ΤΟΥ ΠΑΜΠΟΥ ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΥ*
- Την Τετάρτη έχει πορεία των Αγροτών και των Εκπαιδευτικών για το κλείσιμο του Συνεργατισμού, θα πας;
Έμεινε σιωπηλός. Ο ίδιος εκπαιδευτικός, ο πατέρας και ο παππούς αγρότες. Το μυαλό του γύρισε χρόνια πίσω.
- Πέρασε ο γιος σου δάσκαλος θκειε Παναή!!! Έγραψε το η εφημερίδα.
Εκείνο το πρωινό ο πατέρας του άφησε το τρακτορ έξω από το καφενέ και κερνούσε όλο το χωριό λίζα και καφέδες. Χαλάλι του τόσοι κόποι στα χωράφια. Ήταν η πρώτη φορά που ένα αγροτόπαιδο από το μικρό τους χωριό θα γινόταν δάσκαλος. Όταν θα έφευγε για τη Λευκωσία μαζεύτηκε όλο το χωριό στη πλατεία για το κατευόδιο. Η μάνα του τον καμάρωνε συγκινημένη. Στο δρόμο μέσα στο λεωφορείο ήταν κουμπωμένος. Δεν γελούσε με τα χωρατά του οδηγού. Τα πράγματα του λιγοστά. Δυο παντελόνια όλα κι ‘όλα. Το ένα το φορούσε το άλλο φρεσκοσιδερωμένο μαζί με λίγα ρούχα στη τσάντα που ετοίμασε η μάνα.
Πώς θα τον αντιμετώπιζαν οι συμφοιτητές στη Λευκωσία; Ένα αγροτόπαιδο από ένα φτωχό χωριό; Σκεφτόταν... Όταν έφτασε κατάλαβε πως δεν ήταν μόνος του. Τα περισσότερα δασκαλούθκεια ήταν πάνω κάτω στην ίδια κατάσταση σαν και αυτόν. Αγροτόπαιδα, παιδιά εργαζόμενων, προσφυγοπούλα των συνοικισμών, παιδιά μικρομεσαίων οικογενειών που πάλευαν για μάθηση κα μια καλύτερη ζωή από αυτή των γονιών τους.
Από τα αγροτικά οχήματα και τα διπλοκάμπινα των πατεράδων που έφερναν στη Λευκωσία τα πράγματα για την φοιτητικά δωμάτιά καταλάβαινες την καταγωγή και τις καταβολές τους. Μπροστά στο τζάμι του συνοδηγού στο αυτοκόλλητο που συγκρατούσε την άδεια κυκλοφορίας αναγνώριζες την περιοχή. ΣΠΕ Δερύνειας, ΣΠΕ Φρενάρους, ΣΠΕ Κοκκινοτριμιθειάς, ΣΤ Κάτω Βαρωσίων ΣΠΕ Μακράσυκας, Συνεργατικό Ταμιευτήριο Λεμεσού, ΣΠΕ Πελεντρίου, ΣΠΕ Γεροσκήπου και πάει λέγοντας…
Σε αυτό το μικρό κτήριο του Συνεργατικού του χωριού του ακουμπούσε και ο πατέρας του για να τους ζήσει κάθε φορά που τους έπνιγε η ανάγκη.
Για το μικρό δάνειο για το σπόρο του σιταριού το φθινόπωρο, για τα λιπάσματα για τ ‘αμπέλια. Για το δάνειο για να επισκευαστεί το τρακτορ που έφαγε τα ψωμιά του και για τα λάστιχα για τα ποτιστικά. Στη ΣΠΕ πήγε ο πατέρας του και για το δάνειο για να κάνει το γάμο της μεγάλης τους κόρης.
Κάθε φορά που πήγαινε στο Συνεργατικό να πλερώσει τη δόση μετά τη καλή σοδιά ερχόταν στη μνήμη του του η περιγραφή που χε διαβάσει σε ένα βιβλίο για τη ζωή των κυπρίων αγροτών στις αρχές του 20ου αιώνα.
