ΝΣΔΕ – Οι πραγματικές αλήθειες - Μια οφειλόμενη απάντηση στον κ. Κώστα Καδή

ΤΟΥ ΜΙΧΑΛΗ ΑΛΕΞΟΠΟΥΛΟΥ*

Εδώ και περίπου ένα μήνα, επιχειρείται εργολαβικά και συντονισμένα η προσπάθεια να περάσει στη συνείδηση του κόσμου η αναγκαιότητα «εκσυγχρονισμού» του συστήματος διορισίμων, παρουσιάζοντας το ΝΣΔΕ ως την πανάκεια για χρόνια προβλήματα στην παιδεία. Φυσικά, δεν γίνεται προσπάθεια ανάδειξης όλων των παραμέτρων γύρω από αυτό, αλλά αποσπασματικές και πολλές φορές ελλιπείς αναφορές με εύηχα συνθήματα που ενδεχομένως να πείσουν την κοινή γνώμη, αλλά προκαλούν οργή και αγανάκτηση για αυτό που βίαια επιχειρείται στους άμεσα επηρεαζόμενους. Ενώ, η στελέχωση στα σχολεία γίνεται με οικονομίστικες αλχημείες, ενώ οι διαθέσιμοι προϋπολογισμοί για Τεχνολογία και την υποστήριξή της είναι ανύπαρκτοι, ενώ τα σχολεία ζητιανεύουν για γραφική ύλη και τα απολύτως στοιχειώδη για να λειτουργήσουν, το Υπουργείο, δίνει απλόχερα «Ελπίδα» στα χαρτιά.  Φυσικά δεν κρίνεται απαραίτητο να αναφέρει πως η ελπίδα που προσφέρει το ΝΣΔΕ είναι της μορφής «ο θάνατός σου η ζωή μου» και ευλαβικά αγνοεί να αναφέρει πως στην Εκπαίδευση για τα επόμενα χρόνια οι διορισμοί είναι ελάχιστοι, οπότε η Επίσημη Πλευρά εν τη σοφία της, αποφάσισε απλά να ανακατανέμει το προσωπικό, ανακυκλώνοντας τα πρόσωπα, δίνοντας ελπίδα σε κάποιους και σκοτώνοντας την ελπίδα κάποιων άλλων.

Ένα χρόνο μετά και ενώ ο προηγούμενος Υπουργός είχε πάρει ξεκάθαρη εντολή για βελτίωση του σχεδίου σε συνεννόηση με τις εκπαιδευτικές οργανώσεις, γινόμαστε μάρτυρες μιας σειράς παραδοξοτήτων, που για τα Κυπριακά δεδομένα είναι ο κοινωνικός-πολιτικός κανόνας. Ένα χρόνο μετά, άλλαξε ο Υπουργός, αλλά δεν άλλαξε καθόλου η πολιτική φιλοσοφία των κυβερνώντων και τελικά εκείνο που επεξεργάζονταν για ένα χρόνο ΔΕΝ ήταν η βελτίωσή  του, αλλά η βελτίωση της συντονισμένης προσπάθειας επιβολής του!

Ο πολιτικός προϊστάμενος του Υπουργείου Παιδείας πήρε την πρωτοβουλία να αναλύσει τη φιλοσοφία του Σχεδίου, στο PaideiaNews και να καθησυχάσει τις ανησυχίες, εκείνων που ουσιαστικά προσφέρει τις θέσεις τους. Φυσικά, είναι άξιο απορίας αν ο Υπουργός αντιλαμβάνεται το κακό που προκαλείται ήδη στην παιδεία, με τους επηρεαζόμενους εκπαιδευτικούς, να αισθάνονται αναλώσιμοι, να μην έχουν καμιά στήριξη από τον πολιτικό τους προϊστάμενο, να αποτελούν σημείο συζητήσεων που πυροδοτούνται από τις δημόσιές του τοποθετήσεις και πολλές φορές αντικείμενο χλευασμού, μιας και όταν κάποιος αναφέρει πως στοχεύει να προσλάβει τους πιο ικανούς, προφανώς θέλει να αντικαταστήσει τους ανίκανους!

Στο παρόν άρθρο επιγραμματικά επιχειρείται η απάντηση σε κάποιες από τις αναφορές του κ. Καδή, για την αποκατάσταση της «άβολης αλήθειας».  Θα ακολουθήσει παράθεση αναφορών του Υπουργού σε σημεία και οι οφειλόμενες απαντήσεις.

