ΤΟΥ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗ Κ. ΠΕΡΣΙΑΝΗ*
Κάθε φορά που γίνονται εκλογές, η ηγεσία των πολιτικών κομμάτων, περισσότερο των χαμένων, δηλώνει δημόσια μετά την ανακοίνωση των εκλογικών αποτελεσμάτων ότι πήρε τα μηνύματα και θα ενεργήσει ανάλογα ύστερα από βαθύτερη και αναλυτικότερη μελέτη. Τελικά, η πράξη απέδειξε και μετά τις ευρωεκλογές του Μαΐου ότι τίποτε δεν γίνεται. Η επανάληψη της πράξης ή μάλλον της απραξίας αυτής υποβάλλει τη σκέψη ότι στην πραγματικότητα δεν είναι καθόλου εύκολη η αλλαγή πολιτικής και πρακτικής από τα πολιτικά κόμματα. Όσο και να θέλει η ηγεσία, η ουσιαστική αλλαγή πολιτικής δεν μπορεί να γίνει στην πράξη για τους πιο κάτω, πιστεύω, δυο λόγους:
Ο πρώτος είναι το μονοσήμαντο του πολιτικού εμπορεύματος που πουλούν τα κόμματα. Το πολυτιμότερο πολιτικό εμπόρευμα των περισσότερων κομμάτων είναι η συγκεκριμένη λεπτομερής διατύπωση της δικής τους ξεχωριστής θέσης στο Κυπριακό, την οικονομία και την εσωτερική διακυβέρνηση. Αυτή η συγκεκριμένη και ξεχωριστή διατύπωση είναι πολύ σημαντική, γιατί δεν εκφράζει μόνο την πολιτική γραμμή του κόμματος αλλά και την ταυτότητά του. Χωρίς αυτή τη ξεχωριστή διατύπωση, το κόμμα ουσιαστικά δεν υπάρχει, γιατί σε τέτοια περίπτωση υπάρχει φόβος να ταυτιστεί με άλλα κόμματα. Το αποτέλεσμα είναι ότι τα στελέχη κάθε κόμματος είναι υποχρεωμένα να επαναλαμβάνουν συνεχώς με τα ίδια λόγια τη γραμμή του κόμματος, γιατί μόνο έτσι, πιστεύουν, προωθούν, αναδεικνύουν και επιβεβαιώνουν την ταυτότητά του. Και μικρή απόκλιση απ’ αυτή την καθιερωμένη διατύπωση θα δημιουργήσει υποψίες για φλερτάρισμα ή μικρή ή μεγαλύτερη ταύτιση με τις θέσεις άλλου κόμματος και θα προκαλέσει κατηγορίες από στελέχη τα οποία καιροφυλακτούν για να εκθέσουν την ηγεσία στα μέλη για να την υποσκελίσουν και να αναλάβουν εκείνοι την αρχηγία. Αυτό σημαίνει ότι οποιαδήποτε εισήγηση για αλλαγή διατύπωσης της γραμμής, με βάση τα μηνύματα των εκλογών, είναι επικίνδυνη, και, επομένως, όχι μόνο δύσκολη αλλά και πρακτικά αδύνατη.
Ο δεύτερος λόγος είναι η αγκύλωση των κομμάτων σε ορισμένες παραδοχές, οι οποίες, παρόλο που πολλές φορές, σύμφωνα με τα αποτελέσματα των εκλογών, αποδεικνύονται λανθασμένες, δεν εγκαταλείπονται, γιατί χωρίς αυτές το κόμμα νιώθει ότι δεν έχει λόγο ύπαρξης.
