Κυπριακό φοιτητικό κίνημα και η Δικτατορία των Συνταγματαρχών

 Με αφορμή την Επέτειο της εξέγερσης του Πολυτεχνείου

ΤΗΣ ΔΡΟΣ ΧΡΙΣΤΙΝΑΣ ΒΑΛΑΝΙΔΟΥ*

Για άλλη μια χρονιά θα τιμήσουμε την αντίσταση των φοιτητών ενάντια στη Δικτατορία των Συνταγματαρχών στην Ελλάδα, που είχε ως αποκορύφωμα την εξέγερση στο Πολυτεχνείο, μια εξέγερση συνέχεια μιας σειράς από αγώνες των φοιτητών και  ολόκληρου του ελληνικού λαού. Την ακολούθησε η κλιμάκωση της καταπίεσης και η αντικατάσταση του δικτάτορα Παπαδόπουλου με το δικτάτορα Ιωαννίδη, που είχε πρωταγωνιστικό ρόλο στην Κυπριακή τραγωδία του Ιούλη του 1974-Πραξικόπημα και Τουρκική Εισβολή.

Ως γνωστό, οι δικτάτορες διέλυσαν κάθε έκφραση οργανωμένης δημοκρατικής ζωής με αποτέλεσμα να μπουν στην παρανομία πολιτικά κόμματα, οργανώσεις, φοιτητικοί σύλλογοι. Συλλήψεις, βασανιστήρια, φυλακές, εξορίες, ξερονήσια, δολοφονίες ήταν μέρος της όλης καταπίεσης. Οι φοιτητές σε όλους τους φοιτητικούς συλλόγους απέχτησαν τους δικούς τους διορισμένους ηγέτες, αρεστούς και πιστούς στη χούντα.

Έτσι τέτοιες μέρες οι θύμισες-που δεν μπορούν να ξεθωριάσουν παρά τα 41 χρόνια από τότε- γίνονται ξανά οδυνηρές. Ως είθισται, με κάθε επέτειο βιώνουμε τα ζήτω από όλους-ανεξάρτητα από το ρόλο που διαδραμάτισαν τότε. Βιώνουμε και την μυθοποίηση και τις προσπάθειες «αλλοίωσης» του νοήματος της ιστορίας των πρωταγωνιστών και των ενόχων. Δικαιολογούνται έτσι όσοι ήταν τότε είτε αμέτοχοι στον αντιδικτατορικό αγώνα, είτε είχαν και τις δικές τους ευθύνες στην υποστήριξη της «εθνοσωτήριας επανάστασις» όπως την αποκαλούσαν.

Με κάθε συζήτηση για το Πολυτεχνείο τίθεται για εκείνη την εποχή ο ρόλος του οργανωμένου Φοιτητικού Κινήματος στην Ελλάδα, την ΕΦΕΚ (Εθνική Φοιτητική Ένωση Κυπρίων) και την ΟΕΦΕΚ (Ομοσπονδία Εθνικών Φοιτητικών Ενώσεων Κύπρου). Οι εφημερίδες της εποχής αποτυπώνουν σημαντικά ζητήματα για το ρόλο των ηγεσιών του οργανωμένου κυπριακού φοιτητικού κινήματος, από το Απριλιανό Πραξικόπημα της 21^ης Απριλίου 1967 μέχρι το Νοέμβριο του 1973. Στον περιορισμένο χώρο μιας εφημερίδας αξίζει να αναφερθούν τα πιο χαρακτηριστικά.

Αναφέρεται για τις ηγεσίες της ΕΦΕΚ και ΟΕΦΕΚ:

• «έχουν επιμελώς επιλεγεί υπό του Στρατιωτικού Διοικητού Αθηνών μετά την Επανάστασιν της 21^ης Απριλίου». (Πατρίς 9 Δεκεμβρίου, 1967),
• Υπόσχονται να μεταφέρουν «εις την Κύπρον το πνεύμα της Εθνοσωτηρίου επαναστάσεως της 21^ης Απριλίου» (Πατρίς 9 Αυγούστου, 1967)

Οι δημοκρατικοί φοιτητές καταγγέλλουν ως «παράνομο και αντιφοιτητικό το διορισμένο από τη δικτατορική κυβέρνηση Συμβούλιο της ΕΦΕΚ» και το  «διαγραφόμενο» ρόλο τους, που απώτερος στόχος του ήταν η «συκοφάντηση της Κυπριακής Κυβέρνησης» (επιστολή Ανδρέα Χριστοδουλίδη Κώστα Σπυριδάκη Φοιτητές της Νομικής Σχολής Αθηνών – Φιλελεύθερος, 2 Αυγούστου 1967)  

