Κάπως έτσι ήταν το μάθημα της Τέχνης στα Γυμνάσια και στα Λύκεια πριν από αρκετά χρόνια. Ο καθηγητής Τέχνης, καλλιτέχνης ο ίδιος προσπαθούσε μάταια να μάθει στα δεκαπεντάχρονα παιδιά στοιχεία ανατομίας, κανόνες σύνθεσης, εικαστική γλώσσα, με τον τρόπο που αυτός είχε κάποτε διδαχτεί στην Ακαδημία Καλών Τεχνών στο εξωτερικό όπου είχε σπουδάσει και με τον τρόπο που είχε εκπαιδευτεί στην προϋπηρεσιακή του κατάρτιση. Οι περισσότεροι από μας δεν μπορούσαμε να τραβήξουμε μια ευθεία γραμμή χωρίς το χάρακα και μόνο ένα δυο συμμαθητές μας είχαν “ταλέντο” άρα και τους πιο ψηλούς βαθμούς. Το μάθημα ήταν ανιαρό αφού βασιζόταν καθαρά σε απόκτηση δεξιοτήτων και γνώσεων χωρίς να έχει σχέση με το άμεσο μας περιβάλλον.
Η μεγάλη αλλαγή ήρθε με την εφαρμογή των ΝΑΠ στο μάθημα της Τέχνης, το οποίο αλλάζει και ονομασία σε μάθημα Εικαστικών Τεχνών. Στην ουσία πραγματοποιείται μια μεγάλη αλλαγή. Το μάθημα πλέον βασίζεται πάνω στις εμπειρίες και στα ενδιαφέροντα των μαθητών και μέσα από αυτά εισάγεται η εικαστική γλώσσα, στοιχεία, μορφές Τέχνης, Ιστορία της Τέχνης κλπ. Με αυτό τον τρόπο το μάθημα γίνεται ενδιαφέρον για τους μαθητές οι οποίοι αποκτούν γνώσεις, εμπειρίες, δεξιότητες, καλλιεργούνται στάσεις και συμπεριφορές που χαρακτηρίζουν το Δημοκρατικό πολίτη του 21ου αιώνα.
Το μάθημα καταπιάνεται με σύγχρονα θέματα. Προβλήματα όπως ο ρατσισμός, η ξενοφοβία, η βία στο ποδόσφαιρο, τα ναρκωτικά, η σχολική παραβατικότητα, η οικονομική κρίση, οι αγαπημένοι ηθοποιοί-τραγουδιστές, τα ΜΜΕ, η μόλυνση του περιβάλλοντος, φεμινισμός, θέματα τα οποία οι μαθητές βιώνουν και έχουν προσωπικές εμπειρίες. Μέσα από αυτά τα θέματα οι μαθητές ερευνούν, παρουσιάζουν, κριτικάρουν, συνεργάζονται, ψάχνουν για λύσεις, πολλαπλές επιλογές, εισάγουν την τεχνολογία (ίντερνετ, video) και προπάντων δημιουργούν.
Για παράδειγμα μια Ενότητα με θέμα «Ο Αγαπημένος μου σταρ» δίνει την ευκαιρία στους μαθητές να παρουσιάσουν τους αγαπημένους τους τραγουδιστές, ποδοσφαιριστές, ηθοποιούς κλπ αλλά ταυτόχρονα μέσα από την Ενότητα αυτή «ξεσκεπάζονται» κοινωνικά προβλήματα όπως η χρήση ναρκωτικών ουσιών, αναβολικών, αλκοολισμού, δωροδοκιών, βίας στα γήπεδα κλπ. Οι μαθητές σε συνεργασία με τον καθηγητή τους συναποφασίζουν τι μπορεί να δημιουργήσουν σε σχέση με το θέμα τους και αυτό μπορεί να είναι για παράδειγμα ένα Graffiti, σκηνικά για κάποια μαθητική συναυλία, εκτύπωση σε μπλούζες κάποιου γραφιστικού μηνύματος, δημιουργία αφίσας με αντιναρκωτικό περιεχόμενο κλπ. Η Ενότητα δίνει την ευκαιρία στον Εκπαιδευτικό να εισάξει στο μάθημα Έργα Τέχνης σε σχέση με το θέμα, υλικά, εικαστικούς όρους-γλώσσα, τεχνικές. Με αυτό τον τρόπο οι μαθητές δημιουργούν σε ένα ευχάριστο περιβάλλον αποκτώντας ταυτόχρονα τις απαραίτητες γνώσεις, δεξιότητες, στάσεις και συμπεριφορές.
