Ο Ιωάννης Ιερόπουλος, γέννημα -θρέμμα της Λευκωσίας πήγε στην Αγγλία για να σπουδάσει το 1998. Έκτοτε παραμένει εκεί και ηγείται αυτή τη στιγμή του Κέντρου Βιοενέργειας στο Μπρίστολ (Bristol BioEnergy Centre – B-BiC) που λειτουργεί σε ένα από τα πλέον υπερσύγχρονα και καινοτόμα εργαστήρια ρομποτικής στο κόσμο, το Εργαστήριο Ρομποτικής του Μπρίστολ (Bristol Robotics Laboratory – BRL). Το Ερευνητικό Κέντρο υπάγεται στο Πανεπιστήμιο Δυτικής Αγγλίας ( University of the West of England). Είναι και αυτός ένας από τους εκατοντάδες Κύπριους επιστήμονες, που διαπρέπουν στο εξωτερικό και έχουν να επιδείξουν σημαντικά επιτεύγματα στο τομέα της έρευνας.
Ακόμη και σήμερα, ύστερα από τόσα χρόνια στην έρευνα και τη δημοσίευση σωρείας μελετών και συγγραμμάτων, αντιμετωπίζει κάθε νέα ανακάλυψη με την ίδια λαχτάρα και ενθουσιασμό, παραμένοντας πάντα προσγειωμένος στο στόχο του: Να μπορέσει να βάλει κάποτε το λιθαράκι του, αυτός και η ομάδα του, στη βελτίωση της ποιότητας ζωής ανά το παγκόσμιο, με την παραγωγή ενέργειας από απόβλητα. Το παν για τον Καθηγητή Ιερόπουλο είναι η ομαδική δουλειά και συνεργασία, γι` αυτό και πάντοτε μιλά για τη δουλειά του χρησιμοποιώντας πληθυντικό.
Οι δραστηριότητες του Κέντρου επικεντρώνονται στον τομέα της βιοενέργειας και συγκεκριμένα στην παραγωγή ηλεκτρισμού από οργανικά απόβλητα. Αυτό, όπως εξήγησε σε συνέντευξη που παραχώρησε στο ΚΥΠΕ ο Καθηγητής Ιερόπουλος, επιτυγχάνεται με τη χρήση μικροβιακών κυψελών καυσίμου - ΜΚΚ (Microbial Fuel Cells - MFCs).
“Ως ερευνητικό κέντρο έχουμε πάντοτε ως στόχο τη συνεχή εμβάθυνση της επιστημονικής γνώσης στον τομέα της αξιοποίησης αποβλήτων για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας, καθώς επίσης και στον τομέα της χαμηλής ισχύος ηλεκτρονικών (low power electronics) για την εξοικονόμηση ενέργειας. Όσον αφορά συγκεκριμένους στόχους ανάπτυξης της τεχνολογίας, τότε προσβλέπουμε στην εφαρμογή αυτής της τεχνολογίας σε μεγάλη κλίμακα για την κάθαρση και αξιοποίηση απόβλητων νερών – ακόμα και σε κοινοτικό/αστικό επίπεδο”, δήλωσε.
Εξήγησε, επίσης, ότι υπάρχουν και προγράμματα που επικεντρώνονται στην κατασκευή αυτόνομων ρομπότ (που χρησιμοποιούν την ίδια ΜΚΚ τεχνολογία) για να μπορούν να λειτουργούν σε περιοχές/τόπους που είναι είτε αδύνατον ή επικίνδυνο για ανθρώπους να παρευρίσκονται.
Κέντρα κάθαρσης λυμάτων - ηλεκτροπαραγωγικοί σταθμοί
Σε συνέντευξη που παραχώρησε στο ΚΥΠΕ ο Καθηγητής Ιερόπουλος σημειώνει πως η ομάδα του στο ερευνητικό κέντρο φαντάζεται στο μέλλον να υπάρχουν κέντρα κάθαρσης λυμάτων (wastewatertreatmentplants) τα οποία να είναι ταυτόχρονα ηλεκτροπαραγωγικοί σταθμοί. Τονίζει πάντως ότι αυτό το εγχείρημα δεν είναι για το εγγύς μέλλον, ωστόσο δεν είναι και αδύνατον.
