ΤΗΣ ΧΑΤΖΗΜΙΧΑΗΛ ΓΕΩΡΓΙΑΣ*
Άνθρωποι παχύσαρκοι (BMI≥30) χωρίς καρδιομεταβολικούς παράγοντες κινδύνου και άνθρωποι φυσιολογικού βάρους (BMI<25) με καρδιομεταβολικούς παράγοντες κινδύνου, δύο κατηγορίες ανθρώπων που θα μπορούσαν να ταυτιστούν με τον όρο «Νορμοβαρείς Παχύσαρκοι».Ο συγκεκριμένος όρος, δεν έχει οριστεί ή αναγνωριστεί επιστημονικά και ούτε χρησιμοποιείται για ερευνητικούς σκοπούς, αποτελεί όμως ένα ζήτημα που σίγουρα αξίζει να συζητηθεί.Πιο κάτω παραθέτονται επιστημονικά τεκμηριωμένα στοιχεία, η άποψηκαι η κριτική διάθεση του γράφοντα με τελικό σκοπό οι ενδιαφερόμενοι να προβληματιστούν και να δράσουν αναλόγως.
Τα καρδιαγγειακά νοσήματα (Cardiovascular Diseases, CVD) έχουν λάβει επιδημικές διαστάσεις και αποτελούν την κύρια αιτία θανάτου Παγκοσμίως. Πεθαίνουν δηλαδή περισσότερο οι άνθρωποι από καρδιαγγειακά νοσήματα από οποιαδήποτε άλλη ασθένεια.
Τι είναι όμως τα καρδιαγγειακά νοσήματα και πως δημιουργούνται;
Τα καρδιαγγειακά νοσήματα αποτελούν ένα ευρύ φάσμα διαταραχών, τα οποία προσβάλουν την καρδία και τα αιμοφόρα αγγεία. Όταν αναφερόμαστε σε αυτά εννοούμε κυρίως τη Στεφανιαία Νόσο και τα Αγγειακά Εγκεφαλικά Επεισόδια όπου αποτελούν τις συχνότερες μορφές καρδιαγγειακής νόσου. Η βασική παθολογική αλλοίωση που οδηγεί σε αυτά είναι η δημιουργία αθηρωματικής πλάκας.
Κατά την αθηροσκλήρωση, λιπαρές ουσίες, χοληστερόλη και άλλα σωματίδια, κατακάθονται μέσαστον αυλότων αρτηριών σχηματίζοντας πλάκες που προκαλούν αλλαγή στη εσωτερική επιφάνειατων αιμοφόρων αγγείωνκαι στένωση του αυλούκαθιστώντας δυσκολότερη τη ροή του αίματος μέσα από αυτά. Ως αποτέλεσμα, τα αιμοφόρα αγγεία γίνονται λιγότερο εύκαμπτα. Η αθηρωματικήπλάκαμπορεί να υποστεί ρήξη, και να προκαλέσει το σχηματισμό θρόμβου. Αν ο θρόμβος αίματος αναπτύσσεται σε στεφανιαία αρτηρία τότε έχουμε στεφανιαία νόσο η οποία εμφανίζεται με δύο κλινικές εκδηλώσεις, τη στηθάγχη -σταθερά ή ασταθής- και το έμφραγμα του μυοκαρδίου, ενώ αν ο θρόμβος αναπτύσσεται στον εγκέφαλο, μπορεί να προκαλέσει εγκεφαλικό επεισόδιο (WHO Global Atlason Cardiovascular Disease Preventionand Control, 2011; Yusuf etal., 2001).
Ο αριθμός των συνολικών θανάτων παγκοσμίως από καρδιαγγειακά νοσήματα αναμένεται να φτάσει τα 23.6 εκατομμύρια έως το 2030 ενώ αξίζει να σημειωθεί ότιτο 80% των πρόωρων θανάτων από καρδιακά νοσήματα και αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο, θα μπορούσαν να αποφευχθούν με υγιεινή διατροφή, συστηματική φυσική δραστηριότητα και διακοπή του καπνίσματος (WHO, CardiovascularDiseases, 2009).
