ΤΟΥ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗ Κ. ΠΕΡΣΙΑΝΗ*
Η Παγκύπρια Συνομοσπονδία Ομοσπονδιών Συνδέσμων Γονέων και Κηδεμόνων Μαθητών Μέσης Εκπαίδευσης σε ανακοίνωσή της που δημοσιεύτηκε στο Paideia-News στις 6 Ιουλίου με τίτλο «Ερωτήματα Συνομοσπονδίας Γονέων Μέσης για τα αποτελέσματα των Παγκυπρίων Εξετάσεων» εκφράζει την ανησυχία της για τους χαμηλούς μέσους όρους σε διάφορα μαθήματα(Νέα Ελληνικά. Φυσικά, Μαθηματικά Κατεύθυνσης) και επισημαίνει ότι με το τέλος των Παγκύπριων Εξετάσεων «ήρθε η ώρα του προβληματισμού και, επιτέλους, της αντιμετώπισης της αλήθειας». Στη συνέχεια, σε μια προσπάθεια να δώσει μια εξήγηση στην αποτυχία, υποβάλλει την άποψη ότι «το σύστημα(είτε προσφέρεται από το σχολείο είτε από τα ιδιαίτερα) παρέχει προσωρινές γνώσεις. Γνώσεις τις οποίες μόλις βγεις από την πόρτα, τις ξεχνάς», παραπονείται ότι το ΥΠΠ επανέφερε τις εξετάσεις τετραμήνων, τονίζει ότι θέλει «δημοκρατικό και ανθρώπινο σχολείο» και τελειώνει με τα εξής: «Τα παιδιά θα αποδώσουν καλύτερα, αν αλλάξει ο τρόπος διδασκαλίας, αν αλλάξουν αυτά που διδάσκονται, αν αλλάξουν νοοτροπία οι διδάσκοντες και αν το σχολείο γίνει πιο ανθρώπινο. Όλα τα πιο πάνω αποδεικνύουν την ανάγκη αλλαγών στα σχολεία […] αλλαγών που θα δώσουν στα παιδιά μας τη σωστή μόρφωση με τα σωστά αποτελέσματα. Θα τους δώσουν αληθινή παιδεία. Την παιδεία που τους αξίζει».
Εκείνο που προκαλεί μεγάλη εντύπωση σχετικά με το ιδεαλιστικό αυτό όραμα της «αληθινής» παιδείας που εκφράζει η Παγκύπρια Συνομοσπονδία Ομοσπονδιών Γονέων είναι ότι σ’ αυτή δεν φαίνεται να παίζουν κανένα ρόλο ούτε οι γονείς ούτε οι ίδιοι οι μαθητές. Χαρακτηριστικό είναι το ρήμα «δώσουν» που χρησιμοποιείται για να περιγράψει τον τρόπο με τον οποίο θα γίνεται αυτή η παιδεία. Οι αλλαγές (του τρόπου διδασκαλίας, του περιεχομένου, της νοοτροπίας των διδασκόντων, και του σχολείου) είναι «εκείνες που θα δώσουν στα παιδιά μας την αληθινή παιδεία, την παιδεία που τους αξίζει». Με άλλα λόγια, η συνεργασία, η συμμετοχή, η προσπάθεια των μαθητών δεν χρειάζεται, και γι αυτό οι μαθητές δεν έχουν καμιά ευθύνη για τα αποτελέσματα που έχουν. Ούτε οι γονείς έχουν καμιά ευθύνη, να στηρίζουν τα παιδιά τους στην ευγενική προσπάθεια για μάθηση, να τα συμβουλεύουν να συνεργάζονται περισσότερο με τους καθηγητές τους μέσα στην τάξη και να μην περιμένουν να μάθουν τη γνώση στα φροντιστήρια, και να τα ενθαρρύνουν να δίνουν μεγαλύτερη σημασία στη μάθηση και να την παίρνουν στα σοβαρά, ώστε οι γνώσεις που αποκτούν να μην είναι ρηχές και προσωρινές, όπως οι ίδιοι διαπιστώνουν.
Η αντίληψη αυτή της Συνομοσπονδίας για τη μάθηση μού έφερε στο νου το χοντρό και ανόητο αστείο που έκανε συχνά ένας υπάλληλος του λογιστηρίου του σχολείου στο οποίο εργαζόμουν. Παρομοίαζε το σχολείο με ένα εργοστάσιο τούβλων. Όπως στο τουβλοποιείο για να γίνουν καλά τούβλα, χρειάζεται μόνο η φροντίδα της διεύθυνσης του εργοστασίου για καλά μηχανήματα και καλό χώμα, έτσι και στα σχολεία η πολύπλοκη διαδικασία της εκπαίδευσης και της μάθησης μετατρέπεται απλώς σε θέμα διδασκόντων και διδακτικού υλικού, δεν αντικρίζεται ως επικοινωνία και αλληλεπίδραση μεταξύ ζωντανών και αυτόνομων ανθρώπων. Είμαι βέβαιος ότι θα απαντήσουν ότι, αν γίνουν οι αλλαγές που ζητούν (τρόπου διδασκαλίας, διδακτικού υλικού, νοοτροπίας των διδασκόντων και σχολείου), όλοι οι μαθητές αυτομάτως θα αλλάξουν στάση και θα φιλοτιμηθούν να προσπαθούν περισσότερο και να μαθαίνουν. Είναι το ίδιο περίπου επιχείρημα που χρησιμοποιήθηκε, όταν δόθηκε το δικαίωμα στους μαθητές του παλιού ενιαίου λυκείου να διαλέγουν όποια μαθήματα ήθελαν. Η παραδοχή ήταν ότι, αφού θα μπορούν να παίρνουν τα μαθήματα της αρεσκείας τους, θα έχουν μεγάλη έφεση να μελετούν και να μανθάνουν. Το αποτέλεσμα ήταν να καταλήξουμε στο μεγάλο φιάσκο της διάλυσης που ακολούθησε και στις σοβαρές συνέπειες που έχουμε μέχρι σήμερα.
Μ’αυτά που γράφω με κανένα τρόπο δεν θέλω να επιρρίψω όλη την ευθύνη της αποτυχίας στις εξετάσεις στους μαθητές. Ασφαλώς έχουν μεγάλη ευθύνη και τα σχολεία και οι διδάσκοντες. Είναι όμως πολύ αντιπαραγωγικό η Συνομοσπονδία να παίρνει αυτή τη συγκρουσιακή στάση σε ένα θέμα τόσο μεγάλης σημασίας για τα παιδιά, τις οικογένειες και τη χώρα, όπως το θέμα της μόρφωσης των παιδιών τους. Εκείνο που αναμένει η κοινωνία από τους γονείς είναι μια στάση συνεργασίας και κοινής προσπάθειας. Μόνο αν συνεργασθούν και οι ίδιοι, μπορεί να υπάρξει ελπίδα βελτίωσης.
*Πρώην Αν. Καθηγητής Πανεπιστημίου Κύπρου
