Ο ρόλος της παιδείας σε μια πολυπολιτιστική Κύπρο


ΤΟΥ ΙΑΚΩΒΟΥ ΨΑΛΤΗ* 

Απολογισμός του διεθνούς συνεδρίου που διεξήχθη πρόσφατα από το δικοινοτικό  όμιλο Κύπρος: Ακαδημαϊκός Διάλογος και το Κυπριακό Κέντρο Διαπολιτισμικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Λευκωσίας

Το Συνέδριο εξέτασε δύο κυρίαρχα ζητήματα. 

Κατά πόσο το χωριστικό σύστημα εκπαίδευσης που επικρατεί στην Κύπρο από τον καιρό της Τουρκοκρατίας έχει διαδραματίσει οποιοδήποτε ρόλο στη δημιουργία και συντήρηση του πολιτικού προβλήματος και στην ανάπτυξη αισθημάτων προκατάληψης ανάμεσα στις δύο βασικές κοινότητες στην Κύπρο και κατά πόσον η τυπική, μη τυπική και άτυπη παιδεία έχουν συνεισφέρει στην ειρηνική συνύπαρξη μεταξύ Ελληνοκυπρίων (ΕΚ) και Τουρκοκυπρίων (ΤΚ) στο παρελθόν και κατά πόσον θα μπορούσαν να ενδυναμώσουν περαιτέρω τις προσπάθειες για συμφιλίωση, καθώς και την προαγωγή ειρήνης και αμοιβαίου σεβασμού ανάμεσα σε όλες τις εθνοτικές ομάδες που ζουν στην Κύπρο. Με άλλα λόγια κατά πόσον οι διάφορες μορφές παιδείας μπορούν να  χρησιμοποιηθούν ως μέσο καλλιέργειας πνεύματος κατανόησης στο παρόν και συμβίωσης στο μέλλον μέσα σε μια επανενωμένη Κύπρο.  

Η έννοια της παιδείας και η τυπολογία της εκπαίδευσης.

Το συνέδριο διεξήχθη στην Αγγλική γλώσσα με τον τίτλο “The Role of Education in a Multicultural Cyprus”, αποδίδοντας στη λέξη Education την έννοια της ευρύτερης παιδαγωγικής σημασίας που αποδίδεται σε αυτή από την  Ελληνική λέξη Παιδεία και όχι την έννοια της κατάρτισης (training). Μέσα στον όρο «παιδεία» εντάσσουμε όλους τους τύπους εκπαίδευσης, αφού πιστεύουμε πως είναι εξίσου σημαντικοί στη διαμόρφωση των απόψεων του κοινού, ιδιαίτερα της νέας γενιάς.  Με τον όρο «τυπική εκπαίδευση» εννοούμε το δομημένο σύστημα εκπαίδευσης και κατάρτισης το οποίο παρέχεται μέσα από την προσχολική και δημοτική εκπαίδευση, τη μέση εκπαίδευση και την ανώτερη και ανώτατη εκπαίδευση, ενώ με τον όρο μη τυπική εκπαίδευση αναφερόμαστε σε οποιοδήποτε προσχεδιασμένο πρόγραμμα εκπαίδευσης το οποίο αποσκοπεί στη βελτίωση μιας σειράς δεξιοτήτων και ικανοτήτων έξω από το επίσημο εκπαιδευτικό περιβάλλον, όπως τα σεμινάρια, τα εργαστήρια και τα συνέδρια που οργανώνονται από Μη Κυβερνητικούς Οργανισμούς. Τέλος, η άτυπη εκπαίδευση παραπέμπει στην δια βίου διαδικασία μέσα από την οποία το κάθε άτομο αποκτά στάσεις, δεξιότητες και γνώσεις από τις εκπαιδευτικές επιδράσεις και πηγές μέσα στο δικό του/της περιβάλλον και από καθημερινές εμπειρίες και ανταλλαγή απόψεων (Council of Europe 2010).  

