ΤΟΥ ΝΙΚΟΛΑΟΥ ΖΑΓΓΟΥΛΟΥ*
Η Κυπριακή Δημοκρατία, αντιλαμβανόμενη τις προοπτικές που δίνει στους μαθητές η Πληροφορική εισήγαγε δυναμικά το μάθημα της Πληροφορικής και Επιστήμης Ηλεκτρονικών Υπολογιστών στο Ωρολόγιο Πρόγραμμα της Μέσης Εκπαίδευσης πριν από περίπου δεκατέσσερα χρόνια.
Τότε, σε σχέση με κάποιες άλλες χώρες, η Κύπρος καινοτομούσε. Η προσπάθειες αυτών των χρόνων, τόσο από μέρους της πολιτείας όσο και από μέρους των εκπαιδευτικών της Πληροφορικής και άλλων φορέων όπως η Κυπριακή Εταιρία Πληροφορικής, άρχισε πρόσφατα να αποφέρει καρπούς. Κύπριος μαθητής κέρδισε χάλκινο μετάλλιο στην Βαλκανική Ολυμπιάδα Πληροφορικής το 2013 και Κύπριος μαθητής της Α’ Λυκείου κέρδισε το χάλκινο μετάλλιο στην Βαλκανική Ολυμπιάδα Πληροφορικής η οποία διεξήχθη στην Άγκυρα τον Αύγουστο του 2014. Η επιτυχία του μαθήματος επιβεβαιώθηκε και στα συμπεράσματα της Επιτροπής Αξιολόγησης Αναλυτικών Προγραμμάτων στα οποία συμπεριλαμβάνονται και τα ακόλουθα: “Ακολουθεί διεθνή πρότυπα και αξιολογείται με υψηλή εγκυρότητα περιεχομένου.”, “Πληροί όλα τα κριτήρια ποιότητας ….”, “Καλύπτει σε μεγάλο βαθμό επάρκειας όλες τις θεματικές ενότητες που αναφέρονται στην τελική έκθεση του ACM K-12 Task Force Curriculum Committee…..”, και “Η δομή βοηθά τους μαθητές να οικοδομούν ολοκληρωμένα νοητικά σχήματα για την επιστήμη της Πληροφορικής ……”.
Σήμερα, ακόμα και χώρες που πριν από κάποια χρόνια αγνοούσαν την Πληροφορική, αναθεωρούν ριζικά τη στάση τους και τοποθετούν το μάθημα της Πληροφορικής και Επιστήμης Ηλεκτρονικών Υπολογιστών στον κεντρικό πυρήνα του ωρολογίου προγράμματός τους, στο ίδιο επίπεδο με την ανάγνωση, τη γραφή και την αριθμητική. Συγκεκριμένα, στο Ηνωμένο Βασίλειο, από φέτος, το μάθημα της Πληροφορικής και Επιστήμης Ηλεκτρονικών Υπολογιστών είναι υποχρεωτικό για όλα τα παιδιά ηλικίας από 5 μέχρι 16 χρόνων. Στη Λιθουανία, οι μαθητές/τριες εισάγονται στον όμορφο και παραγωγικό κόσμο του προγραμματισμού σε ηλικία 6 χρονών. Στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής επιστρατεύθηκε ακόμα και ο Πρόεδρος Ομπάμα, ο οποίος μέσω βίντεο (https://www.youtube.com/watch?v=6XvmhE1J9PY) , εξηγεί πόσο σημαντικό είναι για το μέλλον και την ανταγωνιστικότητα της χώρας όλοι οι μαθητές να μάθουν προγραμματισμό. Στη Φιλανδία, στο νέο πρόγραμμα σπουδών το οποίο θα τεθεί σε ισχύ τον Αύγουστο του 2016, ενισχύεται σημαντικά η πληροφορική, αφού πλέον ο προγραμματισμός θα ξεκινά από την 1η δημοτικού και θα συνεχίζεται μέχρι και την 3η γυμνασίου.
Εκπαιδευτικά συστήματα σε όλο τον κόσμο και κατ’ επέκταση κυβερνήσεις αντιλαμβάνονται ότι οι γνώσεις, οι στάσεις και οι δεξιότητες που αναπτύσσονται μέσα από το συγκεκριμένο μάθημα είναι τόσο σημαντικές που εάν οι μελλοντικοί πολίτες δεν τις κατακτήσουν σήμερα, θα επηρεαστεί αρνητικά η οικονομία της χώρας τους. Προβλέπεται ότι τα επόμενα χρόνια θα παραμείνουν κενές, περίπου, ένα εκατομμύριο θέσεις εργασίας συναφείς με τον τομέα της επιστήμης της Πληροφορικής.
