ΤΗΣ ΧΡΙΣΤΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ*
Ο σύγχρονος λογοθεραπευτής καλείται να ανταπεξέλθει στις νέες επιστημονικές προκλήσεις του μοντέρνου κόσμου, με απώτερο στόχο το κοινό καλό των μαθητών που χρίζουν λογοθεραπευτικής αγωγής, όπως στις διαταραχές του γραπτού λόγου συμπεριλαμβανομένης της δυσλεξίας.
Ο λογοθεραπευτής καταθέτει τον θεμέλιο λίθο αναφορικά με την αναγνωστική ικανότητα και τον γραπτό λόγο. Γνώσεις στον τομέα της φωνολογίας και της έκφρασης όπως μορφολογία, σύνταξη, σημασιολογία και πραγματολογία της γλώσσας συνδέονται αλληλέδεντα ως στοιχεία κατάλληλα για την κατάκτηση της γραφής και της ανάγνωσης. Πιο συγκεκριμένα, οι εξειδικευμένεις γνώσεις του κλινικού σχετικά με τα υποσυστήματα της γλώσσας όπως η φωνολογία, η μορφολογία, η σύνταξη, η σημασιολογία και η πραγματολογία του λόγου συνδέονται με τον προφορικό και τον γραπτό λόγο καθώς και με τη γνώση μεταγλωσσικών δεξιοτήτων, απαραίτητες για την ικανότητα κατάκτησης της ανάγνωσης και της γραφής όπως φωνολογική ενημερότητα-επίγνωση, σημασιολογία, ορθογραφία και μορφολογία. Ο λογοπαθολόγος μπορεί ως ειδικός να αντιμετωπίσει τις διαταραχές με την ανάπτυξη της φωνολογικής ενημερότητας-επίγνωσης ώστε, να ακολουθήσει η ανάπτυξη του γραπτού λόγου και ο μηχανισμός της ανάγνωσης.
Ο λογοπαθολόγος μπορεί να αναπτύξει την ικανότητα επικοινωνίας, έκφρασης αλλά και κατανόησης του λόγου όπου και εμπεριέχονται όλες τις λειτουργίες που έχουν σχέση με την έκφραση του προφορικού και γραπτού λόγου, οπότε ο λογοθεραπευτής είναι σε θέση να παρέμβει σε όλες τις εκφάνσεις της έκφρασης, δηλαδή στον προφορικό και τον γραπτό λόγο.
Ο κλινικός είναι σε θέση να παρέχει αξιολόγηση, διάγνωση με εξειδικευμένα και σταθμισμένα τεστ με την κατάλληλη πιστοποίηση (παρόλο που συνήθως αναλαμβάνουν οι εκπαιδευτικοί ψυχολόγοι τον συγκεκριμένο ρόλο στα κυπριακά δεδομένα) και πλάνο θεραπείας. Στον τομέα της αξιολόγησης προσφέρει σε σχέση με την κατάκτηση της φωνολογικής επίγνωσης-ενημερότητας, της αναγνωστικής ικανότητας, κατανόησης κειμένου, της γραφής εμπερικλείοντας την αντιγραφή, ορθογραφία και την αυθόρμητη γραφή, όπως επίσης και της οπτικής και ακουστικής διάκρισης των λέξεων.
Από πρώιμη ηλικία (προσχολική) μπορούν να παρέχονται πληροφορίες πρόληψης σε άτομα υψηλού κινδύνου και βοήθεια σε γονείς, δασκάλους αναγνωρίζοντας στοιχεία διαταραχών στον γραπτό λόγο, όπως επίσης στην ανάπτυξη δεξιοτήτων αναφορικά με τις αριθμητικές έννοιες στη βασική τους μορφή, τον γραπτό λόγο και την αναγνωστική ικανότητα.
Ακόμη, είναι σε θέση να παρακολουθούν άτομα με δυσκολίες στην ανάγνωση και στην γραφή, εμπερικλείοντας την παραπομπή σε άλλους ειδικούς.
Ο κλινικός σχεδιάζει κατάλληλα πλάνα θεραπείας με διαπολιτισμική και γλωσσική βάση και παρέχει θεραπεία με τα κατάλληλα εργαλεία, υλικό (σε έντυπη μορφή όπως φύλλα εργασίας) και μέθοδο (Μαυρομάτη, Παυλίδη, Orton-Gillingham 1:1 tutoring, Orton-Gillingham small group intervation, Early Reading Intervation) αναλόγως της περίστασης που αποσκοπούν στη μείωση των ορθογραφικών λαθών και κατάκτηση του μηχανισμού της ανάγνωσης κειμένων, όπως και σε επίπεδο συλλαβής (συλλαβική επίγνωση), σε επίπεδο λέξης (επίγνωση λέξης) και σε επίπεδο πρότασης (προτασιακή επίγνωση). Επιπλέον, μπορεί να αναπτύξει και τη σημασιολογία σε επίπεδο κειμένου, την επεξεργασία πληροφοριών και μεταφορά τους αποτυπωμένες στον γραπτό λόγο με το κατάλληλο λεξιλόγιο.
Παρέχεται συμβουλευτική στα άτομα και στις οικογένειες τους με σκοπό την πρόληψη σχετικά με τα επικοινωνιακά θέματα και την παρεχόμενη εκπαίδευση.
Ο ρόλος του κλινικού μπορεί να διαφέρει από τον καθορισμό και τη διαθεσιμότητα άλλων επαγγελματιών (π.χ. δάσκαλος και βοηθός), οι οποίοι παρέχουν επίσης γραπτή παρέμβαση. Ανεξάρτητα από τον συγκεκριμένο ρόλο του λογοθεραπευτή, είναι σημαντικό η παρέμβαση να είναι συνεργατική π.χ. μπορεί να είναι μέρος πολυθεματικής (διεπιστημονικής) που αποτελείται από τον παιδοψυχίατρο, τον ψυχολόγο, τον εργοθεραπευτή, τον ειδικό παιδαγωγό καθώς και άλλες ιατρικές ειδικότητες.
Σημαντικό είναι να σημειωθεί πως στην Ελλάδα οι απόφοιτοι των ΑΤΕΙ έχουν δικαίωμα να παρέχουν υπηρεσίες αξιολόγησης και αντιμετώπισης προβλημάτων τόσο του προφορικού αλλά και του γραπτού λόγου με νομική κατοχύρωση- ΠΔ 96/2002 (ΦΕΚ 82 τ.Α' Επαγγελματικά δικαιώματα των πτυχιούχων του τμήματος Λογοθεραπείας της Σχολής Επαγγελμάτων Υγείας και Πρόνοιας).
Επιπλέον, θέση του ASHA (2001) είναι πως οι λογοπαθολόγοι παίζουν κρίσιμο και άμεσο ρόλο στην ανάπτυξη της γραφής για παιδιά και εφήβους με επικοινωνιακές διαταραχές.
Βιβλιογραφία/Πηγές:
ΑSHA
DYSLEXIA 101-AN SLP’S RESPECTIVE BY M.FINNEGAN
*Λογοπαθολόγος-Λογοθεραπεύτρια
Πτυχίο Λογοθεραπείας
Master Λογοθεραπείας ‘Επικοινωνιακές παρεκκλίσεις στην ανάπτυξη’
-Πανεπιστήμιο Σόφιας ‘Άγιος Κλήμεντ Όχριντσκι’