• Όλο και περισσότεροι πτυχιούχοι συσσωρεύονται στους καταλόγους διοριστέων, ενώ αυξάνονται συνεχώς και οι ηλικίες των νεοδιοριζομένων, λόγω μιας σειράς άλλων παραγόντων. Είναι ενδεικτικό το γεγονός ότι στη Μέση Εκπαίδευση σε ορισμένες ειδικότητες γίνονται διορισμοί σε ηλικίες που προσεγγίζουν τα 60. Στη Δημοτική Εκπαίδευση, το πρόβλημα αναμένεται να επιδεινωθεί και να κορυφωθεί σε μερικά χρόνια.

Αυτή τη στιγμή στη Δημοτική εκπαίδευση εργοδοτούνται περίπου 700 εκπαιδευτικοί με το καθεστώς του συμβασιούχου και του αντικαταστάτη. Αυτοί οι άνθρωποι βρίσκονται στα σχολεία εδώ και 6-7 χρόνια και διανύουν την πιο παραγωγική τους ηλικία. Ποια ηλικία είναι αυτή; Παρ' όλες τις διάφορες δηλώσεις που ακούγονται για μεσήλικες που βρίσκονται κοντά στον διορισμό, ο μέσος όρος ηλικίας αυτών των εκπαιδευτικών είναι 31,5. Όταν μπήκαν για πρώτη φορά στην τάξη να διδάξουν, πριν 6 περίπου χρόνια, η ηλικία τους κατά μέσο όρο ήταν 25,5[1]. Ταυτόχρονα με τη μοριοδότηση του ΝΣΔΕ το 2017, αφετηριακό έτος για την εφαρμογή του σχεδίου, προκύπτει πως στους 20 πρώτους της νέας κατάταξης προ εξετάσεων, εμφανίζονται 7 εκπαιδευτικοί των οποίων η ηλικία θα κυμαίνεται από 44 έως και 56 χρόνων – μέσος όρος 51,5. Τέσσερις (4) δε εξ αυτών βρίσκονται κάτω από το 1200 στον υφιστάμενο κατάλογο. Δηλαδή το 20% των 20 πρώτων υποψηφίων που θα έχουν προβάδισμα, δεν είναι σήμερα καν στους 1000 πρώτους και θα είναι ηλικιακά «πενηντάρηδες»[2].

• Το πρόβλημα αναμένεται να επιδεινωθεί και να κορυφωθεί σε μερικά χρόνια, και θα είναι κυρίως ποιοτικό. Μέχρι πρόσφατα εντάσσονταν στο σύστημα κυρίως οι απόφοιτοι του Πανεπιστημίου Κύπρου, που ήταν στην πλειονότητά τους άριστοι, αφού οι θέσεις που δίνονταν από το Πανεπιστήμιο ήταν περιορισμένες και, λόγω του ότι οδηγούσαν με σιγουριά στην εργοδότηση, πολύ ανταγωνιστικές. Με την αλλαγή των δεδομένων, σταδιακά, εκτός από τους άριστους αποφοίτους κυπριακών και ξένων πανεπιστημίων, εντάσσονται χωρίς καμία απολύτως διάκριση στο εκπαιδευτικό μας σύστημα μέτριοι ή και αδύνατοι απόφοιτοι. Το ίδιο βέβαια πρόβλημα αντιμετωπίζει εδώ και καιρό και η Μέση Εκπαίδευση. Πρέπει, λοιπόν, να αναλογιστούμε εάν είναι αυτό το σύστημα που αξίζει στον τόπο και στα παιδιά μας.

Οι παιδαγωγικές σχολές των ιδιωτικών πανεπιστημίων στην Κύπρο άρχισαν να λειτουργούν από το 2007, επομένως οι"μέτριοι ή και αδύνατοι απόφοιτοι" εντάχτηκαν στους καταλόγους κατά το 2011 και μετά. Οι συμβασιούχοι και αντικαταστάτες που υπηρετούν σήμερα την εκπαίδευση, αποφοίτησανκάποια χρόνια προηγουμένως, επομένως ούτε "μέτριοι" είναι, ούτε μεγάλοι σε ηλικία, ούτε και παρέμειναν όλα αυτά τα χρόνια σε αδράνεια, μακριά από το αντικείμενο το οποίο έχουν σπουδάσει μιας και εργάζονταν είτε ως συμβασιούχοι είτε ως αντικαταστάτες. Ταυτόχρονα, τίθεται ο προβληματισμός αν ο Υπουργός ανοιχτάαμφισβητεί την ποιότητα των προγραμμάτων Επιστημών Αγωγής στα Πανεπιστήμια Κύπρου και Ελλάδας και αν ουσιαστικά παραδέχεται πως τα Ιδιωτικά Πανεπιστήμια (ένα εξ αυτών υπήρξε εργοδότης του) «χαρίζουν» πτυχία». Επειδή αν αυτό υπονοείται από τη συγκεκριμένη αναφορά, προφανώς τίθενται σειρά ερωτημάτων για το ποιός τα αξιολογεί, ποιός αξιολογεί τα προγράμματα σπουδών τους και πώς οι «αδύνατοι» φοιτητές αποφοιτούν!

