, αλλά και ως linguafranca με τουρίστες από μια σειρά άλλες χώρες με εθνική γλώσσα χωρίς γεωπολιτικές αξιώσεις που θεωρούν φυσικό να μην εξυπηρετούνται στη γλώσσα τους. Ισχύει όμως από ανεξαρτησίας μέχρι σήμερα ένα μόνιμο άτυπο εμπάργκο από τους γάλλους τουρίστες, οι οποίοι αρνούνται και απορρίπτουν μόνιμα την εξυπηρέτηση στα Αγγλικά. Είναι ένας πληθυσμός του μεγέθους των Βρετανών, αλλά ελάχιστα μας επισκέπτονται (με εξαίρεση λίγους Ελβετούς).Αυτό είναι ιδιαίτερα σοβαρό προκειμένου για χώρα με ισχυρούς ιστορικούς δεσμούς και μόνιμη διεθνή πολιτική στήριξη της Κύπρου. Υπάρχει αμοιβαία φιλία μεταξύ των δύο λαών. Εμείς όμως τους δίνουμε με εμμονή το μήνυμα ότι εδώ συνεχίζονται οι πρόσφατοι αποικιοκρατικοί δεσμοί μας.
Οι γερμανόφωνοι τουρίστες έρχονται διαχρονικά σε πολύ χαμηλά ποσοστά σε σχέση με άλλες χώρες. Έχουμε ένα πενιχρό ποσοστό του εξερχόμενου από αυτές τις χώρες τουρισμού. Ο λόγος; Στην Ισπανία, στην Ιταλία, στην Τουρκία, ακόμα και στην Ελλάδα, ακόμα και στα κατεχόμενα, τους μιλούν στη γλώσσα τους. Ακόμα και η Ρωσία διοχετεύει το μέγιστο κύμα τουριστών της στην Τουρκία. Είναι μεγάλες αγορές για να επαναπαυθούμε στη μία και μόνη ξένη γλώσσα. Ήδη πληρώσαμε ακριβά γύρω στο 2000 και μετά την απερισκεψία μας να προσλάβουμε ξένους στα ξενοδοχεία μόνο με Αγγλικά, αντί να σεβόμαστε τις γλώσσες των επισκεπτών. Το αποτέλεσμα ήταν η αποεπιλογή της Κύπρου ως τουριστικού προορισμού με πολλές ξενοδοχειακές μονάδες να κλείνουν και να κάνουν αλλαγή χρήσης ή να επιδεικνύουν το ντουβάρι τους δίπλα στο κύμα.
Με καταρτισμό επαγγελματικών προτύπων που να περιλαμβάνουν και γλωσσομάθεια στα τουριστικά επαγγέλματα, θα νιώσουν πολύ πιο άνετα οι μεγάλες ξένες αγορές τουρισμού. Δεν χρειάζεται ύψιστη γλωσσομάθεια για πολυπρόσωπα επαγγέλματα, όπως οι οδηγοί ταξί, τα γκαρσόνια, οι μάγειροι, το προσωπικό ξενοδοχείου και άλλων σημείων εξυπηρέτησης. Χρειάζεται όμως γλωσσομάθεια σε περισσότερες των δύο γλώσσες. Για τους περισσότερους είναι αρκετό ένα Α2 και μερικά Α1 σε άλλες γλώσσες. Οι υπάλληλοι υποδοχής καλό είναι να κατέχουν Β1 (ή Β2 τουλάχιστο σε μία γλώσσα), για την τρίτη ή τέταρτη ξένη γλώσσα τουλάχιστο Α2. Οι 1-2 κύριες ζητούμενες ξένες γλώσσες σε ένα ξενοδοχείο πρέπει να καλύπτονται, τουλάχιστο στο επίπεδο της διοίκησης, αν όχι και της υποδοχής, με γνώσεις Γ1 ή πιο πάνω.
Η Κίνα έχει αγορά δυνητικών τουριστών πολύ πιο μεγάλη από τις μεγάλες εθνικές αγορές της Ευρώπης. Δεν βλέπω δυνατότητα να βάλουμε Κινέζικα στο σχολείο. Δεν θα τους περιμένουμε όμως να προσαρμοστούν στην ιδιομορφία μας να θεωρούμε παν μη Έλληνα αγγλόφωνο. Η κινεζόφωνη υποδομή είναι όμως απαραίτητη και εφικτή μέσα σε ένα χρόνο, αν στείλουμε 50 άτομα στην Κίνα μόνο και μόνο για να έρθουν με ένα Γ1 στα Κινέζικα και με αποστολή να δουλέψουν στην προσέλκυση και ξενάγηση Κινέζων τουριστών. Έχει μέγιστη σημασία η ξενάγηση να γίνεται από αυτόχθονα στη γλώσσα του επισκέπτη.