’ η γριά γονατιστή μπροστά στα πόδια του τοκογλύφου εκλιπαρούσε να μην βγάλει το μικρό σπίτι στο τελάλη που ήταν ενέχυρο για αγροτικό δάνειο και να μην μείνουν τα εγγόνια της στο δρόμο’
Τότε προκατάλαβε αυτό που λέγαν οι παλιοί αγρότες στο καφενέ « χωρίς το συνεργατικό ήταν να είμαστε ούλλοι στους δρόμους στα σιέρκα των τοκογλύφων». Ευτυχώς αυτός δεν τα έζησε αυτά. Ευτυχώς που είχαν το Συνεργατικό…
- Άτε Νίκο τωρά που διορίστηκες δάσκαλος να γραφτείς στο Συνεργατικό Ταμιευτήριο των Δάσκαλών για να μπαίνει το μηνιάτικο μέσα, του είπε ο θείος το καλοκαίρι που πήρες το πτυχίο και επέστρεψε στο χωριό.
Τον αγαπούσε πολύ αυτός ο θείος και τον καμάρωνε γιατί κατάφερε να σπουδάσει κάτι που αυτός λόγω της φτώχειας δεν μπόρεσε.
- Να πάεις στην Αγγλία να κάμεις τζαι μεταπτυχιακό αφού θέλεις. Δίνουν σας δάνειο στο Συνεργατικό των Δασκάλων αφού ο τζιύρης σου εν κρατεί να σου δώσει…
Πήγε στο Ταμιευτήριο. Πήρε φόρμα για το δάνειο. 10,000 λίρες για δίδακτρα, διαμονή διατροφή στην Αγγλία.
- Θα βάλεις εγγυητές? τον ρώτησε η ταμίας. Θέλεις 10 εγγυητές.
Χαμογέλασε. Οι εγγυητές φίλοι, συμφοιτητές, πρώην συγκάτοικοι όλοι νεαρά δασκαλουθκεια. Ο Κώστας, ο Μιχάλης, ο Γιάννης, Ο Στάθης, η Μαρία, η Γιώτα. Ο ένας αποκούμπι του αλλού και το Συνεργατικό Ταμιευτήριο αποκούμπι όλων.
Για την αγορά αυτοκινήτου μετά την μετάθεση στην ύπαιθρο
Για την αγορά του οικοπέδου μετά τον αρραβώνα.
Για τον εξοπλισμό του διαμερίσματος.
Για τις σπουδές των παιδιών οι μεγαλύτεροι.
Για το σπίτι τώρα που ξεκινούσαν την ζωή τους .
Από τις 10,000 άφησε τις 1000 στο πατερά του για να πληρώνει 100 κάθε μήνα για τη δόση όταν αυτός θα σπούδαζε και μετά συνέχισε μέχρι την αποπληρωμή του δανείου όταν επέστρεψε πίσω. Ούτε μια δόση καθυστέρηση. Όπως έμαθε από τον πατέρα του
- Να μπεις στην Επιτροπή του Ταμιευτηρίου Νίκο. Εσύ ξέρεις από αυτά και προπαντός ξέρεις που μιτσής την αξία του Συνεργατισμού, του είπαν οι συνάδελφοι. Ο καθένας για όλους και όλοι για τον καθένα .
- Μα δεν είμαι οικονομολόγος…
- Δεν είναι οικονομολόγους που θέλουμε. Τίμιους ανθρώπους θέλουμε που να αγαπούν την ιδέα του Συνεργατισμού και να υπηρετούν το Κοινό όφελος!!!
Ο πάππους του ο γέρο Νικόλας ήταν από τους πρωτεργάτες του Συνεργατισμού στο χωριό. Σχεδόν αγράμματος. Μέχρι την τρίτη του Δημοτικού πήγε. Οι χωριανοί λόγω της τιμιότητας και της ανθρωπιάς του τον είχαν για χρόνια γραμματέα στη Συνεργατική. Ούτε σεντ δεν έλειπε από το Ταμείο όταν ήρθε η ώρα να παραδώσει.
Μπήκε στην Επιτροπή. Και Συμβούλευε και κάθε νέο συνάδελφο να γίνει μέλος. Πότε του δεν είχε πάρε δώσε με ιδιωτικές τράπεζες. Αυτές κοιτάνε το κέρδος, ο Συνεργατισμός τον άνθρωπο έλεγε πάντα κοφτά. Ένα επιχείρημα που δεν σήκωνε αμφισβήτηση. Μέχρι που … ήρθαν τα πάνω κάτω..