• Καθοριστικό κριτήριο στη νέα πρόταση για διορισμό των εκπαιδευτικών είναι η επιτυχία σε γραπτές εξετάσεις. Αλίμονο, εάν, μετά από κάποια χρόνια στο σύστημα, ένας εκπαιδευτικός δεν γνωρίζει την ύλη που ήδη διδάσκει ή βασικές προσεγγίσεις ως προς το πώς πρέπει να τη διδάσκει (και για τις οποίες έχει ήδη επιμορφωθεί). Στην περίπτωση που θα αποτύχει στην πιο πάνω εξέταση, είναι προφανές ότι δίκαια δεν θα πρέπει να έχει θέση στο εκπαιδευτικό σύστημα του τόπου μας.

Εύλογα τίθεται ο προβληματισμός, τι διαφορετικό θα προσφέρουν οι εξετάσεις, αφού οι υποψήφιοι εξετάστηκαν σε ολόκληρο πρόγραμμα σπουδών από ποικιλία και σειρά εργαλείων αξιολόγησης (ποιοτικής και ποσοτικής) και βαθμολογήθηκαν σ’ αυτά σε προπτυχιακό επίπεδο. Μήπως έμμεσα αμφισβητείται το κύρος των Πανεπιστημίων; Μήπως αμφισβητείται η επάρκεια των Πανεπιστημίων; Ταυτόχρονα, δεν υπάρχει καμιά επιστημονική έρευνα, που να συνδέει την απόδοση σε μια μετρήσιμη ποσοτική εξέταση, με την ποιοτική ικανότητα να σταθεί κάποιος στην τάξη. Ακόμη και η άριστη επίδοση σε μια εξέταση, δεν διασφαλίζει την επάρκεια κάποιου σε ένα περιβάλλον τάξης, όπου οι παράγοντες που το επηρεάζουν πόρρω απέχουν με την άριστη επίδοση του εκπαιδευτικού σε ένα εξεταστικό δοκίμιο. Επίσης, η φύση των κοινωνικών επιστημών και των ποιοτικών τους χαρακτηριστικών, δεν επιτρέπουν αφορισμούς της μορφής «πώς πρέπει να διδάσκεται η ύλη». Οι κοινωνικές επιστήμες αμφισβητούνται, αναθεωρούνται και εξελίσσονται διαρκώς. Ταυτόχρονα, δεν υπάρχει μια και μόνη παιδαγωγική προσέγγιση ή διδακτική εφαρμογή.

• Η πρόταση του Υπουργείου Παιδείας και Πολιτισμού δίνει ελπίδα στους πιο προσοντούχους και άριστους.

Αν κάποιος ανατρέξει στον υφιστάμενο κατάλογο διορισίμων και αν υποθέσουμε πως ένα κριτήριο κατάρτισης είναι τα ακαδημαϊκά προσόντα, ανακαλύπτει πως οι συμβασιούχοι και αντικαταστάτες Δημοτικής σε ποσοστό 97% είναι απόφοιτοι πανεπιστημίων με βαθμό λίαν καλώς ή άριστα. Το δε 30% των συμβασιούχων αποφοίτησαν από το πανεπιστήμιο με άριστα. Με απλά λόγια, ένας στους τρεις εκπαιδευτικούς είναι άριστος! Το δε αριστείο επιδόθηκε στους εν λόγω εκπαιδευτικούς μετά από σειρά αξιολογήσεων και εξετάσεων για όσα χρόνια κράτησαν οι σπουδές τους! Ταυτόχρονα, το  69% των συμβασιούχων και αντικαταστατών έχουν μεταπτυχιακά. Συνεπώς ένα τεράστιο ποσοστό δασκάλων, είναι καταρτισμένοι σε πιο εξειδικευμένο βαθμό από αυτόν που παρέχει το πρώτο πτυχίο[3].

