ΤΟΥ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗ Κ. ΠΕΡΣΙΑΝΗ*
Από τότε που μπόρεσα να καταλαβαίνω τον κόσμο γύρω μου, άρχισα να νιώθω μεγάλο σεβασμό και εκτίμηση προς όλους τους γονείς για την στοργή, την αφοσίωση και την προστασία που προσφέρουν στα παιδιά τους από παντός είδους κινδύνους που τους απειλούν, καθώς και για την πολύπλευρη μέριμνα που λαμβάνουν νύχτα και μέρα για την υγεία και την καλή ανατροφή και εκπαίδευσή τους υποβαλλόμενοι οι ίδιοι πολύ συχνά σε πολλούς κόπους, στερήσεις και θυσίες. Ο σεβασμός αυτός μετατράπηκε σε δέος και θαυμασμό όταν διάβασα από την ραψωδία Ω της Ιλιάδας του Ομήρου την ικεσία στην οποία προέβη ο βασιλιάς της Τροίας Πρίαμος γονατιστός μπροστά στον Αχιλλέα, τον φονέα του γιου του Έκτορα, για να τον πείσει να του παραδώσει τη σορό του για να τη θάψει. «Τα γόνατά του αγκάλιασε και τ’ αντροφόνα χέρια εφίλησε που τού σφαξαν τόσα λαμπρά παιδιά του’[.. ]Σέβου, ω γενναίε, τους θεούς, λυπήσου με, θυμήσου τον γέροντά σου».
Η μορφή της μάνας που με συγκίνησε περισσότερο είναι εκείνη της μάνας του αγωνιστή της ΕΟΚΑ Κυριάκου Μάτση, όταν περιμένει με τον γέροντά της όρθιοι στο διάδρομο του νοσοκομείου να τους καλέσουν οι κατοχικές αρχές να αναγνωρίσουν το κομματιασμένο από τη χειροβομβίδα κορμί του γιου τους. Ο γέρος ευθυτενής, αγέρωχος, σχεδόν σκληρός. Αυτή τρικυμισμένη, καταβάλλει τεράστιες προσπάθειες να συγκρατηθεί. Νιώθει την ανάγκη να κλάψει, να μοιρολογήσει τον λεβέντη της, αλλά δεν θέλει να τη δουν οι κατακτητές να λυγίζει. Σε μια στιγμή βγάζει το μαντήλι της και σκουπίζει ένα δάκρυ και έπειτα συνεχίζει να στέκει ίσια, πονεμένη αλλά αξιοπρεπής δίπλα στον σύντροφό της.
Με τη ριζική αλλαγή της κοινωνικής κατάστασης που επήλθε και στη δική μας εποχή με τη μετάβασή μας, όπως λέει ο ποιητής Ησίοδος, από την ηρωική στη σημερινή χάλκινη εποχή και τη διάλυση των πάντων στην Κύπρο λόγω της παγκοσμιοποίησης και της προσφυγοποίησης, το έργο των Ελληνοκυπρίων γονέων έγινε αφάνταστα πιο δύσκολο από πριν, γιατί προστέθηκαν πολλές νέες συμφορές εξίσου τραγικές, μερικές απ’ αυτές εντελώς άδικες και παράλογες. Παρόλα αυτά οι Κύπριοι γονείς συνεχίζουν να εκτελούν το χρέος τους, με τον ίδιο ζήλο και αφοσίωση προκαλώντας όχι μόνο τον θαυμασμό και την εκτίμηση, αλλά και τη συμπάθεια και τη συμπόνια για τον μοναχικό Γολγοθά που ανεβαίνουν καθημερινά, σε μια προσπάθεια να σώσουν τα παιδιά τους από παντός είδους κινδύνους, για την ίδια τη ζωή τους από το μολώχ της ασφάλτου, από τους πανταχού παρόντες εμπόρους ναρκωτικών, από τους πειρασμούς της κακής παρέας και των υποσχέσεων για εύκολη ζωή και γρήγορο πλουτισμό. Η μεγάλη τους δυστυχία είναι ότι δεν έχουν τη δυνατότητα να προλαβαίνουν το κακό που έρχεται, γιατί είναι πολύμορφο και πολυκέφαλο και δεν μπορούν μα το εντοπίσουν. Αυτό μεγαλώνει την αγωνία και το άγχος τους. Πολλές φορές στις 2 με 3 το πρωί, όταν ξυπνώ από το ουρλιαχτό της μοτοσυκλέτας ή του αυτοκινήτου πού κάνουν κούρσες στην κοντινή λεωφόρο, ο νους μου πάει αμέσως στους γονείς που περιμένουν άγρυπνοι από αγωνία για να μάθουν αν τα παιδιά τους θα γλυτώσουν και αυτή τη νύχτα από τον βίαιο θάνατο στην άσφαλτο. Την ίδια αγωνία είμαι βέβαιος ότι νιώθουν και οι γονείς που έχουν παιδιά εθισμένα στα ναρκωτικά. Από τη μια, πρέπει να βρουν τα λεφτά που θα τους δώσουν για τη δόση τους και την ψυχική δύναμη να τα συμβουλεύσουν και να τα στηρίξουν ψυχολογικά και ηθικά και από την άλλη φοβούνται μήπως αυτή η δόση θα είναι η τελευταία.