Η επίκληση της Ευρωπαϊκής Ένωσης μόνο μια ισορροπημένη ξενόγλωσση πολιτική μπορεί να δικαιολογήσει, εν πάση περιπτώσει κάθε άλλο παρά τη συνηγορία υπέρ της μιας ή της άλλης ξένης γλώσσας ούτε και την εμμονή να βάζουμε όλα τα αυγά στο καλάθι των Αγγλικών. Πολύ περισσότερο τώρα που είμαστε υπό την κηδεμονία χωρών, όλων με διαφορετικές από την Αγγλική εθνικές γλώσσες, που δεν είναι διατεθειμένες να μας διασώζουν για να πληρώνουμε δημόσιους εκπαιδευτικούς με σεβαστές απολαβές, αλλά και γονείς με χρήματα για να πληρώνουν εξωσχολικά μαθήματα πάνω στη σχολική ύλη. Αυτό την ίδια ώρα που στις άλλες χώρες,κάθε μάθημαδιδάσκεται μόνο μια φορά.
Κάθε κλάδος ξένων γλωσσών ας αυτοδιερευνηθεί αν είναι σωστό να γίνεται μάθημα σε ένα τμήμα με βαβυλωνία επιπέδων, από μαθητές πολύ χαμηλού επιπέδου μέχρι μαθητές που θεωρούν το μάθημα κενή ώρα επειδή τα κατέχουν όλα, και να καρπούται ο κάθε κλάδος, όχι κατ’ ανάγκην κάθε διδάσκων, δεύτερο φανερό ή άδηλο εισόδημα από την έντονη ανάγκη που αναπτύσσεται για εξωσχολικό μάθημα.
Η γλωσσική παιδεία όπως και το σύνολο της παιδείας είναι εθνικό κεκτημένο, όχι κοινοτικό και έξωθεν επιβαλλόμενο. Θεωρώ ανάρμοστο να γίνεται επίκληση της ευρωπαϊκής μας ιδιότητας εις βάρος της διδασκαλίας της μητρικής ή για αναιτιολόγητη ή ετεροβαρή προώθηση μίας γλώσσας ανάμεσα σε άλλες. Σ’ αυτό τον τόπο ο Κύπριος ανταποκρίθηκε περισσότερο από κάθε άλλο λαό στην ανάγκη να επικοινωνήσει με τον έξω κόσμο και δεν υπήρξε ποτέ άγλωσσος συνομιλητής στη διεθνή επικοινωνία. Συγκινητική, για όσους δεν το αντιλήφθηκαν, είναι μια μερίδα φτωχών πολιτών που στερήθηκαν τη γυμνασιακή εκπαίδευση δεκαετία του ’60 και στη συνέχεια επένδυσαν με οικογενειακές στερήσεις στην ξενόγλωσση εκπαίδευση των παιδιών τους χωρίς φυσικά να εναποθέσουν πολλές ελπίδες στους ξενόγλωσσους κλάδους της δημόσιας πρωινής εκπαίδευσης.Αν λοιπόν οποιοσδήποτε ξενόγλωσσος κλάδος θέλει να αναδειχθεί και να υπηρετήσει την ιστορική μας πορεία, αυτό μόνο με συνεργασία και συντονισμό ή τουλάχιστον με συναντίκρυση και ενσυναίσθηση των άλλων ξενόγλωσσων κλάδων μπορεί να γίνει. Όχι με μεσσιανική έπαρση και αλαζονική αυτοαναγόρευση δίπλα στη μητρική και τις εθνικές και θρησκευτικές ευαισθησίες. Αυτή η ύβρις έναντι της μητρικής και ό,τι αυτή συνυποδηλοί είναι φυσικό να διεγείρει αντιδράσεις αυτοάμυνας της μητρικής και μάλιστα να ξυπνήσει την εκκλησία από το λήθαργο της, που νόμιζε, επειδή διορίζει υπουργούς παιδείας, ότι όλα παν καλά. Διότι λάθη του παρελθόντος οδήγησαν ένα μέρος του ποιμνίου της σε προοδευτική αλλαξοπιστία, υιοθέτηση (και) άλλης γλώσσας, προσχώρηση σε άλλη εθνικότητα και τα υπόλοιπα τα ζήσαμε πρόσφατα. Τα επόμενα λάθη δεν θα οδηγήσουν σε αποκόλληση ενός άλλου μέρους του ποιμνίου, αλλά σε πλήρη αλλοτρίωση του εναπομείναντος, δηλαδή τις τρεις και πλέον χιλιετίες ελληνικής παρουσίας στην Κύπρο σε μια γλυκιά ανάμνηση και νοσταλγία.
*Εκπαιδευτικός