Η Υγιεινή διατροφή και η τακτική φυσική δραστηριότητα λοιπόν μειώνουν την πιθανότητα να αναπτύξουμε καρδιαγγειακά νοσήματα και αυτό δεν χωρά αμφιβολία. Το ίδιο πιθανόν να πιστεύεται πως συμβαίνει στον οργανισμό σας με το που διατηρείτε φυσιολογικό βάρος σώματος. Είναι όμως πράγματι έτσι; Ένα κανονικό βάρος σώματος μειώνει την πιθανότητα για καρδιαγγειακά νοσήματα; Μας εξασφαλίζει προστασία;
Στη μελέτη των RachelP. και των συνεργατών του (2008), συσχετίστηκε ο επιπολασμός(συχνότητα εμφάνισης μιας κατάστασης ή γεγονότος σε μία δεδομένη χρονική στιγμή) της παχυσαρκίας με βάση το Δείκτη Μάζας Σώματος [κιλά(kg)/ύψος(cm)2] και της εμφάνισης καρδιομεταβολικών ανωμαλιών άμεσα συνδεδεμένων με την κοιλιακή παχυσαρκία (αυξημένη περίμετρος μέσης). Η μελέτη συμπεριέλαβε 5440 άτομα τα οποία διαχωρίστηκαν σε μεταβολικά υγιή και μεταβολικά μη υγιή, ανάλογα με τους καρδιομεταβολικούς παράγοντες κινδύνου που εμφάνιζαν. Άτομα με λιγότερο από δύο παράγοντες θεωρήθηκαν μεταβολικά υγιής, άτομα με δύο ή περισσότερους παράγοντες θεωρήθηκαν μεταβολικά μη υγιής. Οι καρδιομεταβολικοί παράγοντες κινδύνου που εξετάστηκαν ήταν οι εξής:
Τα αποτελέσματα της μελέτης αναφέρουν πως 23,5% των ατόμων φυσιολογικού βάρους (BMI<25kg/m2) ήταν μεταβολικά μη υγιής ενώ 51.3% των υπέρβαρων (BMI 25-30kg/m2) και 31.7% των παχύσαρκων ατόμων (BMI>30kg/m2) ήταν μεταβολικά υγιής. Υπάρχει δηλαδή υψηλός επιπολασμός μεταβολικών παραγόντων κινδύνου για καρδιαγγειακά νοσήματα σε άτομα με φυσιολογικό βάρος και υψηλός επιπολασμός υπέρβαρων και παχύσαρκων ατόμων που είναι μεταβολικά υγιής.
Λαμβάνοντας υπόψη τα πιο πάνω επιστημονικά βασισμένα και αποδεδειγμένα αποτελέσματα, δεν έχουμε άλλο από το να προβληματιστούμε και να αναθεωρήσουμε θέσεις και απόψεις. Μήπως είναι ώρα να κοιτάξουμε σοβαρότερα τον τρόπο ζωής που ακολουθούμε; «Στην Κύπρο ένας στους δύο θανάτους οφείλεται στις καρδιοπάθειες και ετησίως από καρδιαγγειακά χάνουν τη ζωή τους παγκύπρια 2.000 συνάνθρωποί μας» (πρόσφατη ανακοίνωση Υπουργού Υγείας Δρ Πέτρου Πετρίδη).