Το χειρότερο ωστόσο για τους σημερινούς γονείς είναι ότι αφέθηκαν σχεδόν εντελώς μόνοι στην προσπάθεια να σώσουν τα παιδιά τους από τους παντός είδους κινδύνους που τους πολιορκούν. Σε παλαιότερες εποχές υπήρχαν τείχη και μετερίζια που έστηναν η κοινωνία και η πολιτεία για να στηρίξουν και να διευκολύνουν το έργο των γονιών. Υπήρχαν οι ισχυρές ηθικές, ανθρωπιστικές και κοινωνικές αξίες, τα ιδεώδη και το πολιτιστικό ήθος της κοινότητας στην οποία ζούσαν, υπήρχαν η παιδαγωγούσα πολιτεία με τους θεσμούς, τους νόμους και τις δικαστικές αποφάσεις, ο αυστηρός κοινωνικός έλεγχος (πριν πενήντα χρόνια στα χωριά, ύστερα από ένα σοβαρό ποινικό παράπτωμα έκλεινε η πόρτα εισόδου όχι μόνο στους συλλόγους και στα σωματεία αλλά και στα καφενεία- αυτός ήταν ένας σοβαρός αποτρεπτικός μηχανισμός),η εκκλησία, η θρησκεία και ο φόβος του θεού, το παιδαγωγούν σχολείο, τα σωματεία και οι σύλλογοι με τους εσωτερικούς κανονισμούς τους. Σήμερα όλοι αυτοί οι θεσμοί έχασαν σε μεγάλο βαθμό την παιδαγωγική και αποτρεπτική τους δύναμη και η βοήθεια που προσφέρει η πολιτεία με τις διάφορες υπηρεσίες της είναι πολύ ανεπαρκής. Στην πραγματικότητα, οι γονείς αφέθηκαν να αντιπαλεύουν σχεδόν μόνοι τους με όλα τα στοιχειά και τα δαιμόνια. Το έντονο αίσθημα που νιώθουν πολλοί πολίτες συμπυκνώνεται στη φράση «αλίμονο στους γονείς».
Δεν είναι λοιπόν καθόλου παράδοξο γιατί πολλοί νέοι δεν παντρεύονται και δεν κάνουν παιδιά σήμερα, με αποτέλεσμα το ποσοστό να έχει μειωθεί μέσα σε τέσσερα χρόνια (2012- 2016) κατά 7% και ο δείκτης γονιμότητας να έχει φτάσει το 1.6 κατά ζευγάρι.
Πιστεύω πως οι Συνομοσπονδίες Γονέων και οι άλλες οργανώσεις γονέων πρέπει να δραστηριοποιηθούν προς όλες τις κατευθύνσεις για να βρουν τη βοήθεια που δικαιούνται και που χρειάζονται έντονα και άμεσα. Το πρώτο που χρειάζεται να κάνουν είναι να ενισχύσουν τη συνεργασία τους με τους εκπαιδευτικούς και να προσπαθήσουν από κοινού να καταστήσουν αποτελεσματικότερους τους μηχανισμούς που έχουν τα σχολεία γι’ αυτό το σκοπό.
*Πρώην Αν. Καθηγητής Πανεπιστημίου Κύπρου