Τα χρηματιστήρια, οι μετοχές, οι χρηματιστές, τα golden boys, τα bonus, και τα split οι ντεβελοπερς οι επενδύσεις. Και μετά έσκασε η βόμβα, τα κουρέματα, τα κόκκινα δάνεια, οι στρατηγικοί κακοπληρωτές, τα μεγάλα δάνεια χωρίς εξασφαλίσεις, οι διαγραφές δανείων. Την πλήρωσε ο κοσμάκης, έχασε τους κόπους μιας ζωής έχασε τις δουλείες του, μπήκε στη ανεργία. Το δικό τους Ταμιευτήριο δεν είχε όμως ΜΕΔ, ήταν υγιέστατο. Δεν θα το πειράξουν…. σκέφτηκε
Και μετά οι συγχωνεύσεις. Ήρθαν οι «σωτήρες» να σώσουν το Συνεργατισμό. Μια χούφτα πλουσιόπαιδα του Ινγκλις Σκουλ με Financial Studies και Banking από τα Λονδίνα για να αναστήσουν το Συνεργατισμό, και τον έθαψαν. Εκ των υστέρων το έγραψε και το πόρισμα.
100 χρόνια κόποι, δάκρυ, ιδρώτας των απλών ανθρώπων έγινε στάχτη. «Φασούλι φασούλι γεμίζει το σακούλι» όπως έγραφε στο βιβλιαράκι αποταμίευσης των παιδιών όταν μάζευε ταμιευτήριο κάθε δευτερά από τους μαθητές στην τάξη.
Όταν πήγε την τελευταία φορά να τραβήξει λεφτά με την κάρτα από τη μηχανή κοντά στο οίκημα που έκαναν τις συνεδρίες της επιτροπείας, διάβασε στη οθόνη.
ΚΑΛΩΣΟΡΙΣΕΤΕ ΣΤΗ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΤΡΑΠΕΖΑ
Μας καλωσορίζουν και στο σπίτι μας…
Χαμογέλασε πικρά, αλλά μετά του ρθε θυμός, μεγάλος θύμος.
-Ρε πως αφήσαμε μια χούφτα αρπακτικά να πουλήσουν όσο όσο τους κόπους τόσων ανθρώπων και τόσων χρόνων;
-Πώς τους επιτρέψαμε να κάνουν τέτοιο έγκλημα ;
Πως έπεσε στα χέρια τους ο Συνεργατισμός και βρήκαν την ανίερη ευκαιρία να διαλύσουν το αποκούμπι του κόσμου;
Το δικό μας ταμιευτήριο δεν είχε ούτε 3% ΜΕΔ.
Αρπακτικά…. «δικοί» μας αλλά και ξένοι.
Η διάλυση του Συνεργατισμού δεν ήταν αποτέλεσμα ανικανότητας, κακοδιαχείρισης και λαθών. Η διάλυση του συνεργατισμού ήταν συνειδητή πολιτική πράξη αφανισμού ενός θεσμού που υπηρετούσε την κοινωνίας και ήταν η ασπίδα του αδυνάτου και το στήριγμα μικρομεσαίου.
Μας πήραν 100 χρόνια πίσω. «Ας όψονται που το κάμασιν» κατά που λέγε η για Πετρού και για αλλά κακά που μας βρήκαν.
-Τέταρτη θα χει πορεία για το συνεργατισμό από αγρότες και εκπαιδευτικούς. Θα πας;;
Θα πάω… όχι για μένα. Το οφείλω στον πατέρα και τον παππού, για τη γριά που παρακαλούσε τον τοκογλύφο.
Μα προπαντός για τα νέα παιδιά. Για το σπόρο και το λίπασμα του νέου αγρότη, Για τα παιδιά μας …
Για να μην είναι η πρώτη γενιά που θα ζήσει χειρότερα από τους γονιούς της.
Ο Πανίκκος πιο ενθουσιώδης και ρομαντικός το πέταξε χθες.
«όλοι μαζί να τον ξαναστήσουμε τον Συνεργατισμό».
Από το χέρι του αγρότη και του εκπαιδευτικού να ξανανάψει η ελπίδα…..
*Διεθνολόγος- Εκπαιδευτικός
