Οι Δείκτες Αξιολόγησης πανεπιστημίων αποτελούν αναγκαιότητα


 ΤΟΥ ΔΡΟΣ ΚΥΡΙΑΚΟΥ ΧΑΤΖΗΓΙΑΝΝΗ* 

Η αξιολόγηση της αποτελεσματικότητας των κυπριακών πανεπιστημίων, αλλά και γενικότερα της Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης, θα πρέπει να τεθεί ως μια από τις βασικές εθνικές στρατηγικές προτεραιότητες. Αυτό συμβαίνει σε κάθε χώρα που θέλει να θεωρεί τον εαυτό της ως διεθνές εκπαιδευτικό κέντρο.

Στην Κύπρο, η πίεση για συστηματική́ αξιολόγηση του έργου των πανεπιστήμιων εκδηλώνεται από τον υποφαινόμενο, κυρίως επειδή ως πολιτεία, είτε ως Κυβέρνηση, είτε ως Βουλή, χρειάζεται να μπορούμε να εξηγούμε αξιόπιστα στους φορολογούμενους πολίτες πως αξιοποιούνται οι πόροι που δαπανούνται για τη χρηματοδότηση των πανεπιστημίων. Η ανάγκη για αξιολόγηση της Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης έχει επισημανθεί επίσης από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Δεν αρκεί να έχουμε πανεπιστήμια και να μην αναζητούμε το μετρήσιμο αποτέλεσμα από αυτά.

Επιλέγω να ασχοληθώ με αυτό το θέμα με αφορμή τη συζήτηση των προϋπολογισμών των κρατικών πανεπιστημίων. Η καθαρή μου πρόθεση ωστόσο προέρχεται από τη βαθιά ανησυχία σχετικά με την ποιότητα του κυπριακού διπλώματος, και των ιδιωτικών και των δημόσιων πανεπιστημίων, η οποία όχι κατά κανόνα δέχεται κριτική και σχολιάζεται διεθνώς. Να τονίσω και πάλι ότι σκοπός μου δεν είναι η ωραιοποίηση της σημερινής κατάστασης, όπως αυτή δικαιολογημένα και δικαίως παρουσιάζεται από τα τριτοβάθμια ιδρύματα, αλλά ούτε και φυσικά η απαξίωση του επιπέδου της Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης, αλλά μέσα από τον κοινοβουλευτικό έλεγχο να πετύχουμε θετική και ποιοτική αναβάθμιση της Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης. Τώρα είναι η ώρα να δώσουμε μία νέα ποιοτική ώθηση στη Τριτοβάθμια Εκπαίδευση. Τώρα είναι η ώρα να ανοίξουμε τα κεφάλαια αυτονόμησης, λογοδοσίας, διαφάνειας και αξιολόγησης της απόδοσης ως σχετικών παραμέτρων στο πανεπιστημιακό γίγνεσθαι. Τώρα είναι η ώρα να κάνουμε το καλό καλύτερο και το καλύτερο άριστο, επειδή με τους ανθρώπους που έχουμε μπορούμε να το πετύχουμε.

Να τονίσω επίσης τη θετική και πολύτιμη συμβολή του Φορέα Διασφάλισης της Ποιότητας, ο οποίος δίνει το δικό του αγώνα στην επίτευξη αυτού του εθνικού σκοπού. Ωστόσο όμως, να τονισθεί ότι ζητούμενο δεν είναι μόνο η πιστοποίηση των εκπαιδευτικών προγραμμάτων, αλλά και η αξιολόγηση της ικανότητας και παραγωγικότητας των πανεπιστημίων. Αυτή η αξιολόγηση θα πρέπει να γίνει στη βάση των διεθνών πανεπιστημιακών δεικτών και σε καμία περίπτωση αυτοί δεν ταυτίζονται μόνο με οικονομικούς δείκτες που θα πρέπει να τηρεί ως ένας κρατικός οργανισμός. Ο δείκτης αποτίμησης του πανεπιστημιακού έργου συνθέτεται από το δείκτη επιστημονικού έργου, από το δείκτη του εκπαιδευτικού έργου, από το δείκτη του διοικητικού έργου και από το δείκτη του κοινωνικού έργου με μεγάλο αριθμό σχετικών μεταβλητών. Και οι 3 αυτές αξιολογήσεις των πανεπιστημίων χρειάζονται να γίνονται και μαζί και χώρια.