Οι Σκοποί και οι Στόχοι του Συνεδρίου:

Οι σκοποί και οι στόχοι του συνεδρίου ήταν πολλαπλοί:

  • Να τεκμηριώσει πώς παρεχόταν η παιδεία στην Κύπρο μέσα από το χρόνο, από τον καιρό της Οθωμανικής περιόδου μέχρι σήμερα.
  • Να διερευνήσει πολιτισμικές και παιδαγωγικές πρακτικές, οι οποίες μπορούν να καλλιεργήσουν αμοιβαίο σεβασμό για τη διαφορετικότητα στη γλώσσα, τη θρησκεία και την εθνικότητα.
  • Να επαναξιολογήσει τη διδασκαλία της ιστορίας και της μουσειακής αγωγής.
  • Να εξετάσει τους τρόπους με τους οποίους τα Μαζικά Μέσα Ενημέρωσης (ΜΜΕ) έχουν παρουσιάσει μέχρι τώρα την πολυπολιτισμικότητα και πώς μπορούν να επηρεάσουν την αντίληψη για την πολυπολιτισμική Κύπρο και
  • Να συζητήσει ζητήματα ρατσισμού στην παιδεία και στην ευρύτερη Κυπριακή Κοινωνία.

Με ποια Θέματα Ασχολήθηκαν οι Κύπριοι και Ξένοι Κύριοι Ομιλητές:       

 Ο Παναγιώτης Περσιάνης  ανέλυσε πώς τα δύο ξεχωριστά εκπαιδευτικά συστήματα  στην Κύπρο έχουν διαμορφώσει τις αντιλήψεις των τοπικών κοινοτήτων, συντείνοντας έτσι σε διαχωριστικές λογικές , ενώ η MeltemOnurkanSamani αμφισβήτησε τον παραδοσιακό ρόλο της ιστορικής εκπαίδευσης στην Κύπρο.

Μετακινούμενοι από την Κύπρο, ο TonyGallagher παρουσίασε το θέμα «Συνύπαρξη & Παιδεία» προτείνοντας κάποιες γενικές αρχές και μαθήματα από την Βόρεια Ιρλανδία, για το ρόλο της της επαφής και μεικτής εκπαίδευσης, Προτεσταντών και Καθολικών στον υπερκερασμό των προκαταλήψεων τονίζοντας ιδιαίτερα τον ρόλο της συνεργασίας των σχολείων των δύο κοινοτήτων ενώ ο KenanCayir από την Τουρκία, μας προ(σ)κάλεσε να ξανασκεφτούμε τις εθνικές μας ταυτότητες και να καταπολεμήσουμε την ουσιοκρατία των εθνικών ταυτοτήτων στην παιδεία.  

Τελικά.  Ο MatthewLange από τον Καναδά,  παρουσίασε μια άποψη συγκριτικής ιστορίας για την εθνική βία και την παιδεία, όπως διαμορφώθηκε στις διάφορες αποικίες του Ηνωμένου Βασιλείου, συμπεριλαμβανομένης και της Κύπρου.

Όσον αφορά τους υπόλοιπους τριάντα πέντε  συγγραφείς από την Αγγλία, Αίγυπτο, Ελλάδα, Ουαλία,  Σκωτία και  την Κύπρο, παρουσιάστηκαν σε εννέα παράλληλες συνόδους οι εξής ενότητες:

  1. Η πολυπολιτισμική Τάξη στην Κύπρο.
  2. Η διδασκαλία της Ιστορίας στην Κύπρο.
  3. Αλλαγή μέσω της Μη- τυπικής  Εκπαίδευσης. .
  4. Παιδεία για την Ειρήνη.
  5. Καταπολεμώντας την Προκατάληψη.
  6. Από την Ξεχωριστή Εκπαίδευση στις Προκλήσεις της Κοινής/Ενιαίας Εκπαίδευσης.  
  7. Θέματα Πολιτότητας.
  8. Η Οικοδόμηση της Ειρήνης και η Επούλωση των Τραυμάτων του διαχωρισμού.
  9. Αναζητώντας Ταυτότητα σε μια Μοιρασμένη Πατρίδα.

