ΤΟΥ ΚΩΣΤΑ ΜΑΥΡΙΔΗ*
Στις 5/6/2014 η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ) ανακοίνωσε (α) περαιτέρω μείωση του Βασικού Επιτοκίου στις δανειακές συμβάσεις και (β) προχώρησε, για πρώτη φορά, στην επιβολή αρνητικού επιτοκίου (πέναλτι) σε καταθέσεις που οι τράπεζες διατηρούν στην ΕΚΤ με διάρκεια μιας νύχτας (overnight). Οι παρεμβάσεις αυτές επιδιώκουν, η μεν μείωση του επιτοκίου να μετακυλιστεί σε ανάλογη μείωση στα δάνεια με κυμαινόμενο επιτόκιο το βασικό επιτόκιο της ΕΚΤ (υπάρχουν αρκετά στην Κύπρο), ενώ το αρνητικό επιτόκιο (πέναλτι) να στρέψει ρευστότητα, που οι τράπεζες διατηρούν σε καταθέσεις στην ΕΚΤ, προς περιουσιακά αγαθά για να αποφευχθεί η μείωση της αξίας τους (εργοστασίων, κτιρίων, άλλης ακίνητης περιουσίας και εξοπλισμού κ.ά.), δηλ. να αποτραπεί ο αποπληθωρισμός. Όταν πριν μερικά χρόνια, επέμενα με ελάχιστους άλλους ότι ο κίνδυνος πληθωρισμού στο ευρώ ήταν μόνο στα μυαλά κάποιων … θεωρητικών, δέχθηκα επικρίσεις και υποτιμητικά σχόλια. Σήμερα, η ΕΚΤ διαπιστώνει ότι δεν υπάρχει πληθωριστικός κίνδυνος αλλά εντοπίζεται στην μακροχρόνια τάση για πτώση στις αξίες των περιουσιακών στοιχείων. Ποιος θα αγοράζει σήμερα ένα ακίνητο που η τιμή του σε ένα χρόνο θα είναι πιο κάτω και θα βουλιάζει; Πόσα προβλήματα θα προκύψουν σε δάνεια με υποθήκη ακίνητο του οποίου η αξία θα μειώνεται; Όταν ελάχιστοι εδώ και χρόνια μιλούσαμε για την ανάγκη αύξησης της ρευστότητας -σε ευρωπαϊκό επίπεδο- με διοχέτευση χρήματος με χαμηλό κόστος στην πραγματική οικονομία με τρόπο στοχευμένο, κάποιοι … θεωρητικοί τρομοκρατούσαν για τον … επερχόμενο υπέρ-πληθωρισμό. Σήμερα, η ίδια η ΕΚΤ εκτιμά ότι, αντί για πληθωρισμό, έχουμε σοβαρό κίνδυνο για το ανάποδο (τον αποπληθωρισμό), για το οποίο δηλώνει έτοιμη να προχωρήσει σε χρήση ακόμη και μη-συμβατικών όπλων.
Μπορεί μεν η ΕΚΤ να θέλει τις τράπεζες να δανείσουν την επιπλέον ρευστότητα που σήμερα διαθέτουν (αντί να την καταθέτουν στην ΕΚΤ) και για αυτό επιβάλλει το πέναλτι αλλά στην πραγματικότητα, οι τράπεζες θα επιλέξουν το πω θα το διαχειριστούν π.χ. μπορεί να μειώσουν τα καταθετικά επιτόκια ή να αυξήσουν τα δανειστικά επιτόκια για να αντισταθμίσουν το πέναλτι. Σημαντικό είναι που και ο επικεφαλής της ΕΚΤ πιστεύει σε μια ενεργό νομισματική πολιτική με επίκεντρο τα επιτόκια για να αντιμετωπιστούν τα προβλήματα της οικονομίας. Στην Κύπρο, δυστυχώς, ο αρμόδιος υπουργός οικονομικών εκφράζεται ως … θεωρητικός, χωρίς αντίληψη της πραγματικότητας και ενεργεί ως παραδοσιακός πολιτικός για άλλα θέματα. Για παράδειγμα, πως μια κομματική συνεργάτης -χωρίς ιδιαίτερα προσόντα- εκτοξεύτηκε σε ενάμιση χρόνο Κυβέρνησης σε θέση Προέδρου Τράπεζας; Είναι ερώτημα με πολλαπλές επιλογές και για τον καθένα να αποφασίσει το σωστό -
α) επειδή λειτουργεί επιτέλους αξιοκρατικά το σύστημα
β) επειδή ένας πολιτικός κατευθύνει δικούς του ανθρώπους σε θέσεις κλειδιά για να κάνει τις επιθυμίες του
γ) επειδή πρόκειται για άτομο με κομματικές πλάτες.
Για την μείωση των επιτοκίων στην Ευρωζώνη (που δεν φτάνει στην Κύπρο αν και είμαστε μέλη της ευρωζώνης), ο Υπουργός ερωτήθηκε και είχε έτοιμη απάντηση:- «Τα ψηλά επιτόκια δεν είναι η αιτία των προβλημάτων, είναι το σύμπτωμα των ανισοσκελιών που καταγράφονται στο τραπεζικό σύστημα…». Και συνέχισε πως, όλα αυτά δεν λύνονται με παρεμβάσεις αλλά με … αυτορρύθμιση του τραπεζικού συστήματος! Είναι πασίγνωστος ο δογματισμός της αριστεράς που θεωρεί ότι με διατάγματα αλλάζουν τα οικονομικά δεδομένα. Στην σημερινή Κυβέρνηση όμως επικρατεί ο δογματισμός της τραπεζικής εξουσίας: εκείνο που συμφέρει στις τράπεζες (καταχρηστικές χρεώσεις, ψηλά δανειστικά επιτόκια, παράνομες πρακτικές και πρόνοιες…), συμφέρει και στην κοινωνία! Υπενθυμίζεται απλά ότι πρόκειται για τον ίδιο Υπουργό που τον Απρίλιο 2013 στήριξε την παρέμβαση της πολιτείας (μαζί με άλλους … θεωρητικούς) για δραστική μείωση των καταθετικών επιτοκίων που οι τράπεζες πληρώνουν ως κόστος (και μειώθηκαν στο μισό). Σήμερα όμως επικρατεί άλλο τροπάριο: τα επιτόκια είναι σύμπτωμα, δεν είναι η αιτία. Τέτοιες πολιτικές συμπεριφορές αποτελούν αιτία και σύμπτωμα αναξιοπιστίας.
*Ευρωβουλευτής ΔΗΚΟ (S & D) - mavrides@ucy.ac.cy
