ΤΗΣ ΖΗΝΑΣ ΠΟΥΛΛΗ*
Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης έχουν εισβάλει για τα καλά στη ζωή μας. Όμως, σε ποιο βαθμό μπορούν να μας επηρεάσουν;
Έχει αποδειχτεί ότι αν διαβάσετε κάτι στο Facebook (για παράδειγμα)και σημειώσετε ότι σας αρέσει πατώντας το «like», τότε υπάρχουν πολλές πιθανότητες να το εγκρίνει και ο επόμενος (άσχετα αν δεν είναι τόσο αξιόλογο). Αυτό είναι το συμπέρασμα που εξάγεται από μια νέα έρευνα σχετικά με τη συμπεριφορά χιλιάδων ανθρώπων που χρησιμοποιούν τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης (NewYorkTimes, 8/8/13). Διαπιστώθηκε ότι μια αρχική θετική ώθηση (έστω και πλαστή) μπορεί να δημιουργήσει μια αθροιστική τάση έγκρισης («like»), μια αλυσιδωτή αντίδραση.Σύμφωνα με τον ένα από τους ερευνητές, τον SinanK. Aral, καθηγητή πληροφορικής στο ΜΙΤ, το αρχικό «like» αναπαράγεται.Δηλαδή, όταν κάτι έχει ήδη αξιολογηθεί θετικά από άλλους προηγουμένως, τότε και ο επόμενος καταλήγει να αξιολογεί και αυτός θετικά.
Οι ερευνητές είχαν επινοήσει ένα πείραμα που αφορούσε στα σχόλια των αναγνωστών σε μια ανώνυμη ιστοσελίδα στο Internet, όπου οι αναγνώστες σχολίαζαν άρθρα πατώντας το «like» (μου αρέσει) ή το «don’tlike» (δε μου αρέσει). Το κάθε άρθρο έπαιρνε τελική βαθμολογία, την οποία και κατέγραφαν και μελετούσαν οι ερευνητές, με την αφαίρεση αρνητικών από τα θετικά σχόλια. Κατά τη διάρκεια του πειράματος οι ερευνητές επενέβαιναν σε κάποια σχόλια (θετικά και αρνητικά). Παρατηρήθηκε ότι καταγράφοντανπερισσότερα θετικά σχόλια παρά αρνητικά (περίπου διπλάσια). Όταν δινόταν ένα πλαστό θετικό σχόλιο στην αρχή, το τελικό αποτέλεσμα ήταν κατά 25% πιο ψηλό του πραγματικού. Υπήρχετο φαινόμενο της χιονοστιβάδας που ακολουθούσε το πρώτο θετικό σχόλιο, δήλωσε ο Dr. Aral, που οφείλεται στην κοινωνική επίδραση.
Το εκπληκτικό είναι ότι δε συνέβαινε το αντίθετο. Όταν το αρχικό πλαστό σχόλιο ήταν αρνητικό, δεν υπήρχαν βασικές αλλαγές από το πραγματικό αποτέλεσμα. Ένα πλαστό αρνητικό σχόλιο δεν προκαλούσε την αντίστοιχη αλυσιδωτή αντίδραση.
Γενικό συμπέρασμα είναι ότι η κοινή γνώμη μπορεί να χειραγωγηθεί εύκολα με αρχικά πλαστά θετικά σχόλια.
Το ερώτημα που τίθεται είναι αφού οι άνθρωποι «αγελοποιούνται» τόσο εύκολα με δημοφιλείς γνώμες , τότε πόσο αξιόπιστη είναι η περί της «σοφίας του πλήθους» θεωρία (όταν ξέρει κάποιος τι ψήφισε ο προηγούμενος); Τι γίνεται με εμπορικές ιστοσελίδες όπως π.χ. το Amazon; Υπάρχει τρόπος να παρασύρουν τους αγοραστές στην αγορά των προϊόντων τους με μια αρχική θετική κριτική; Σίγουρα ναι. Τότε το ερώτημα είναι: Κάτι είναι δημοφιλές διότι είναι πράγματι καλό;
Παρόλο που ο δεύτερος ερευνητής, ο καθηγητής οικονομικών στο Πανεπιστήμιο StanfordMatthewO. Jackson αποκάλεσε την έρευνα πρωτοποριακή, η ταπεινή μας γνώμη είναι ότι απλά η έρευνα επιβεβαίωσε κάτι που προϋπήρχε. Μήπως οι διάφοροι πλανόδιοι πωλητές δεν έβαζαν κάποιο δικό τους άτομο να εξυμνεί το προϊόν για να επηρεάζουν τους υποψήφιους πελάτες.
Όμως, είναι να διερωτάται κάποιος. Αν μπορεί να χειραγωγηθεί τόσο εύκολα η κοινή γνώμη για αγορά προϊόντων, γιατί να μην είναι εξίσου εύκολο να χειραγωγηθεί και σε πολιτικές αποφάσεις.
Η μέθοδος είναι απλή. Δημιουργείς μια ιστοσελίδα, ένα Facebook, βάζεις μερικούς φίλους να σου βάλουν «like» σε όποια βλακεία γράψεις και απ’εκεί και πέρα αρχίζει η αλυσιδωτή άθροιση. Μετά είσαι περήφανος ότι έχεις πολλά «like».
Η επίδραση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης είναι μεγάλη σε όλες τις εκφάνσεις τη ζωή μας, στις πεποιθήσεις, στις καταναλωτικές μας συνήθειες, στα πιστεύω μας και τις πολιτικές επιλογές μας.
