ΤΟΥ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗ Κ. ΠΕΡΣΙΑΝΗ*
Πριν δυο περίπου χρόνια έγραψα ένα άρθρο σε ελληνοκυπριακές εφημερίδες με τίτλο Δομές και Δρώντα Πρόσωπα, στο οποίο υποστήριζα ότι ένας σοβαρός λόγος της γενικής και κατ’ εξακολούθηση κακοδαιμονίας μας στο εσωτερικό ήταν η κυρίαρχη αντίληψη ότι τον ουσιαστικό ρόλο στην εύρυθμη και αποτελεσματική λειτουργία της κοινωνίας και του κράτους διαδραματίζουν οι δομές(οι νόμοι, οι κανονισμοί, οι διατάξεις, οι μέθοδοι και οι οδηγίες που καθορίζουν τον τρόπο δράσης) και όχι τα δρώντα πρόσωπα, οι άνθρωποι δηλαδή που θα εφαρμόσουν με επιμέλεια, υπευθυνότητα και συστηματικότητα ή αμελώς και ανεύθυνα τους νόμους, τους κανονισμούς και τις διατάξεις. Πρόσθεσα μάλιστα ότι η αντίληψη αυτή εξηγεί, πρώτα, την πολυνομία τόσο εδώ όσο και στην Ελλάδα και, δεύτερο , την ατιμωρησία. Από την πείρα μας όλα αυτά τα 56 χρόνια της ζωής της κυπριακής δημοκρατίας ξέρουμε ότι κάθε φορά που μια σοβαρή αμέλεια ή παράβαση στη δημόσια υπηρεσία αναστατώνει την κοινωνία μας(για παράδειγμα, ένας θάνατος ασθενή από μολυσμένο αίμα στο δημόσιο νοσοκομείο ή ένα νεογέννητο νεκρό βρέφος πεταγμένο στα σκουπίδια του νοσοκομείου), η συνηθισμένη αντίδραση της υπηρεσίας ή του Τμήματος ή του Υπουργείου είναι, πρώτα, η απόφαση για διοικητική ή πειθαρχική ή ποινική έρευνα, και ύστερα από μακρύ χρονικό διάστημα η ανακοίνωση ότι, «δυστυχώς όπως είναι σήμερα οι κανονισμοί, δεν μπορούμε να βρούμε ποιος είναι ο υπεύθυνος για το παράπτωμα/έγκλημα και γι αυτό θα ληφθεί πρόνοια να συνταχθούν στο μέλλον λεπτομερέστεροι νόμοι και κανονισμοί, ώστε να μην επαναληφθούν παρόμοια φαινόμενα». Αυτή η κατάσταση βολεύει ασφαλώς όλους, τους δημόσιους υπαλλήλους, τις υπηρεσίες και τα τμήματα, εκτός φυσικά από τους παθόντες και τους συγγενείς τους. Βολεύει επίσης και την Kυβέρνηση η οποία πουλά ελπίδα ότι την επόμενη φορά με τους νέους κανονισμούς τα πράγματα θα είναι οπωσδήποτε καλύτερα.
Στο άρθρο εκείνο, ενώ ανέφερα σειρά περιπτώσεων και γεγονότων που έδειχναν παταγώδη αποτυχία των δομών, δεν βρήκα να αναφέρω ούτε ένα παράδειγμα ενός δρώντος προσώπου που να είχε φανεί να βγαίνει έξω από τα συνηθισμένα πλαίσια και να μπορεί να προβληθεί ως κάτι ξεχωριστό, κάτι που να δείχνει πειστικά πως ένα και μόνο πρόσωπο μπορεί να κάνει τη μεγάλη διαφορά και να αλλάξει τα πράγματα προς το καλύτερο. Ο λόγος που γράφω το σημερινό άρθρο είναι για να χαιρετίσω την ελπιδοφόρα εξέλιξη που πραγματοποιήθηκε στην Κύπρο τα τελευταία δυο χρόνια με τη μεγάλη συμβολή στον τομέα αυτό του Γενικού Ελεγκτή Οδυσσέα Μιχαηλίδη.