Μήπως είναι ώρα να κάνουμε πράξη αυτό που ονομάζουμε σωστή διατροφή, Μεσογειακή Διατροφή; Κοιτάξτε τις συστάσεις διατροφής που δίνει ο Σύνδεσμος Διαιτολόγων και Διατροφολόγων Κύπρου για την πρόληψη των καρδιαγγειακών νοσημάτων (http://www.cydadiet.org). Μήπως είναι ώρα να φροντίσουμε το σώμα μας ουσιαστικά; Να αφήσουμε τα εμπόδια στην άκρη και να σηκωθούμε από τον καναπέ για να ασκηθούμε; Μήπως γονείς να προβληματιστείτε περισσότερο; Είναι δυνατόν το φαγητό που ταΐζετε τα παιδιά σας να τους αποδυναμώνει χρόνο με το χρόνο; Είναι δυνατόν έχοντάς σας ως πρότυπα να οδεύουν προς την ανάπτυξη προβλημάτων υγείας;
Είναι ώρα να ξεκολλήσουμε από τον αριθμό που βλέπουμε στη ζυγαριά μας, και θέλω να ξεκαθαρίσω ότι, ΔΕΝ αμφισβητώ τη σημασία και τα οφέλη του φυσιολογικού βάρους, παραθέτω όμως το ενδεχόμενο να είμαστε άτομο με φυσιολογικό βάρος, το οποίο δεν προσέχει τη διατροφή του και δεν ασκείται, κατ’ επέκταση άτομο που απομακρύνεται από τα προστατευτικά οφέλη του υγιούς βάρους ή αντίθετα το ενδεχόμενο να είμαστε άτομο με μερικά παραπανίσια κιλά, υπέρβαρο δηλαδή (θα τολμήσω να πω ή και παχύσαρκο π.χ άνδρας 110kg, 190cm) ενεργητικό και δραστήριο, με γνώσεις διατροφής και συμπεριφορά που οδηγεί τελικά σε υγειές προφίλ..
Εμείς οι Διαιτολόγοι/Διατροφολόγοι και άλλοι Επιστήμονες Υγείας, ας προβληματιστούμε και ας δώσουμε ξεκάθαρη εικόνα για το τι συμβαίνει στα άτομα που έχουμε απέναντι μας. Στόχος μας δεν είναι μόνο το άτομο να κατεβεί σε βάρος - αυτό μπορεί να επιτευχθεί με πολλούς τρόπους, ανορθόδοξους ή μη από εγγεγραμμένους Διαιτολόγους/Διατροφολόγους ή και από άλλους, δυστυχώς. Στόχος μας λοιπόν πρέπει να είναι να βελτιωθεί η κατάσταση υγείας των ατόμων μέσω της αλλαγής ή βελτίωσης των διατροφικών συνηθειών που διαθέτει και του τρόπου ζωής που υιοθετεί συνολικά (τακτική φυσική δραστηριότητα, καλός ύπνος, καλή ψυχολογία, ελαχιστοποίηση άγχους). Άλλωστε μόνο με σωστή διατροφή και άσκηση θα διατηρηθεί η απώλεια του βάρους αλλά και τα οφέλη από το νέο βάρος (θυμηθείτε τους νορμοβαρής αλλά παχύσαρκους). Ας αρχίσουμε λοιπόν να βλέπουμε πέρα από το νούμερο του βάρους, του ΔΜΣ, των θερμίδων..
Πολλοί από τους παράγοντες που αυξάνουν τον κίνδυνο για καρδιαγγειακά νοσήματα είναι τροποποιήσιμοι (υπέρταση, υπεριλιπιδαιμία, παχυσαρκία, σακχαρώδης διαβήτης, κάπνισμα, μειωμένη πρόσληψη φρούτων/λαχανικών, αυξημένη κατανάλωση ζωικού λίπους, καθιστική ζωή κ.α) και αυτό να το λάβουμε καλά υπόψη. Η διατήρηση φυσιολογικού βάρους σώματος είναι σαφέστατα ένας σημαντικός παράγοντας, πιο καθοριστικό όμως, ίσως να είναι το διατροφικό προφίλ του κάθε ατόμου και το επίπεδο φυσικής δραστηριότητας που διατηρεί. Προβληματιστείτε λοιπόν και δράστε ανάλογα..
*Καθηγήτρια Διαιτολογίας και Διατροφής στο The Limassol College
