ΤΟΥ ΜΙΧΑΛΗ ΤΣΑΓΓΑΡΙΔΗ*
Πρόσφατα παρευρέθηκα σε μία εκδήλωση που είχε ως θέμα τα παιδιά με αναπηρίες στην Κύπρο του σήμερα, οι τυχόν ανάγκες που παρουσιάζουν, το νομικό πλαίσιο που τα αφορά και διάφορες προτάσεις ως προς τη βελτίωση της κατάστασης. Κατά τη διεξαγωγή της εκδήλωσης υπήρξαν τοποθετήσεις από επιστήμονες, παιδιάτρους, ηχοθεραπευτές, ειδικούς παιδαγωγούς και άλλους ειδικούς. Πέραν των επιστημόνων που διαπραγματεύθηκαν το θέμα της εκδήλωσης στη βάση της εξειδίκευσής τους, βαθιά συγκίνηση μου προκάλεσε η ιστορία του Νικόλα, όπως αυτή περιεγράφη από τη μητέρα του. Η παρουσίασή της έφερε τον τίτλο «Η πάλη ενός παιδιού με αναπηρία στην κυπριακή εκπαιδευτική έρημο».
Ο Νικόλας είναι αριστούχος μαθητής της Β΄ Γυμνασίου, ένα παιδί με εγκεφαλική παράλυση, τετραπληγία, ένα παιδί που αδυνατεί να επικοινωνήσει λεκτικά (μόνο ναι και όχι) και έχει σοβαρή απώλεια ακοής. Ο «Γολιάθ» παρουσιάζεται για πρώτη φορά στη ζωή του Νικόλα σε μικρή ηλικία, όταν συγκεκριμένα φτάνει ο καιρός να πάει νηπιαγωγείο, κρίνεται μη εκπαιδεύσιμος και αποκλείεται από την κανονική φοίτηση σε Δημόσιο σχολείο, απορρίπτεται τόσο από τη Σχολή Κωφών λόγω πολλαπλής αναπηρίας, όσο και από ιδιωτικό νηπιαγωγείο – καθώς θα έπρεπε κατά την ιδιοκτήτρια να ερωτηθούν οι γονείς των υπολοίπων παιδιών εάν τον θέλουν – και έτσι τελικά καταλήγει στο Ίδρυμα Σπαστικών και Αναπήρων Παιδιών. Να σημειωθεί πως στους γονείς δεν υπήρξε καμία ενημέρωση για το δικαίωμα φοίτησης του παιδιού τους σε δημόσιο νηπιαγωγείο με συνοδό.
Οι γονείς του, μετά από ένα χρονικό διάστημα κατά τα οποίο ο Νικόλας ήταν στο ίδρυμα, κρίνουν πρέπον να διεκδικήσουν για αυτόν θέση στο Δημόσιο Εκπαιδευτικό Σύστημα. Έτσι ο Νικόλας, μετά από αγώνες, καταλήγει στο Δημοτικό, όπου κατά τα τρία πρώτα χρόνια της φοίτησής του συνεχίζει να παρακολουθεί προδημοτική εκπαίδευση στη Μονάδα, χωρίς αναλυτικό πρόγραμμα, χωρίς εξοπλισμό για εναλλακτική επικοινωνία ή υποστηρικτική τεχνολογία και με δικαίωμα συμμετοχής στα μαθήματα της Μουσικής, της Τέχνης και της Γυμναστικής, υπό την ιδιότητα του παρατηρητή.
