ΤΗΣ ΕΛΕΝΗΣ ΑΡΤΕΜΙΟΥ ΦΩΤΙΑΔΟΥ*
Τα επιτυχημένα σχολεία διακρίνονται από μια σειρά χαρακτηριστικών, όπως είναι η αποτελεσματική άσκηση ηγεσίας και η ύπαρξη ενός κοινού οράματος, που καθιστά τη μάθηση ύψιστη προτεραιότητα του οργανισμού. Οι εκπαιδευτικοί χρησιμοποιούν τις καλύτερες πρακτικές και υπάρχει ουσιαστική εμπλοκή των γονέων στη λειτουργία του σχολείου. Ένα χαρακτηριστικό των επιτυχημένων σχολείων, το οποίο ίσως δε συζητήθηκε αρκετά ( Haberman, 2004 ), είναι ο τρόπος με τον οποίο το προσωπικό ενός σχολείου επιδιώκει την επαγγελματική του ανάπτυξη. Το θέμα είναι, εάν η προσπάθεια να μετατραπεί ένας οργανισμός σε κοινότητα μάθησης, σε οργανισμό δηλαδή που ενθαρρύνει τα μέλη του να αναπτυχθούν προσωπικά και επαγγελματικά θα έχει και θετική επίδραση στην επίδοση των μαθητών .
Διεθνή ερευνητικά δεδομένα στον τομέα αυτό επιδεικνύουν με συνέπεια ότι η επαγγελματική ανάπτυξη είναι ένα βασικό στοιχείο για επιτυχείς αλλαγές στο επίπεδο του σχολείου και για περαιτέρω ανάπτυξη. ( Hargreaves, 1994 ). Επιπρόσθετα, ο Sammons και άλλοι ( 1995 ), σε μια αναφορά τους στα χαρακτηριστικά των αποτελεσματικών σχολείων, αναφέρονται στην έννοια του μανθάνοντος οργανισμού, με την έννοια του σχολείου εκείνου που έχει ως βασικό χαρακτηριστικό το γεγονός ότι επικεντρώνεται στην ανάπτυξη του προσωπικού.
Tι ακριβώς, όμως, εννοούμε με τον όρο «επαγγελματική ανάπτυξη»; (professional development ). Σύμφωνα με τους Lindstrom και Speck ( 2004 ), πρόκειται για μια διά βίου, συνεργατική διαδικασία μάθησης, η οποία ενισχύει την ανάπτυξη –ωρίμανση των ατόμων, των ομάδων και του σχολείου, μέσω μιας προσέγγισης σε καθημερινή βάση, η οποία εμποτίζει την όλη εργασία του σχολείου και επικεντρώνεται στις ανάγκες του μανθάνοντα. Αναδύεται από τις ανάγκες στον τομέα της μάθησης και ανταποκρίνεται σε αυτές με στόχο τη βελτίωση στη μάθηση των παιδιών . Η επαγγελματική ανάπτυξη δεν είναι κάτι που συντελείται σε περιοδική βάση. Πρόκειται για μια συνεχή διαδικασία, η οποία οικοδομεί τη συνεργασία, ενθαρρύνει το διαμοιρασμό της επαγγελματικής γνώσης, χρησιμοποιεί τα τρέχοντα ερευνητικά δεδομένα και ενισχύει την καθημερινή εργασία των εκπαιδευτικών και των στελεχών διοίκησης. ( Darling-Hammond, 1997)
Eπιπρόσθετα , έχει επανειλημμένα επιβεβαιωθεί πως εκεί που οι εκπαιδευτικοί είναι ικανοί να αναστοχάζονται, να υιοθετούν καινούριες ιδέες, να πειραματίζονται και να μοιράζονται τις εμπειρίες τους μέσα σε κατάλληλη, ευνοϊκή σχολική κουλτούρα, με ηγέτες που ενθαρρύνουν ικανοποιητικά επίπεδα πρόκλησης και υποστήριξης ταυτόχρονα, υπάρχει πολύ μεγαλύτερη πιθανότητα για βελτίωση σε επίπεδο σχολείου και τάξης. ( Ηarris και Muijs, 2005 ). Βελτίωση στην επίδοση των μαθητών θα επέλθει μόνο με πολύ καλά πληροφορημένους και καταρτισμένους εκπαιδευτικούς, οι οποίοι θα χρησιμοποιούν τις πιο αποτελεσματικές στρατηγικές. ( Lindstrom και Speck, 2004 ). Επίσης, οι Mc Graw, Piper, Banks και Εvans ( 1992 ), τονίζουν ότι η ποιότητα του προσωπικού σε ένα οργανισμό και ιδιαίτερα του διδακτικού προσωπικού, εμφανίζεται συνεχώς σε όλες τις έρευνες σαν αποφασιστικός παράγοντας στην αποτελεσματικότητα του σχολείου. Το προσωπικό σε ένα αποτελεσματικό σχολείο «...