Έχοντας υπόψη τα παραπάνω, στο πλαίσιο της Εκπαιδευτικής Μεταρρύθμισης και της αναθεώρησης του ωρολογίου προγράμματος, αναμέναμε ότι κεντρικό ρόλο θα είχε η περαιτέρω ενίσχυση του μαθήματος της Πληροφορικής και Επιστήμης Ηλεκτρονικών Υπολογιστών. Η επέκταση του μαθήματος τόσο στην δημοτική εκπαίδευση όσο και στον κοινό κορμό μαθημάτων των δύο τελευταίων τάξεων του λυκείου θα δώσει την ευκαιρία στους Κύπριους μαθητές να εδραιώσουν την θέση τους στο «τραίνο» της Πληροφορικής και να μετατραπούν από μελλοντικοί καταναλωτές προϊόντων πληροφορικής σε δημιουργούς προϊόντων πληροφορικής. Εξάλλου, προσδοκία της παρούσας, αλλά και προηγούμενων κυβερνήσεων, ήταν και παραμένει όπως καταστεί η Κύπρος τεχνολογικό κέντρο στην ευρύτερη περιοχή της Μέσης Ανατολής και κέντρο παροχής υπηρεσιών υψηλής τεχνολογίας και εκπαίδευσης.
Αντί αυτού, τις τελευταίες ημέρες ακούονται ψίθυροι ότι η Πληροφορική όχι μόνο δεν θα ενισχυθεί αλλά φαίνεται να αποδυναμώνεται στο νέο προτεινόμενο ωρολόγιο πρόγραμμα. Αυτό είναι αποτέλεσμα συγκεκριμένων παρανοήσεων οι οποίες καλλιεργήθηκαν λόγω άγνοιας από κάποιους.
Η πρώτη παρανόηση αφορά τη σχέση μεταξύ Πληροφορικής και Επιστήμης Ηλεκτρονικών Υπολογιστών (Computer Science ή Informatics) και των Τεχνολογιών Πληροφορικής και Επικοινωνιών (ΤΠΕ) (ICT) στην εκπαίδευση. Παρόλο που και τα δύο θα πρέπει να είναι στο επίκεντρο κάθε εκπαιδευτικού συστήματος, δεν πρέπει να αντιμετωπίζονται ως να είναι τα ίδια.
Η δεύτερη παρανόηση αφορά στο περιεχόμενο του μαθήματος. Πολλοί πιστεύουν ότι η Πληροφορική στην εκπαίδευση μεταφράζεται σε απλή χρήση εφαρμογών. Αυτό απέχει πολύ από την αλήθεια, αφού οι εφαρμογές είναι μόνο μία από τις επτά θεματικές ενότητες που αναπτύσσονται στο αναλυτικό πρόγραμμα του μαθήματος.
Η τρίτη παρανόηση, η οποία σχετίζεται άμεσα με τις προηγούμενες δύο, αφορά την άποψη η οποία ισχυρίζεται ότι το μάθημα της Πληροφορικής μπορεί να αναπτυχθεί μέσα από άλλα μαθήματα. Το μάθημα της Πληροφορικής και Επιστήμης Ηλεκτρονικών Υπολογιστών είναι ξεχωριστό μάθημα και έτσι πρέπει να αντιμετωπίζεται. Σίγουρα, οι ΤΠΕ θα πρέπει να χρησιμοποιούνται σε όλα τα μαθήματα όταν αυτές προσφέρουν προστιθέμενη αξία στην εκπαιδευτική διαδικασία. Αυτό, όμως, σε καμία περίπτωση δεν σημαίνει ότι θέματα τα οποία συμπεριλαμβάνονται στο μάθημα της Πληροφορικής και Επιστήμης Ηλεκτρονικών Υπολογιστών, όπως είναι ο σχεδιασμός αλγορίθμων, η κωδικοποίηση και άλλα, μπορούν να αναπτυχθούν επαρκώς μέσα από άλλα μαθήματα.
Ευελπιστώ ότι οι παραπάνω παρανοήσεις, από τις οποίες διακατέχονται κάποιοι φορείς χάραξης πολιτικής, δεν θα υποχρεώσουν τους Κύπριους μαθητές να αποβιβαστούν από το «τραίνο» της Πληροφορικής. Σε τέτοια περίπτωση, οι επιπτώσεις δεν θα περιοριστούν μόνο στους μελλοντικούς πολίτες της χώρας, αλλά θα επεκταθούν και στην οικονομία της. Αναμένω, ως πατέρας αλλά και ως εκπαιδευτικός, ότι οι αποφάσεις του έντιμου Υπουργού Παιδείας και Πολιτισμού θα δώσουν την ευκαιρία στα παιδιά μας να αποκτήσουν τις απαραίτητες γνώσεις, στάσεις και δεξιότητες που απαιτούνται από τους πολίτες, ώστε να συμμετέχουν ενεργά, δημιουργικά και υπεύθυνα στην ψηφιακά συνδεδεμένη κοινωνία του 21ου αιώνα.
*Βοηθός Διευθυντής Μέσης Εκπαίδευσης
Γυμνάσιο Σολέας