Με στρατιωτικά διατάγματα απαγορεύονταν οι φοιτητικές εκλογές στους ελληνικούς συλλόγους, αλλά στην ΕΦΕΚ «επιτρεπόταν». «Εκλογές» διεξήχθησαν στην Αθήνα το 1969, 1971, 1972, 1973. Οι προσπάθειες των δημοκρατικών φοιτητών να διεξαχθούν ελεύθερες και δημοκρατικές εκλογές έβρισκαν εμπόδια λόγω των απειλών της Ασφάλειας και του στρατιωτικού νόμου. Ο φόβος, η αποχή η μειωμένη προσέλευση, διασφάλιζε την παραμονή ηγεσιών στην ΕΦΕΚ – ΟΕΦΕΚ, αποδεκτών από τους δικτάτορες.

Στη διάρκεια της επταετίας, η κύρια δραστηριότητα των ηγεσιών της ΕΦΕΚ –ΟΦΕΚ ήταν δράση ενάντια στο Μακάριο, υπέρ του Διγενή και της Βορείου Ηπείρου.

• Η Γενική Συνέλευση της ΕΦΕΚ  (Θάρρος, 14 Φεβρουαρίου 1972), ζητά «να ηγηθή των Ελληνικών Δυνάμεων εις Κύπρον ο Διγενής» και «καλεί την Κυβέρνησιν της Ελλάδος όπως διατάξει τας ενόπλους Ελληνικάς δυνάμεις εις Κύπρον να τεθούν υπό τας διαταγάς του λεβεντόγερου Διγενή και τους φοιτητάς του Ελληνισμού όπως δώσουν το παρόν των εις νέον προσκλητήριον της ΕΟΚΑ».

Πολλοί δημοκρατικοί Κύπριοι φοιτητές συμμετείχαν στις αντιδικτατορικές οργανώσεις και κινητοποιήσεις των ελλήνων φοιτητών. Η ΕΦΕΚ-ΟΕΦΕΚ δεν είχαν  εκφράσει ποτέ τη συμπαράσταση τους προς τους αγώνες των φοιτητών ή του ελληνικού λαού, ούτε και στην εξέγερση του Πολυτεχνείου. Αντίθετα, τα «τηλεγραφήματα» τους που απεστάλησαν στο Δικτάτορα Ιωαννίδη,  διάδοχο του Παπαδόπουλου μετά τα γεγονότα του Πολυτεχνείου, και τον Γκιζίκιν, εδραιώνουν στη συνείδηση των δημοκρατικών φοιτητών και πολιτών το ρόλο του τότε οργανωμένου Κυπριακού Φοιτητικού Κινήματος και της ηγεσίας του στη διάρκεια της επταετούς Δικτατορίας. 

Η Εθνική, στις 29 Νοεμβρίου, 1973 γράφει για τα συγχαρητήρια τηλεγραφήματα της ΕΦΕΚ και ΟΕΦΕΚ προς τον Δικτάτορα Ιωαννίδη και «Πρόεδρο» Γκιζίκη, με τα οποία:

• «συνεχάρησαν την ηγεσίαν της νέας Επαναστάσεως των Ενόπλων Δυνάμεων και διαδήλωσαν την απόφασιν των όπως συνεχίσουν ανένδοτοι τον ενωτικόν αγώνα συμπαριστάμενοι προς την νέαν εθνική κυβέρνησιν.»

Το τηλεγράφημα του ΔΣ της ΕΦΕΚ προς «τον πρόεδρο της Ελληνικής Δημοκρατίας» κ.Φαίδωνα Γκιζίκην , αναφέρει:

« Έχον υπ’ όψιν του την αγωνιστικότητα των ηγετών της νέας επαναστάσεως ως επίσης και την αποφασιστικότητά των να επαναφέρουν εις Ελλάδα την γνησίαν δημοκρατίαν, την ενότητα του λαού και την ορθήν προώθησιν των Εθνικών μας θεμάτων και ιδιαιτέρως του εθνικού θέματος της Κύπρου, λύσις του οποίου είναι η Ένωσις και μόνον η Ένωσις, συμπαρίσταται Υμίν ολοψύχως και εύχεται επιτυχίαν της Επαναστάσεως» και

Η ΟΕΦΕΚ «δηλοί απεριφράστως ότι συμπαρίσταται προς την νέαν εθνικήν κυβέρνησιν»

*Ερευνήτρια