Τα πορίσματα του Συνεδρίου:

 Έχει αρχίσει η επεξεργασία των πορισμάτων του συνεδρίου,  τα οποία θα εκδοθούν σε μια επιμελημένη έκδοση που έχει αναλάβει διεθνής εκδοτικός οίκος. Ένα όμως συμπέρασμα το οποίο ήταν κυρίαρχο στο συνέδριο  ήταν αυτό της ρευστότητας των ταυτοτήτων, αφού τονίστηκε το γεγονός πως αυτές δεν είναι κάτι το στατικό αλλά κάτι που μεταβάλλεται και εξελίσσεται ανάλογα με το ιστορικό, το πολιτικό, το θρησκευτικό, το πολιτισμικό, το μορφωτικό και κοινωνικό περιβάλλον. Το ζητούμενο είναι ανεξάρτητα από την συλλογική ταυτότητα την οποία ο καθένας υιοθετεί στην παρούσα συγκυρία να  είναι σε θέση να συνδιαλέγεται με τον «άλλο» κάθε τι διαφορετικό μέσα σε πνεύμα αμοιβαίου σεβασμού και ελεύθερου διαλόγου.

Όλα αυτά στην επικράτεια της ακαδημαϊκής έρευνας και της θεωρητικής δουλειάς.  

Αλλά όπως υποδείχθηκε στην αρχή αυτής της συνέντευξης, το συνέδριο ασχολήθηκε,  επίσης, και με δουλειά που διεξάγεται στον τομέα της βιωματικής επικράτειας. Έτσι παρουσιάστηκε η πρακτική δουλειά που γίνεται από την διερευνητική δημοσιογράφο και συγγραφέα Sevgul Uludag, η οποία μίλησε για το θέμα, Από τη «θυματοποίηση» στην «Ενσυναίσθηση»: μια ανάλυση για τη συνεισφορά ΤΚ και ΕΚ πολιτών μέσω των ΜΜΕ, στη διαδικασία ανεύρεσης των λειψάνων «αγνοουμένων προσώπων» και στη διαδικασία λύτρωσης των συγγενών τους.

Από την άλλη, ο Γλαύκος Κωνσταντινίδης και ο Ali Tuncay,  δύο από τα μέλη των Ομάδων Εργασίας στην  Τεχνική Επιτροπή για την Πολιτιστική Κληρονομιά, μαζί με τον πρόεδρο της επιτροπής κ. Τάκη Χατζηδημητρίου περιέγραψαν τη δουλειά που έχει γίνει μέχρι σήμερα, παρουσίασαν τα μελλοντικά σχέδια της ομάδας, και ανάπτυξαν τον οραματισμό τους για την κοινή πολιτιστική κληρονομιά της κοινής μας πατρίδας.   

Οι ερωτήσεις και απαντήσεις που ακολούθησαν αυτή την ενότητα, με συντονιστές το δημοσιογράφο κ. Ανδρέα Παράσχο, οποίος έχει επίσης ασχοληθεί εκτεταμένα με το θέμα των αγνοουμένων,  και τον κ.  Τάκη Χατζηδημητρίου που προεδρεύει της Τεχνικής Επιτροπής για την Πολιτιστική Κληρονομιά , δημιούργησε μια πολύ συγκινησιακή και άκρως ενδιαφέρουσα συζήτηση, που διεξήχθη μέσα σε ένα φορτισμένο κλίμα ξεπερνώντας κατά πολύ και τον προγραμματισμένο χρόνο που είχε αρχικά αφιερωθεί για αυτή την ενότητα. Ξεχωριστή παρουσία ανάμεσα στο ακροατήριο αυτής της ενότητας  ο Μητροπολίτης Κυρήνειας, ο οποίος έστειλε το δικό του ειδικό συμβολισμό.