Η οικογένεια, όμως, του Νικόλα δεν επαναπαύεται και συνεχίζει να διεκδικεί το δικαίωμα του παιδιού τους και κάθε παιδιού στην ποιοτική εκπαίδευση, διεκδικώντας και τη διδασκαλία της νοηματικής, ώστε ο Νικόλας να μπορεί να επικοινωνεί και να εκφράζεται, υποστηρικτική τεχνολογία για εναλλακτική επικοινωνία και άλλες εύλογες προσαρμογές. Μετά από σωρεία επιστολών, αλλά και καταγγελιών, κερδίζουν περισσότερες ώρες στην κοινή τάξη, την ένταξή του στην Α΄ τάξη σε Ελληνικά και Μαθηματικά (όταν το παιδί ήταν για τέταρτη χρονιά στο Δημοτικό – ήταν δηλαδή Δ΄ τάξη), καθώς επίσης τη διδασκαλία της Νοηματικής Γλώσσας Β΄ και Γ΄ τάξης στα Ελληνικά (όταν το παιδί ήταν Ε΄ και Στ΄ τάξη). Το αποτέλεσμα του Νικόλα ήταν εκπληκτικό.
Έφτασε, όμως, η ώρα να πάει στο Γυμνάσιο και ο «Γολιάθ» ξαναεμφανίζεται. Η οικογένεια ζητά αλλαγή πλαισίου εκπαίδευσης (πλήρης φοίτηση σε τάξη), προσβασιμότητα στην ύλη με εικονογραφημένα κείμενα (συμβολογράφο), κλειστού τύπου ερωτήσεις στα εξεταστικά δοκίμια και άλλες εύλογες προσαρμογές. Μετά από παρέμβαση του ίδιου του υπουργού, επέτρεψαν την κανονική φοίτηση. Ο Νικόλας για πρώτη φορά είχε πρόσβαση σε όλα τα μαθήματα, αλλά και το κυριότερο, ο ίδιος ήταν πολύ χαρούμενος. Ήθελε να πηγαίνει σχολείο, να μαθαίνει γνώσεις. Από παρατηρητής στο μάθημα της Μουσικής συμμετέχει πλέον στη χορωδία του σχολείου και αυτό του ανταποδίδεται με τον πιο ωραίο τρόπο: 300 μαθητές και καθηγητές τραγουδούν στο γήπεδο του σχολείου με το Νικόλα και για το Νικόλα στη Νοηματική. Τέλος, ο Νικόλας αριστεύει στη Β΄ Γυμνασίου.
Ο Νικόλας με την οικογένειά του κατάφεραν να κατατροπώσουν το Γολιάθ: Απουσία καθολικού σχεδιασμού στο εκπαιδευτικό σύστημα, διαχωριστική πολιτική και αναχρονιστικές νομοθεσίες, ανώριμη νοοτροπία και κουλτούρα, απουσία υλικοτεχνικών υποδομών. Τοποθετώντας τα παιδιά με αναπηρία στις μεικτές τάξεις δεν συνιστά Ενιαία Εκπαίδευση χωρίς τις απαραίτητες συσιστιμικές αλλαγές όσο αφορά στην οργάνωση, στην ύλη, στις μεθόδους διδασκαλίας και μάθησης. Ενιαία Εκπαίδευση σημαίνει καθολικός σχεδιασμός και κατ’ επέκταση εφαρμογή του δικαιώματος κάθε παιδιού να απολαμβάνει ποιοτική εκπαίδευση σε περιβάλλοντα που μεγιστοποιούν την ανάπτυξή του σε όλους τους τομείς (εκπαιδευτικό, ψυχοσυναισθηματικό, κοινωνικό), περιβάλλοντα στα οποία τα ίδια τα παιδιά νιώθουν ωραία και χαρούμενα. Αυτός είναι ο στόχος της Ενιαίας Εκπαίδευσης και πάνω σε αυτή τη βάση πρέπει το Υπουργείο και οι κοινωνικοί εκπαιδευτικοί εταίροι να εργαστούμε με τους Ευρωπαίους εμπειρογνώμονες για το σχεδιασμό και την υλοποίηση της νομοθεσίας και των κανονισμών λειτουργίας του σχολείου για τη μεταρρύθμιση της Ενιαίας Εκπαίδευσης.
*Εκπρόσωπος Κυπριακής Παιδοβουλής στον διάλογο που γίνεται γύρω από την μεταρρύθμιση για την Ενιαία Εκπαίδευση
