Δέκα εισηγήσεις για την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών καταθέτει η ομάδα εδικού ενδιαφέροντος «Εκπαιδευτικής αποτελεσματικότητας και προώθησης της ποιότητας της εκπαίδευσης» της Παιδαγωγικής Εταιρίας Κύπρου.
1. Διαφοροποίηση της επιμόρφωσης με βάση τις ατομικές επαγγελματικές ανάγκες του κάθε εκπαιδευτικού
1.1. Με κριτήριο τις ατομικές επαγγελματικές ανάγκες του κάθε εκπαιδευτικού: Επειδή οι επαγγελματικές ανάγκες κάθε εκπαιδευτικού είναι διαφορετικές, πρέπει να διαφοροποιείται η επιμόρφωση και σε ατομικό επίπεδο. Έτσι, η έγκυρη και έγκαιρη διάγνωση των αναγκών του κάθε εκπαιδευτικού είναι απαραίτητη μέσω έγκυρων εργαλείων παρατήρησης διδασκαλίας που πρέπει να στηρίζονται σε μοντέλα της έρευνας για την εκπαιδευτική αποτελεσματικότητα. Θα ήταν καλό να δημιουργηθούν οργανικές θέσεις παιδαγωγικού συμβούλου με ανακατανομή των υφιστάμενων θέσεων βοηθών διευθυντών. Ο παιδαγωγικός σύμβουλος θα πρέπει να είναι υπεύθυνος για την επαγγελματική ανάπτυξη αριθμού άλλων εκπαιδευτικών. Μέσα από τη συνεργασία του κάθε εκπαιδευτικού με τον παιδαγωγικό του σύμβουλο, θα αναπτύσσεται, θα εφαρμόζεται και θα αξιολογείται το ατομικό πρόγραμμα επαγγελματικής ανάπτυξης του κάθε εκπαιδευτικού. Επομένως, χρειάζεται κατάλληλη επιμόρφωση των παιδαγωγικών συμβούλων σε θέματα συμβουλευτικής, καθοδήγησης και στήριξης των εκπαιδευτικών.
1.2. Με κριτήριο την οργανική θέση του κάθε εκπαιδευτικού: Είναι σημαντικό η επιμόρφωση, εκτός των άλλων, να διαφοροποιείται και με βάση τα καθήκοντα της οργανικής θέσης και την εμπειρία των εκπαιδευτικών.
1.3. Με κριτήριο τις ανάγκες της κάθε σχολικής μονάδας: Μέσω της διαδικασίας αυτοαξιολόγησης της σχολικής μονάδας θα εντοπίζονται και οι σημαντικότερες ανάγκες επιμόρφωσης των εκπαιδευτικών της σχολικής μονάδας. Εξωτερικοί ή κριτικοί φίλοι και υποστηριχτές μπορούν να είναι ο Οικείος ΕΔΕ, οι ΕΔΕ Ειδικών Μαθημάτων, το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο, το ΚΕΕΑ και ακαδημαϊκοί από πανεπιστήμια της Κύπρου ή και του εξωτερικού.
1.4. Με κριτήριο τις ανάγκες των εκπαιδευτικών του κάθε δικτύου σχολείων: Οργάνωση δικτύων σχολείων για αποτελεσματική επαγγελματική ανάπτυξη του ανθρώπινου δυναμικού. Ταυτόχρονη συνεχής δικτύωση γειτονικών σχολικών μονάδων με συνεχείς κοινές ενδοσχολικές επιμορφώσεις, στη βάση της μέγιστης αξιοποίησης του ίδιου του ανθρώπινου δυναμικού της κάθε σχολικής μονάδας. Κάθε ΕΔΕ μπορεί να αναλαμβάνει την ευθύνη της επιμόρφωσης των εκπαιδευτικών του δικτύου των σχολείων που είναι Οικείος Επιθεωρητής, αλλά και να λογοδοτεί για την αποτελεσματικότητά της. Επίσης, οι ΕΔΕ Ειδικών Μαθημάτων μπορούν να αναλαμβάνουν την ευθύνη της επιμόρφωσης των εκπαιδευτικών στο αντικείμενό τους, είτε σε δίκτυα σχολείων, είτε κεντρικά.
1.5. Με κριτήριο τις ανάγκες του κυπριακού εκπαιδευτικού συστήματος: Το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο ή/και τα Επαρχιακά Γραφεία Παιδείας σε συνεργασία με όλους τους εμπλεκόμενους στην επιμόρφωση, να αναπτύσσει προγράμματα κεντρικής επιμόρφωσης σύμφωνα με τις ανάγκες και τις προτεραιότητες του συστήματος (π.χ. το Διήμερο εκπαιδευτικού ή οι υπό έμφαση στόχοι του ΥΠΠ για κάθε σχολική χρονιά). Είναι σημαντική η εμπλοκή των ΕΔΕ σε αυτή την επιμόρφωση, ως σύνδεσμοι μεταξύ των σχολικών μονάδων και του ΥΠΠ.
2. Επιμόρφωση διευθυντικών/ηγετικών στελεχών: Η δημιουργία Ακαδημίας Ηγετικών Στελεχών υπό την ευθύνη και εποπτεία του ΥΠΠ, θα συμβάλει ουσιαστικά στην επαγγελματική ανάπτυξη των στελεχών της εκπαίδευσης.