Οι Πολιτιστικές Εκδηλώσεις που εντάχθηκαν μέσα στα πλαίσια του Συνεδρίου:

Ο πολιτισμός ήταν ο άλλος βασικός πυλώνας των δραστηριοτήτων που εντάξαμε στο πρόγραμμα του συνεδρίου αφού πιστεύουμε πως αυτός αποτελεί αναπόσπαστο μέρος της παιδείας μας. Έτσι, μέσα από το πρόγραμμα των πολιτιστικών εκδηλώσεων παρουσιάστηκε η δουλειά αξιόλογων καλλιτεχνών που έχουν αφιερώσει τη ζωή τους στην προσπάθεια για ειρηνική συνύπαρξη και στην κοινή δημιουργία. Έτσι, αρχίζοντας από τη Δευτέρα, 25 Νοεμβρίου 2013,  είχαμε ένα εξαιρετικό παράδειγμα τέτοιας δουλειάς με μια φωτογραφική έκθεση από φωτογραφίες με παραδοσιακά σπίτια της Λευκωσίας και από τις δύο πλευρές της διαχωριστικής γραμμής, αναδεικνύοντας έτσι την ενιαία πολιτιστική κληρονομιά της εντός των τειχών Λευκωσίας.  Στον τομέα της μουσικής σύνθεσης πρωτοπαρουσιάστηκε στην Κύπρο το βραβευμένο έργο του Αδάμου Κατσαντώνη Bicommunal Etude, Opus 31 και εκτελέστηκαν τραγούδια που ακούγονται  ανάμεσα σε όλες τις κοινότητες της πατρίδας μας. Μια άλλη ομάδα καλλιτεχνών που συμμετείχαν στην τελετή έναρξης ήταν η χορευτική ομάδα Dance for Peace, που έχουν διακριθεί με το Βραβείο Ευρωπαίου Πολίτη, ενώ η Αντιπρόεδρος της  Διεθνούς Ομοσπονδίας Γυναικών για την Παγκόσμια Ειρήνη κα Zoe Nicolopoulos-Bennet, η οποία εισήγαγε στην Κύπρο το θεσμό της Γέφυρας Ειρήνης. Η τελετή έναρξης ολοκληρώθηκε με το κουαρτέτο από σαξόφωνα του Γιάννη Μυράλλη.

Άλλες πολιτιστικές εκδηλώσεις ήταν ένα κονσέρτο κλασσικής μουσικής με την ομάδα της Μέτζο Σοπράνο Καίτης Οικονομίδη την Τρίτη, 26 Νοεμβρίου, 2013,  βραδιά με λογοτεχνικά αναγνώσματα την Τετάρτη, 27 Νοεμβρίου 2013, και προβολή μικρών ταινιών και του ντοκιμαντέρ «Το Νησί που Μοιραζόμαστε» της Δανάης Στυλιανού την Πέμπτη, 28 Νοεμβρίου 2013. . Το πρόγραμμα ολοκληρώθηκε με μια επίσκεψη μελέτης στην μεσαιωνική πόλη της Αμμοχώστου την Κυριακή 1η Δεκεμβρίου 2013, την ευθύνη της οποίας ανάλαβε η αρχαιολόγος και ιστορικός τέχνης Άννα Μαραγκού.

Αναφορές:

Council of Europe (2010). Council of Europe Charter on Education for Democratic Citizenship and Human Rights Education, Recommendation CM/Rec (2010)7 and Explanatory Memorandum. Strasbourg: Council of Europe Publishing. The definitions appear on pp. 7-8.]

Φωτογραφία κάτω: Από την επίσκεψη μελέτης στην εντός των τειχών Μεσαιωνική Πόλη της Αμμοχώστου: Ο Καθεδρικός Ναός του Αγίου Νικολάου.

*Διδάκτορας Επαγγελματικών Σπουδών στην Εκπαιδευτική Διοίκηση.




Comments (0)


This thread has been closed from taking new comments.





Newsletter










337