Σε ερώτηση πώς προέκυψε η ιδέα για χρήση ούρων για παραγωγή ενέργειας, εξηγεί ότι αυτό ήταν το αποτέλεσμα συνεχόμενης ερευνητικής τριβής και εργασίας, για τα τελευταία 12 χρόνια, με μια τεχνολογία η οποία μπορεί να μετατρέψει απόβλητα νερά, σάπια φρούτα, κελύφη γαρίδων, γρασίδι, ακόμα και έντομα (μύγες) σε ηλεκτρισμό. “Τα ούρα ήταν ‘απλώς’ ένα ακόμα τεστ”, αναφέρει.
Σίγουρα, όπως εξηγεί ο Καθηγητής Ιερόπουλος, το επίκεντρο κάποιων από τα ερευνητικά προγράμματα της ομάδας του είναι πώς θα ωφεληθεί η παγκόσμια κοινότητα σε μελλοντικό στάδιο από την αξιοποίηση ασυνήθιστων πηγών για παραγωγή ενέργειας.
Υπάρχουν σήμερα χώρες, σημειώνει, οι οποίες δεν έχουν την κατάλληλη υποδομή για αγωγούς ή υπονόμους, με αποτέλεσμα εκατομμύρια συνανθρώπων μας να αναγκάζονται να αφοδεύουν στο ανοιχτό ύπαιθρο, κάτι που έχει πλέον αποδειχθεί ότι είναι ένας από τους κυριότερους λόγους έξαρσης επιδημιών.
“Μια τεχνολογία όπως οι ΜΚΚ, παράγει ηλεκτρισμό από την αξιοποίηση (διάσπαση/κάθαρση) των αποβλήτων, οπότε μπορεί να ωφελήσει την παγκόσμια κοινότητα. Ας μην ξεχνάμε ότι οι αρχαίοι πολιτισμοί είχαν λύσεις για την απομάκρυνση και μάλιστα αξιοποίηση των αποβλήτων τους (ανθρωπίνων και ζωικών), χωρίς να επιβαρύνουν ή να μολύνουν το περιβάλλον, ούτως ώστε η εφαρμογή μιας τέτοιας τεχνολογίας μπορεί να βελτιώσει σε μεγάλο βαθμό την ποιότητα ζωής”, εξηγεί.
Παίρνει χρόνο
Σε ερώτηση πόσο καιρό θα πάρει η συγκεκριμένη τεχνολογία για να τελειοποιηθεί, εξηγεί ότι όπως και για κάθε άλλη τεχνολογία, η βελτίωση και εφαρμογή για αξιοποίηση παίρνει χρόνο, όχι μόνο από πλευράς τεχνολογικής εξέλιξης, αλλά και από διαδικαστικής ή και νομικής πλευράς.
“Έχουμε όμως συγκεκριμένα χρονοδιαγράμματα, βάσει των ερευνητικών μας προγραμμάτων, που μας βοηθούν να επιταχύνουμε ορισμένες διαδικασίες και να φέρουμε την τεχνολογία πιο γρήγορα στο προσκήνιο. Ακόμα και με αυτά τα βοηθήματα, θα χρειαστούν περίπου 3-5 χρόνια εντατικής προσπάθειας. Οι επιλογές που μελετούμε είναι δημιουργία εταιρείας που να ειδικεύεται σε αυτόν το τομέα, ή ακόμα και παραχώρηση ειδικών αδειών (licensing) σε υφιστάμενες εταιρείες για συγκεκριμένες πτυχές της τεχνολογίας”, σημειώνει.
Ο Καθηγητής Ιερόπουλος εξηγεί στο ΚΥΠΕ ότι η συγκεκριμένη τεχνολογία μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε διάφορα επίπεδα· σε ατομικό επίπεδο ως κάτι φορητό π.χ. για φόρτιση τηλεφώνου, σε οικιακό επίπεδο ως τοπικό σύστημα αξιοποίησης αποβλήτων με παραγωγή ενέργειας για π.χ. φωτισμό, μέχρι και σε κοινοτικό ή και εθνικό (national) επίπεδο ως γενικό σύστημα κάθαρσης αποβλήτων και παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας.
“Ως τεχνολογία που τυγχάνει επιστημονικής έρευνας σε πολλά από τα ερευνητικά εργαστήρια ανά τον κόσμο, είναι σχετικά ακριβή, λόγω των υλικών που χρησιμοποιούνται. Όμως, αυτό είναι και ένα μεγάλο μέρος της δικής μας έρευνας που αποτελεί μέρος συγκεκριμένων προγραμμάτων, που είναι πώς να χαμηλώσουν τα κόστα, ιδίως όταν πρόκειται για πρακτική εφαρμογή σε μεγάλη κλίμακα. Γι’ αυτό το λόγο, έχουμε επικεντρωθεί σε υλικά χαμηλού κόστους αλλά υψηλής απόδοσης που μας δίνουν πολύ καλά αποτελέσματα επίδοσης”, σημειώνει στη συνέντευξή του.