Πιστεύω πως η προσφορά του Γενικού Ελεγκτή στην κυπριακή κοινωνία και πολιτεία είναι πολύ μεγάλη όχι απλώς, όπως ίσως να νομίζει ένας μεγάλος αριθμός των πολιτών, γιατί έφερε στο φως μεγάλα σκάνδαλα κατάχρησης εκατομμυρίων ευρώ και μ’ αυτό τον τρόπο βοήθησε την κυπριακή δικαιοσύνη να τιμωρήσει τους ενόχους και να αποκαταστήσει την ηθική τάξη, που δεινοπαθεί αφάνταστα από τις πρώτες μέρες της λειτουργίας της κυπριακής δημοκρατίας. Μεγαλύτερη προσφορά είναι το ότι με το έργο του υπηρετεί την αλήθεια και τους νόμους και κατ’ επέκταση το κράτος και συμβάλλει στην ανύψωση του κύρους και των νόμων και του κράτους στη συνείδηση των πολιτών. Και ακόμα μεγαλύτερη το ότι, αγνοώντας την ισχυρή κουλτούρα της πλαδαρότητας και του «εγιώ εν τζιαι» που επικρατεί τα τελευταία χρόνια στην Κύπρο, έδειξε εμπράκτως σ’ όλους μας τι μπορεί να επιτύχει και πόσο μπορεί να βοηθήσει τον τόπο του ένας και μόνος υπεύθυνος δημόσιος υπάλληλος και κατ’ επέκταση ένα και μόνο δρων πρόσωπο, ένας απλός πολίτης που νιώθει το χρέος του προς το σύνολο και το εκτελεί πιστά ανεξάρτητα από τις μικρές ή μεγάλες αντιδράσεις που θα συναντήσει.
Στην περίπτωση του Γενικού Ελεγκτή είναι γνωστό ότι συνάντησε πολλές αντιδράσεις από πολλούς κύκλους. Αυτό ήταν πολύ φυσικό, γιατί αυτού του είδους ο έλεγχος, και μάλιστα σε θέματα εφαρμογής των νόμων και των κανονισμών, είναι πρωτόγνωρος στην Κύπρο. Το γεγονός ότι ο Γενικός Ελεγκτής με όπλο του τη νομιμότητα και την υψηλή αίσθηση του χρέους δεν κάμφθηκε από τις αντιδράσεις ανάγκασε όλους να συμφιλιωθούν με τη νέα κατάσταση. Τον τελευταίο καιρό μάλιστα εντελώς απροσδόκητα παρουσιάζονται φαινόμενα που όχι μόνο δείχνουν γενικότερη αποδοχή του τρόπου δράσης του Γενικού Ελεγκτή αλλά υπογραμμίζουν ακόμα περισσότερο τη χρησιμότητα του ρόλου του. Αυτό το νόημα έχει, νομίζω, η παράκληση του Προέδρου του ΔΗΚΟ προς το Γενικό Ελεγκτή να πληροφορήσει επίσημα τη Βουλή για όλα τα σχετικά με τις ενέργειες και τις δαπάνες του ΔΣ του ΘΟΚ για την παράσταση της Αντιγόνης στο αρχαίο Θέατρο της Σαλαμίνας, η παράκληση του Προέδρου του ΔΗΣΥ προς αυτόν να πληροφορήσει τη Βουλή σχετικά με τον ακριβή χρόνο και την ταυτότητα της κυβέρνησης που συνέστησε τις τεχνικές επιτροπές που εμπλέκονται στις σχετικές με την παράσταση της Αντιγόνης ενέργειες, και η παράκληση της Kυβέρνησης προς τον ίδιο να διακριβωθούν και να ανακοινωθούν τα πραγματικά γεγονότα της αγοράς των ταχύπλοων σκαφών της Αστυνομίας. Σ’ένα κλίμα αμφισβήτησης της ειλικρίνειας των πάντων, ο Γενικός Ελεγκτής αξιοποιείται ως αυθεντική πηγή διερεύνησης και δημοσιοποίησης των λεπτομερειών των αμφισβητουμένων διοικητικών πράξεων.
*Πρώην Αν. Καθηγητής του Πανεπιστημίου Κύπρου
