Τα νέα βιβλία και υλικά που στάλθηκαν στο σχολείο μας είναι επιτέλους σύγχρονα! Είναι επίσης καλαίσθητα και ενδιαφέροντα. Θα μου τραβούσαν την προσοχή ακόμη και σε ένα ράφι βιβλιοπωλείου κι αυτό λέει πολλά. Μπορούν να σταθούν σε οποιοδήποτε συνέδριο στο εξωτερικό – ως τώρα στα διεθνή συνέδρια ένιωθα σαν τον φτωχό συγγενή. Δεν είχα να επιδείξω τίποτα θετικό παρά μόνο αράχνες και προγονοπληξία. Το συγκεκριμένο υλικό στοχεύει σε μια ποιοτική δημόσια παιδεία που παρέχει ίσες ευκαιρίες. Παράλληλα όμως στοχεύει σε μια δημόσια παιδεία που προάγει την αριστεία. Χτίζει τα θεμέλια για τη σταδιακή κατάκτηση των αφηρημένων εννοιών και οδηγεί τα παιδιά να «μάθουν πώς να μαθαίνουν».
Αντί τεκμηρίωσης που θα ήταν αναγκαστικά μακροσκελής, περιορίζομαι σε λίγα παραδείγματα. Με το νέο υλικό Ιστορίας της Γ' τάξης, που αποτελεί την πρώτη επαφή των παιδιών με το αντικείμενο, η εξοικείωση με τις αφηρημένες έννοιες της Ιστορίας (παρελθόν, ιστορικός χρόνος, μικρή και μεγάλη διάρκεια) καθώς και με τις έννοιες της ιστορικής εξέλιξης και αλλαγής γίνεται αβίαστα και εμπειρικά. Τα παιδιά φέρνουν από το σπίτι φωτογραφίες και οικογενειακά κειμήλια κάθε είδους, παρατηρούν και εντοπίζουν ομοιότητες και διαφορές με το σήμερα στην ενδυμασία, τις συμπεριφορές, τον τρόπο ζωής, το σχολείο, ύστερα την αισθητική, τις αξίες, τους ρόλους των φύλων κ.ο.κ. την εποχή που τα ίδια τα παιδιά ήταν βρέφη, την παλιότερη όταν οι γονείς ήταν παιδιά και την ακόμα παλιότερη των γιαγιάδων και παππούδων.
Στο μάθημα των μαθηματικών, το πιο δύσκολο πράγμα που έχουν να αντιμετωπίσουν τα 7χρονα παιδιά μας είναι η λεγόμενη υπερπήδηση της δεκάδας – αρκετά παιδιά φτάνουν στην έκτη δημοτικού χωρίς να έχουν κατακτήσει τη συγκεκριμένη δεξιότητα. Το νέο βιβλίο μπαίνει κατευθείαν στο θέμα. Σπάει τον στόχο σε στάδια, σχεδόν καθοδηγεί τον εκπαιδευτικό αλλά και τον μαθητή από το χέρι για να επιτύχουν τον στόχο τους. Οι δραστηριότητες έχουν πλάκα, αφήνουν το περιθώριο για τη χρήση πολλών υλικών, μαθηματικών παιχνιδιών στο κομπιούτερ και διαφορετικών διαδρομών για την επίτευξη του στόχου. Τα στριφνά μαθηματικά πιθανόν να γίνουν αγαπημένο μάθημα πολλών παιδιών γιατί επιτέλους θα τα καταλαβαίνουν.
Το δε σύνθημα μιας ομάδας παιδιών στην Αγωγή Υγείας συμπυκνώνει όλη την προσπάθεια που γίνεται με την εκπαιδευτική μεταρρύθμιση: «Έχω δική μου άποψη», γράφει ένα πανό τους! Στο μάθημα αυτό εξάλλου μπορεί να ασχοληθεί κανείς με χίλια δύο άλλα θέματα που ως τώρα ούτε κατά διάνοια χωρούσαν στο πρόγραμμά του σχολείου (αγωγή του καταναλωτή, κυκλοφοριακή αγωγή, εκπαίδευση στα ζητήματα ισότητας φύλων, διαπολιτισμική, media education κτλ). Επιτέλους! Σκοπός γίνεται η διασφάλιση γνώσεων που ξεφεύγουν από το πλαίσιο της αποστεωμένης πολυμάθειας και της αποστήθισης, όπως δυστυχώς γίνεται εν πολλοίς μέχρι σήμερα. Σκοπός γίνεται η συνεχής προσπάθεια για την ανάπτυξη κριτικού, καινοτόμου και συνθετικού πνεύματος, ώστε τα παιδιά μας να καταφέρουν να αντεπεξέλθουν επιτυχώς στις δύσκολες απαιτήσεις της ζωής που τα περιμένει και που δεν θα έχει καμία σχέση με τη δική μας ζωή.
Κάτι πάει καλά παρά τη τη μιζέρια, τη μαυρίλα και την απαισιοδοξία που άρχισε να μας κατακλύζει. Η δουλειά των συγκεκριμένων ομάδων εκπέμπει ένα δυνατό μήνυμα: πως τίποτε δεν έχει τελειώσει, πως πάντα υπάρχει ελπίδα για τη φυγή προς τα μπρος. Με το παράδειγμα τους δείχνουν πώς ο καθένας από εμάς πρέπει να δώσει τη μάχη στην καθημερινότητά του, στη δουλειά του, στον κύκλο του, σε αυτούς που επηρεάζει, στηριγμένος στη δύναμη των ιδεών του, στη σκληρή δουλειά, στον πλουραλισµό των ιδεών και των πεποιθήσεων, στην ομαδικότητα, στο χρέος προς τα παιδιά μας.
Δεν έχω αυταπάτες φυσικά για τις μεγάλες μάχες που έχουμε να δώσουμε όσοι πιστεύουμε σε ένα προοδευτικό σχολείο που συνεχώς πρέπει να αλλάζει για να συναντά τις ανάγκες των καιρών. Ούτε θεωρώ ότι το υλικό είναι τέλειο και υπεράνω κριτικής. Θέλω όμως να μοιραστώ μαζί σας την περηφάνια και τη συγκίνηση που ένιωσα όταν είδα το υψηλού επιπέδου υλικό που θα κρατούν στα χέρια τους τα παιδιά μας από φέτος. Αυτό τους αξίζει.
Υπό τις παρούσες συνθήκες το ελάχιστο που μπορούμε να κάνουμε είναι να τα προετοιμάσουμε για να αντιμετωπίσουν με αυτοπεποίθηση το πολύ δύσκολο μέλλον που τα περιμένει.
Σημείωση: Μια πρώτη μορφή του κειμένου αυτού δημοσιεύθηκε στη στήλη της κ. Χόπλαρου «Αυτονόητα», Πολίτης, 18.11.2012. Εδώ αναδημοσιεύεται αναθεωρημένο.
*Εκπαιδευτικός