Ως κοινοβούλιο θα πρέπει να εστιάσουμε την προσοχή μας στην ανάγκη για λογοδοσία εκ μέρους των δημόσιων πανεπιστημίων, με σκοπό τη βέλτιστη χρησιμοποίηση των οικονομικών πόρων. Αυτό δεν σημαίνει μόνο οικονομικό έλεγχο της διαχείρισης, όπως αυτό συνέβαινε μέχρι σήμερα, αλλά ούτε και τον έλεγχο της σχέσης κόστους ως προς το όφελος. Το ζητούμενο είναι πολύ πιο διευρυμένο και αφορά τη γενικότερη αξιολόγηση του κάθε πανεπιστημίου. Μία αξιολόγηση η οποία θα δίνει περισσότερες πληροφορίες, ώστε να εκτιμάται η ποιότητα των πανεπιστημίων και του ερευνητικού έργου και να βοηθά τους φοιτητές στην επιλογή τους για το πανεπιστήμιο και το τμήμα σπουδών σε μία ανοικτή, παγκόσμια αγορά Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης.

Το κυρίως ερώτημα που θα πρέπει να απαντηθεί κατά τη φετινή συζήτηση των προϋπολογισμών είναι κατά πόσο υπάρχει όντως αξιολόγηση των πανεπιστημίων και σε ποιο βαθμό κάνουν αποτελεσματική χρήση των πόρων για το επίπεδο της ποιότητας του εκπαιδευτικού και ερευνητικού έργου που παρέχουν. Η γνώση που παράγεται και διαχέεται στην κοινωνία μέσω της έρευνας και της εκπαίδευσης θα πρέπει να έχει συμβολή στην συνεχή ανάπτυξη της κοινωνικής και οικονομικής ανάπτυξης της Κύπρου; Η γνώση και η επιστήμη είναι ωφέλιμη αρκεί να είναι χρήσιμη για την κοινωνία.

Η αυτονομία και η αξιολόγηση των πανεπιστημίων σε συνάρτηση με τη διαφάνεια και την πληροφόρηση προς την κοινωνία σχετικά με την ποιότητα και τις επιδόσεις του ακαδημαϊκού έργου θα πρέπει να αποτελέσουν τα σημεία προβληματισμού κατά τους φετινούς προϋπολογισμούς. Μάλιστα μέσα από αυτό τον διάλογο θα πρέπει να παραχθούν προτάσεις πολιτικής για την αναβάθμιση της Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης στην Κύπρο.

Η έλλειψη ακαδημαϊκής αξιολόγησης όσο και λογοδοσίας των κυπριακών πανεπιστημίων στην κοινωνία σχετικά με τις επιδόσεις τους μειώνουν την προοπτική αλλά και την ικανότητα αυτονόμησής τους, ώστε να μην μπορούν να αποφασίζουν από μόνα τους με σκοπό την ποιοτική αναβάθμιση των σπουδών. Η αδυναμία των δημόσιων πανεπιστημίων αυτόνομα να αποφασίζουν για την ανάπτυξη τους αποτελεί υπαρξιακό κίνδυνο για αυτά. Στην περίπτωση όπου ως πολιτεία επιμένουμε να καθορίζουμε τις αποφάσεις των πανεπιστημίων θα πρέπει να είμαστε έτοιμοι να επιφορτιστούμε την καθήλωση τους. Θα συνεχίσουν έτσι να στερούνται της δυνατότητας να καθορίζουν από μόνα τους τα κριτήρια εισαγωγής φοιτητών. Θα συνεχίζουν να στερούνται της δυνατότητας ελέγχου της ποιότητας των φοιτητών τους. Ανάλογα προβληματική και αδιαφανής είναι η διαδικασία πρόσληψης καθηγητών που, ενώ τα πανεπιστήμια διαθέτουν την αυτονομία ως προς την επιλογή, η αδιαφάνεια στις διαδικασίες δημιουργεί προϋποθέσεις απόλυτης ευνοιοκρατίας. Τέλος τα δημόσια πανεπιστήμια θα συνεχίσουν να είναι απόντες από νέους τομείς ερευνητικής και διδακτικής ενασχόλησης.