Τα τελευταία δύο χρόνια σχεδόν οι περισσότεροι Καθηγητές Εικαστικών Τεχνών Γυμνασίων (η εφαρμογή των ΝΑΠ Εικαστικών Τεχνών M.E. ισχύει για το Γυμνάσιο και την Α’ Λυκείου) έχουν παρακολουθήσει σεμινάρια για τη σωστή εφαρμογή των ΝΑΠ στο μάθημα των Εικαστικών Τεχνών, έχουν δημιουργήσει τις δικές τους ενότητες βασισμένες στη φιλοσοφία των ΝΑΠ και έχουν τύχει υποστήριξης από ειδικά αποσπασμένο για το σκοπό αυτό προσωπικού.
Το μάθημα όμως των Εικαστικών Τεχνών δεν μένει κλειστό σε μια αίθουσα, σε ένα εργαστήρι. Ενθαρρύνεται το άνοιγμα του σχολείου προς τα έξω, προς την κοινωνία με επισκέψεις σε μουσεία, καλλιτέχνες, εκθεσιακούς χώρους. Δημιουργούνται Εικαστικές παρεμβάσεις, έργα τέχνης σε δημόσιους χώρους πλατείες, πάρκα, σε συνεργασία με τις τοπικές αρχές, τα μουσεία τους διάφορους εκθεσιακούς χώρους κλπ.
Πρόσφατα για παράδειγμα, σε όλες τις πόλεις της Κύπρου παρουσιάστηκε η έκθεσης ΤΑ ΚΑΡΑΒΙΑ στην οποία οι μαθητές μας με εικαστικές παρεμβάσεις σε ξύλινο ομοίωμα του καραβιού της Κερύνειας μεγέθους 150 εκ. δημιούργησαν πέρα των 100 διαφορετικών καραβιών με θέμα την Ιστορία και τον πολιτισμό της Κύπρου. Την ίδια θεματολογία είχε και η εικαστική δράσης ΑΦΡΟΔΙΤΗ όπου δημιουργήθηκαν πέραν των 3000 διαφορετικών εικαστικών παρεμβάσεων σε μεταλλική φιγούρα της Αφροδίτης και η οποία παρουσιάστηκε σε Λάρνακα, Λευκωσία και Μπρατισλάβα. Αρκετές από τις ΑΦΡΟΔΙΤΕΣ δωρίθηκαν σε Ευρωπαίους αξιωματούχους στο πλαίσιο της Κυπριακής Προεδρίας του Συμβουλίου της Ε.Ε. Το καλοκαίρι του 2012 παρουσιάστηκε στην Τάφρο της Πύλης Αμμόχωστου επίδειξη μόδας με ανακυκλώσιμα υλικά – δημιουργίες των μαθητών - με περισσότερες από 250 δημιουργίες και με μοντέλα τους ίδιους τους μαθητές. Την ίδια περίοδο στην Πύλη Αμμοχώστου έγιναν τα εγκαίνια και η έκθεσης προς το κοινό των βραβευθέντων έργων του Παγκύπριου Διαγωνισμού Εικαστικών Τεχνών Μέσης Εκπαίδευσης ενώ οι πρωτεύσαντες μαθητές συμμετείχαν για τέσσερις ημέρες σε ART CAMP στη Λεμίθου. Πρόσφατο παράδειγμα ανοίγματος προς την κοινωνία ήταν και η διήμερη εικαστική δράση στο προαύλιο της Αρχιεπισκοπής όπου 150 μαθητές με τη συνοδεία των Καθηγητών Εικαστικών Τεχνών δημιούργησαν σε μεγάλους κανβάδες τα έργα τους σε σχέση με τις Εκκλησιαστικές Τέχνες.
Φέτος συνεχίζεται η επιμόρφωσης των εκπαιδευτικών και η εφαρμογή μέχρι την Α΄Λυκείου των ΝΑΠ και είμαστε σίγουροι ότι και οι ίδιοι οι γονείς αντικρίζουν στα δικά τους παιδιά την αλλαγή που γίνεται στο μάθημα των Εικαστικών Τεχνών.
Όλες οι Τέχνες υπηρετούν τη μεγαλύτερη από τις τέχνες: Tην Τέχνη να ζεις
Μπέρτολ Μπρεχτ
*Καθηγητής Εικαστικών Τεχνών, Λειτουργός Γραφείου Νέων Αναλυτικών Προγραμμάτων