Οι τρεις κυριότερες παραδοχές είναι οι εξής:
Η πρώτη είναι η πεποίθηση ότι η μόνη πολιτική γραμμή που μπορεί να προσελκύσει νέους οπαδούς είναι ο ριζοσπαστισμός και ο λαϊκισμός (ευτυχώς ο τελευταίος δεν είναι ακόμα τόσο μεγάλος όσο στην Ελλάδα).Η παραδοχή αυτή ξεκινά από την πεποίθηση ότι οι ψηφοφόροι ενδιαφέρονται μόνο για το συμφέρον τους και ψηφίζουν εκείνο το κόμμα που ,πρώτα, θα τους υποσχεθεί όσο το δυνατό περισσότερα και ,δεύτερο, θα τηρήσει την πιο ριζοσπαστική θέση επιτιθέμενο με όσο το δυνατό μεγαλύτερη δριμύτητα εναντίον των αντιπάλων και ιδιαίτερα των κυβερνώντων. Έτσι οι κομματάρχες ενεργούν πάντοτε αρνητικά, αγωνιζόμενοι δηλαδή απλώς να μειώσουν το κύρος των άλλων κομμάτων και όχι να αναδείξουν και να εξυψώσουν το δικό τους με την προβολή των δικών τους θέσεων και την ανάληψη επιτυχημένων πρωτοβουλιών..
Η δεύτερη λανθασμένη παραδοχή είναι ότι σε όλα τα θέματα πρέπει να διαφωνούν με τα άλλα κόμματα και περισσότερο με την κυβέρνηση. Πεποίθησή τους είναι ότι η διαφωνία τους παρέχει λόγο ύπαρξης. Διαφωνώ, άρα υπάρχω. Οποιαδήποτε ένδειξη συναίνεσης, δημιουργικής προσέγγισης και εποικοδομητικής κριτικής θεωρείται λανθασμένη, γιατί δίνει την εντύπωση συμπόρευσης και συναλλαγής με την εξουσία και κάτι τέτοιο, πιστεύουν, δεν φέρει ψηφοφόρους.
Η τρίτη λανθασμένη παραδοχή είναι η εντύπωση ότι τα μόνα σημαντικά θέματα στα οποία μπορούν να χαράξουν πολιτική και να αναλάβουν πρωτοβουλίες που θα τους φέρουν ψηφοφόρους είναι το κυπριακό και η οικονομία. Δεν περνά από το μυαλό τους ότι ένα κόμμα μπορεί να προκαλέσει ευμενή εντύπωση και να προσελκύσει ψηφοφόρους αναλαμβάνοντας θετικές πρωτοβουλίες σε κοινωνικά θέματα, για παράδειγμα, προτείνοντας μελετημένες και πρακτικές προτάσεις και αναλαμβάνοντας projects σε μια προσπάθεια αντιμετώπισης χρονιζόντων και πολύ δύσκολων προβλημάτων, όπως ,για παράδειγμα, της βίας στα γήπεδα ή του θέματος διορισμού των εκπαιδευτικών ή στηρίζοντας μια τοπική αρχή στην αντιμετώπιση ενός σοβαρού προβλήματος, η λύση του οποίου μπορεί να βοηθήσει την ευρύτερη περιοχή και ίσως και ολόκληρη τη χώρα.
Ένα πρόβλημα, για παράδειγμα, στο οποίο θα μπορούσαν τα κόμματα να προσφέρουν πολλά είναι να αναλάβουν τα ίδια τη συστηματική πολιτική διαπαιδαγώγηση των νεαρών μελών τους και την ανάδειξή τους σε ώριμους, συνετούς, κριτικά σκεπτόμενους, συνεργάσιμους και ενεργούς πολίτες. Μπορούν μ’ αυτό τον τρόπο να συμβάλουν στην πιο εύρυθμη και ομαλή λειτουργία της πολιτείας και της κοινωνίας, στη μείωση των εγκληματικών πράξεων και των τροχαίων ατυχημάτων αλλά και στην αύξηση του κύρους και της εκτίμησης προς αυτά.. Μπορούν επίσης με μια επιτυχία στους τομείς αυτούς να συμβάλουν θετικά στην οικονομική ανάπτυξη της χώρας και στην ενδυνάμωση της πολιτικής και κοινωνικής συνοχής.
*Πρώην Αναπληρωτής Καθηγητής του Πανεπιστημίου Κύπρου