3. Άμεση διασύνδεση της επιμόρφωσης των εκπαιδευτικών με τα αποτελέσματα που αυτή θα έχει αρχικά στους εκπαιδευτικούς και στη συνέχεια στους μαθητές. Πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη έμφαση στην αξιολόγηση των προγραμμάτων επιμόρφωσης, ώστε να υπάρχει συνεχής ανατροφοδότηση για βελτίωσή τους. Ιδιαίτερη έμφαση πρέπει να δοθεί στη μέτρηση των επιδράσεων των προγραμμάτων: (α) στην απόκτηση γνώσεων και ανάπτυξη δεξιοτήτων από τους εκπαιδευτικούς και (β) στα μαθησιακά αποτελέσματα των ίδιων των μαθητών. Το τελευταίο σημείο τονίζει την ανάγκη ανάπτυξης και χρήσης σταθμισμένων δοκιμίων αξιολόγησης των μαθησιακών αποτελεσμάτων.
4. Περιεχόμενο επιμόρφωσης:
5. Διδακτική μεθοδολογία επιμόρφωσης: Πρέπει να δοθεί έμφαση σε εκείνες τις ενεργητικές και βιωματικές μεθόδους επιμόρφωσης, οι οποίες αναπτύσσουν τις επαγγελματικές δεξιότητες των εκπαιδευτικών. Τα εργαστήρια, οι μικροδιδασκαλίες και η προσομοίωση διδασκαλίας αποτελούν μερικά μόνο παραδείγματα τέτοιων μεθόδων. Επομένως, ο πυρήνας της επιμόρφωσης θα πρέπει να είναι η τάξη διδασκαλίας. Η επιμόρφωση θα πρέπει να συνδέεται και με την παρακολούθηση της προόδου του εκπαιδευτικού μέσα στην τάξη, τόσο από τον παιδαγωγικό σύμβουλο ή και συναδέλφους, όσο και από εξωτερικούς συνεργάτες (π.χ. ΕΔΕ, Σύμβουλοι, Πανεπιστήμια), ώστε να διασφαλιστεί η ανάπτυξη αποτελεσματικών δεξιοτήτων από τους εκπαιδευτικούς, οι οποίοι στη συνέχεια θα τις εφαρμόζουν στην καθημερινή πρακτική τους.
6. Χρόνος παρακολούθησης επιμορφωτικών προγραμμάτων: Με βάση την αρχή ότι η επιμόρφωση δεν πρέπει να γίνεται με τρόπο που να υπάρχει απώλεια πολύτιμου διδακτικού χρόνου, θα πρέπει να καθοριστεί επακριβώς ο χρόνος που αυτή θα προσφέρεται. Φαίνεται ότι οι υπερβολές στην έξοδο εκπαιδευτικών από τις σχολικές μονάδες λόγω επιμορφωτικών δράσεων σε επίπεδο κεντρικής επιμόρφωσης, πέρα από την αναστάτωση που αυτές δημιουργούν, ασκούν και αρνητική επίδραση στην ποσότητα και την ποιότητα της διδασκαλίας και μάθησης. Υπογραμμίζεται ότι σε άλλα εκπαιδευτικά συστήματα οι επιμορφώσεις τόσο των εκπαιδευτικών όσο και της διευθυντικής ομάδας γίνονται σε μη διδακτικό χρόνο.
7. Κατηγορίες επιμορφωτών: Οι επιμορφωτές πρέπει περιλαμβάνουν τους Επιθεωρητές των σχολείων, Διευθυντές σχολείων, Παιδαγωγικούς Συμβούλους σχολείων (Βοηθούς Διευθυντές), Συμβούλους Ειδικών Μαθημάτων, Λειτουργούς του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου και οποιουσδήποτε άλλους κρίνεται απαραίτητο. Επίσης, θα πρέπει να διευρυνθεί ο κύκλος των επιμορφωτών από την πανεπιστημιακή κοινότητα και από κρατικούς ή ιδιωτικούς φορείς (εντός και εκτός Κύπρου).
8. Επιμόρφωση επιμορφωτών: Όλοι οι επιμορφωτές θα πρέπει να τυγχάνουν της κατάλληλης επιμόρφωσης, έτσι ώστε να παρέχουν την κατάλληλη επαγγελματική στήριξη στον κάθε εκπαιδευτικό. Επομένως, πρέπει να δημιουργηθεί ένας φορέας ελέγχου της ποιότητας και της συνέπειας της επιμόρφωσης μεταξύ επιμορφωτών για το ίδιο αντικείμενο.
9. Καθορισμός πολιτικής για την επιμόρφωση και συντονισμός των προγραμμάτων επιμόρφωσης: Το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο σε συνεργασία με δημόσια ή μη πανεπιστήμια της Κύπρου ή και του εξωτερικού πρέπει να είναι ο συντονιστικός φορέας της επιμόρφωσης.
10. Συνεχής βελτίωση του συστήματος επιμόρφωσης: Είναι σημαντικό το ίδιο το σύστημα επιμόρφωσης να αναπτύξει την ικανότητα συνεχούς βελτίωσής του μέσα από διαδικασίες μετα-αξιολόγησης. Γι΄αυτό και πρέπει να εγκαθιδρυθεί και να λειτουργεί ένας μηχανισμός συνεχούς αξιολόγησής του συστήματος με στόχο τον ανασταχασμό και τη βελτίωσή του σε τακτά χρονικά διαστήματα.