είναι εστιασμένο στη μάθηση, ασχολείται με τις ατομικές ανάγκες των μαθητών, είναι επιδεκτικό σε αλλαγές, εμπλέκεται επαγγελματικά σε προσεκτικό έλεγχο της πνευματικής ανάπτυξης των μαθητών και ενδιαφέρεται για την ύπαρξη των ευνοϊκών εκείνων συνθηκών, που διευκολύνει την απόδοσή τους». ( σ.170-71)
Συμπερασματικά , η συνεχιζόμενη επαγγελματική ανάπτυξη μπορεί να έχει μια θετική επίδραση στο Αναλυτικό Πρόγραμμα, στην παιδαγωγική προσέγγιση, στο βαθμό δέσμευσης των εκπαιδευτικών στην εργασία τους και στις σχέσεις τους με τους μαθητές τους. Η όλη ιδέα, όμως, της επαγγελματικής ανάπτυξης δεν πρέπει να περιορίζεται στην εκπαίδευση για υπηρεσιακούς λόγους ( in –servicetraining ) ή στη μάθηση που έχει να κάνει αποκλειστικά με θέματα που άπτονται του χώρου της εργασίας του εκπαιδευτικού. (on-the-joblearning). Η επαγγελματική ανάπτυξη προϋποθέτει ποικιλία προσεγγίσεων στο θέμα της διδασκαλίας και της μάθησης εντός και εκτός του σχολικού χώρου. Διακρίνουμε έτσι την επαγγελματική ανάπτυξη από τη διά βίου μάθηση, η οποία είναι μια ευρύτερη έννοια και μπορεί να συμπεριλάβει όλα τα είδη μάθησης, ενώ η επαγγελματική ανάπτυξη θεωρείται ότι σχετίζεται με την επαγγελματική ταυτότητα των ατόμων, τους ρόλους που αναμένεται να διαδραματίσουν και τους στόχους του οργανισμού στον οποίο εργάζονται. ( Ηarris και Muijs , 2005).
Mπορούμε, έτσι, να μιλάμε για επαγγελματική μάθηση (professional learning ), για ένα μοντέλο επαγγελματικής ανάπτυξης , που εστιάζεται στη μάθηση.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ:
• Darling-Hammond, L. (1997) The Rightto Learn .San Francisco, CA : Jossey Bass
• Haberman, M. (2004 )CanStar Teachers Create Learning Communities ? Educational Leadership , 61 ( 8 ) , 52-56
• Hargreaves, A. ( 1994 ) Changing teachers, changing times : teachers’ work and culture in the postmodern age. London and New York: Cassell and Teachers College Press
• Harris, A. και Muijs, D. ( 2005 ) Improving Schools Through Teacher Leadership . London: MPG Books ,Bodmin , Cornwall
• Lindstrom, H.P. και Speck, M. (2004) The Principal as Professional Development Leader . Thousand Oaks, California: Corwin Press
• McGraw, B. , Piper , K., Banks, D. καιΕvans, B. (1992) Making Schools More Effective . Australian Council for Educational Research
• Sammons, P., Hillman, J. καιΜortimore, P. (1995) Key Characteristics of Effective Schools . London: OFSTED
*Διευθύντρια Δημοτικής
*Η πιο πάνω αναφορά είναιένα απόσπασμα εργασίας μου στο μάθημα «Ανάπτυξη Ανθρώπινου Δυναμικού», στα πλαίσια του Μεταπτυχιακού μου Προγράμματος Σπουδών στην Εκπαιδευτική Διοίκηση, Πανεπιστήμιο Κύπρου, 2004-2006