• Η πρόταση μας δεν έχει ακόμα οριστικοποιηθεί και δεν είναι τελεσίδικη. Θα αναμένουμε τις θέσεις των εκπαιδευτικών οργανώσεων και όλων των εμπλεκόμενων στην εκπαίδευση φορέων, διότι πιστεύουμε στον διάλογο, στη σύνθεση απόψεων και στις συναινετικές διαδικασίες.

Η Επίσημη Πλευρά, εδώ και ένα χρόνο επεξεργάζεται σχέδια για αναδιάρθρωση του συστήματος διορισίμων, κάνοντας διάλογο με τον εαυτό της. Συνεχώς δημοσιεύονται πληροφορίες, φήμες και ενημερώσεις για χρονοδιαγράμματα (τα οποία είναι τρομακτικά και ακατανόητα ασφυκτικά), για πρόοδο στην εκπόνηση και νομική στήριξη του σχεδίου, αλλά πουθενά δεν υπάρχει ο διάλογος. Σε όλη αυτή τη διαδικασία, οι άμεσα επηρεαζόμενοι ακόμη δεν κλήθηκαν στο διάλογο και ενημερώνονται από τα … ΜΜΕ!Μέρες πριν την παρουσίασή του στις εκπαιδευτικές οργανώσεις, αλλά και μετά, ξεκίνησε ομοβροντία εμφανίσεων σε τηλεοπτικές εκπομπές με καλεσμένους που όλοι πρεσβεύουν την ίδια άποψη, γκάλοπ με ερωτηθέντες άτομα από την ίδια ομάδα ενδιαφέροντος και με τα ίδια συμφέροντα, χωρίς αντίλογο, χωρίς διάλογο. Συνεντεύξεις σε ραδιοφωνικές εκπομπές και σε εφημερίδες, στις ώρες και μέρες μεγάλου ενδιαφέροντος, με μοναδικό στόχο να περάσει η μια άποψη, η μοναδική άποψη. Εξάλλου, αν η πραγματική πρόθεση της Επίσημης Πλευράς ήταν το σχέδιο διορισίμων να είναι αποτέλεσμα διαλόγου και εποικοδομητικής σκέψης, θα έπρεπε να είχε εμπλέξει και τους άμεσα επηρεαζόμενους, δηλαδή τις Εκπαιδευτικές Οργανώσεις! Αντ’ αυτού, το σχέδιο έχει εκπονηθεί, έχει τεκμηριωθεί νομικά (!) παρουσιάστηκε στις Εκπαιδευτικές Οργανώσεις και αναμένεται  … ο διάλογος! Το δε σχέδιο έχει παρουσιαστεί στους φοιτητές, στους μαθητές, τα πολιτικά κόμματα, τους γονείς και μετά θα αποτελέσει αντικείμενο … συζήτησης για «σύνθεση απόψεων μέσα από συναινετικές διαδικασίες»[4].

Η τοποθέτηση του Υπουργού κλείνει με το εύηχο «θα προχωρήσουμε με τομές που θα εντάξουν στο σύστημά μας τους καλύτερους και ικανότερους εκπαιδευτικούς, ή αν θα παραμείνουμε στη βολική «ασφάλεια» και τη «σιγουριά» ενός αναχρονιστικού και ξεπερασμένου συστήματος». Προσυπογράφω την ανάγκη τομών στην Παιδεία του τόπου, αλλά αρνούμαι να αποδεκτώ πως οι τομές για την Επίσημη Πλευρά ταυτίζονται με τη «σφαγή» και τη «θυσία» ατόμων που τα δεδομένα αποδεικνύουν πως είναι καλοί, είναι ικανοί, είναι καταρτισμένοι και είναι έμπειροι! Αν η  «ασφάλεια» και η «σιγουριά» των εκπαιδευτικών που υπηρετούν με συνέπεια και με πάθος την εκπαίδευση για σειρά ετών, μέσα από το νέο εκσυγχρονισμένο και προχωρημένο σύστημα, πρέπει να μετατραπεί και σεαβεβαιότητα, φόβο και απόγνωση και αυτό θεωρείται δίκαιο και ηθικό, τότε όντως όλοι πρέπει να νιώθουμε άβολα!

*Μέλος ΔΣ ΠΟΕΔ, Μέλος ΔΣ ΑΚΙΔΑ, Συμβασιούχος Εκπαιδευτικός.