Η έρευνα της ομάδας του Κύπριου επιστήμονα χρηματοδοτείται περισσότερο από το Βρετανικό Ερευνητικό Συμβούλιο Μηχανολογίας και Φυσικών Επιστημών (Engineering & Physical Sciences Research Council – EPSRC, UK) σε θέματα επιστημονικής εμβάθυνσης και γενικά τεχνολογικής ανάπτυξης και πιο πρόσφατα, αλλά σε εξίσου μεγάλο βαθμό, από το Ίδρυμα Μπίλ & Μελίντα Γκέιτς (Bill & Melinda Gates Foundation) σε θέματα ανάπτυξης της τεχνολογίας με προορισμό τις χώρες του Τρίτου Κόσμου.
Υπάρχει επίσης χρηματοδότηση από τον Οργανισμό Λίβερχιουλμ (Leverhulme Trust) όσον αφορά καινοτομικά υλικά, καθώς επίσης και από την Ευρωπαϊκή Ένωση μέσω του 7ου Προγράμματος Πλαισίου (7th Framework Programme)· το τελευταίο ξεκίνησε τον Φεβρουάριο του 2014 και επικεντρώνεται στη δημιουργία ενός αλληλεπιδραστικού τρισδιάστατου εκτυπωτή (interactive 3D printer) που θα παράγει έτοιμες ΜΚΚ.
“Υπάρχει αρκετό ενδιαφέρον από τη διεθνή επιστημονική κοινότητα και όχι μόνο, αλλά έχουμε ακόμα δρόμο να διανύσουμε μέχρι να φέρουμε αυτήν την τεχνολογία στην ατζέντα της διεθνούς πολιτικής κοινότητας. Το feedback που παίρνουμε είναι γενικά πολύ θετικό, όμως υπάρχουν και περιπτώσεις σκεπτικισμού και εναπόκειται σε εμάς να ενημερώνουμε καλύτερα τον κόσμο, ιδίως όταν πρόκειται για τεχνολογία που λειτουργεί με απόβλητα – κάτι που για πολλούς συνανθρώπους μας θεωρείται ταμπού”, σημείωσε.
Ανεπανάληπτο αίσθημα
Τον ρωτάμε πώς νοιώθει ως Κύπριος που ηγείται αυτής της μεγάλης προσπάθειας και απαντά ότι όλα είναι θέμα ομαδικότητας και συνεργασίας.
“Τίποτα από όλα αυτά που κάνουμε είναι το αποτέλεσμα ατομικής προσπάθειας, αλλά αποτέλεσμα ομαδικής συνεργασίας. Σίγουρα το αίσθημα του να βαδίζεις στο άγνωστο και να βλέπεις φυσικά φαινόμενα και πειραματικά δεδομένα για πρώτη φορά, είναι ανεπανάληπτο και βεβαίως και ο κυριότερος λόγος που είμαστε ερευνητές· είμαστε απλά ευγνώμονες για το γεγονός ότι έχουμε και τη δική μας ανάμιξη σε τέτοιες ερευνητικές προσπάθειες. Σημασία έχει να προχωρεί αυτή η μεγάλη προσπάθεια με συλλογική βοήθεια και συμμετοχή, για να μπορέσει κάποτε να εφαρμοστεί και όντως να βελτιώσει την ποιότητα ζωής”, τονίζει.
Σε άλλη ερώτηση αν υπάρχουν περιθώρια για έρευνες αυτού του είδους στην Κύπρο, την ίδια ώρα που υπάρχει και πολύ χαμηλή απορρόφηση ευρωπαϊκών κονδυλίων από την ΕΕ, ο Καθηγητής Ιερόπουλος εκτιμά ότι περιθώρια για έρευνες αυτού του είδους υπάρχουν, όπου και αν βρισκόμαστε, αλλά τα απαραίτητα ‘συστατικά’ για επιθυμητά αποτελέσματα είναι θέληση, εργατικότητα, συνεργασία, συλλογική σκέψη και ανιδιοτέλεια. “Όταν υπάρχουν αυτά, τότε μπορούν να έρθουν και οι χρηματοδοτήσεις μέσω ευρωπαϊκών και άλλων κονδυλίων και να παραχθούν πραγματικά έργα”, καταλήγει στην συνέντευξή του στο ΚΥΠΕ ο Κύπριος επιστήμονας.