Σήμερα, η χρηματοδότηση των κυπριακών πανεπιστημίων δε βασίζεται στην επίδοση του ιδρύματος, αφού δεν υπάρχουν ποσοτικοί δείκτες επίδοσης. Εκ των πραγμάτων δεν μπορεί να έχουν την εμπιστοσύνη στη διαχείριση της συνολικής χρηματοδότησης. Μία μεγαλύτερη ελευθερία στην κατανομή των χρημάτων εξυπακούει και αυστηρότερους ανεξάρτητους μηχανισμούς ελέγχου. Χωρίς λογοδοσία για τις αποφάσεις που λαμβάνουν όσο και για τα αποτελέσματα που επιτυγχάνουν τα κυπριακά πανεπιστήμια θα πρέπει να ξεχάσουν την αυτονομία τους, την οποία εξάλλου τα ίδια σε καθημερινή βάση χάνουν. Κανονικά τα αποτελέσματα των αξιολογήσεων και οι επιδόσεις μέσω των ποσοτικών δεικτών θα έπρεπε να καθορίζουν την κρατική χορηγία. Η απουσία δεικτών είναι ο κύριος λόγος για τον οποίον τα πανεπιστήμιά μας έχουν εισέλθει σε φάση καθήλωσης, αφού δεν μπορούν να ληφθούν διορθωτικές πολιτικές. Να αναφέρω επίσης μία διαφαινόμενη τάση ότι τα κυπριακά πτυχία και των δημόσιων και των ιδιωτικών πανεπιστημίων,  δεν είναι πλέον τόσο ελκυστικά για τους υποψήφιους εργοδότες, ενώ αριθμός πτυχιούχων δεν προτιμούνται έναντι υποψηφίων που δεν έχουν πτυχίο, θέτοντας έτσι το βασικό ερώτημα κατά πόσο το κυπριακό πτυχίο έχει το επιθυμητό αντίκρισμα στην αγορά εργασίας. 

Η σχέση αυτονομίας και επίδοσης θα πρέπει να μας προβληματίσει. Συνήθως, εκεί και όπου υπάρχει αυξημένη αυτονομία των ιδρυμάτων μαζί με την αξιολόγηση και τη λογοδοσία η επιστημονική παραγωγή είναι αυξημένη. Η ανελευθερία σίγουρα δεν μπορεί σήμερα να διασφαλίσει τα ποιοτικά χαρακτηριστικά της Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης, επομένως λογικά και η έλλειψη αυτονομίας και λογοδοσίας συνοδεύεται με χαμηλές ερευνητικές αποδόσεις.

Σε καμία περίπτωση δεν υποτιμώ και δεν υποβαθμίζω το πολύτιμο έργο που επιτελείται από τα δημόσια και ιδιωτικά πανεπιστήμια της Κύπρου. Αυτό που θέλω να πετύχω με το άρθρο και τις προτάσεις μου, είναι να συμβάλω στην προσπάθεια που γίνεται να ανέβουν στην εκτίμηση της κοινωνίας και στο να αυξηθεί το κύρος των πανεπιστημίων της Κυπριακής Δημοκρατίας τόσο στην Ευρωπαϊκή Ένωση, όσο και παγκόσμια.

*Πρόεδρος Επιτροπής Παιδείας της Βουλής




Comments (0)


This thread has been closed from taking new comments.





Newsletter










741