ΤΟΥ ΓΙΩΡΓΟΥ ΓΕΩΡΓΙΟΥ*
Δεν είναι υπερβολή το γεγονός ότι η συντριπτική πλειοψηφία των μαθητών μας δε γνωρίζει ίχνος ιστορίας. Δε γνωρίζει καν ούτε τα βασικά κοσμοϊστορικά γεγονότα που μετέβαλαν τον ρουν της ιστορίας και σχετίζονται άμεσα με το κράτος στο οποίο ζει. Το παραπάνω μπορεί εύκολα κανείς να το διαπιστώσει τόσο από τις απαντήσεις των μαθητών για τις γνώσεις που κατέχουν όσον αφορά εθνικές και άλλες επετείους όσο και από τη στάση τους απέναντι στο συγκεκριμένο μάθημα και γενικότερα στην κοινωνία. Οι εποχές αλλάζουν, η εκπαίδευση νοσεί για αυτό η άγνοια αυτή των μαθητών προς το ιστορικό γίγνεσθαι δε συνάδει απαραίτητα με απόλυτο μερίδιο ευθύνης σε αυτούς.
Πρώτιστα, με μια γρήγορη ματιά ίσως μπορούμε να μεταφερθούμε σε εποχές όπου οι μαθητές ήταν ειδήμονες της ιστορίας. Οι γονείς και οι παππούδες μας όντες μαθητές γνώριζαν από ιστορία, τουλάχιστον καλύτερα απ’ όσο γνωρίζουν οι μαθητές σήμερα. Ζούσαν και μεγάλωναν, όμως μαζί με την ιστορία. Οι πληγές ήταν ακόμα νωπές από τις εθνικές τραγωδίες και όλος αυτός ο σάλος δε θα μπορούσε να κοπάσει τόσο εύκολα μιας και ο όλεθρος είχε κτυπήσει την πόρτα σχεδόν κάθε σπιτιού, διαπερνούσε κάθε κατώφλι. Τα σχολεία ήταν μυημένα σε εθνιστικές ιδεολογίες που πολλές φορές γίνονταν εθνικιστικές μπροστά στο φόβο αφανισμού του έθνους ή του λαού. Αντίθετα, στις μέρες μας ο μαθητόκοσμος έχει εφησυχαστεί μπροστά στο νεοπλουτισμό και τον υλικό ευδαιμονισμό. Η απότομη άνοδος του βιοτικού επιπέδου στη μικρή κοινωνία μας δημιούργησε συνθήκες ευζωίας και ευμάρειας βυθίζοντας το λαό στη δίνη του υλικού πλούτου που φαινομενικά αποτελεί πανάκεια στα όποια διαπροσωπικά και κοινωνικά προβλήματα κουβαλά ο καθένας. Στην πραγματικότητα υπό αυτές τις συνθήκες ζωής ο κόσμος αποκολλήθηκε των πνευματικών αξιών, ιδανικών και ιδεωδών και τυφλώθηκε από το φως της χλιδής. Γιατί ο μαθητής να ασχοληθεί με την ιστορία αφού βρίσκεται προσκολλημένος σε «ανούσια» υλικά που προσφέρουν σε αυτόν πρόσκαιρη συγκίνηση;
Η διδασκαλία του μαθήματος της ιστορίας στα δημόσια σχολεία αποτελούσε ανέκαθεν αντικείμενο συζήτησης. Η προβληματική περιστρέφεται γύρω από το λανθασμένο τρόπο διδασκαλίας που έχει ως απότοκο τον εξοβελισμό του ενδιαφέροντος του μαθητή για το συγκεκριμένο γνωστικό αντικείμενο. Ο τρόπος διδασκαλίας ευνοεί τη μηχανιστική αποστήθιση των γεγονότων χωρίς ίχνος κριτικής σκέψης εκ μέρους του μαθητή. «Πλασάρεται» ένα και μόνο σχολικό εγχειρίδιο το οποίο πρέπει οπωσδήποτε ο μαθητής να ενστερνιστεί, χωρίς το θάρρος της αμφισβήτησης, για να μπορέσει να πάρει τον πολυπόθητο βαθμό. Για αυτούς τους λόγους το μάθημα της ιστορίας ίσως αποτελεί το πιο μισητό μάθημα των μαθητών και είναι αποδεδειγμένο ότι η συγκεκριμένη γνώση που παρέχεται μέσω αυτού εξανεμίζεται μετά το πέρας της εξεταστικής.
Η γνώση της ιστορίας δεν πρέπει να είναι μόνο χρησιμοθηρική. Θα πρέπει να χρησιμοποιείται ως διδακτικό προϊόν ούτως ώστε να αποτελεί τροχοπέδη στην επανάληψη σφαλμάτων του παρελθόντος. Διδασκόμαστε άρα από το ιστορικό παρελθόν για να αποφύγουμε λάθη που απέβησαν μοιραία και καθόρισαν τη μοίρα λαών. Πέρα από αυτό, η γνώση των ιστορικών εθνικών επετείων τονώνει το φρόνημα ενός λαού και εγείρει την εθνική υπερηφάνεια. Ιδιαίτερα στις μέρες μας, που η παγκοσμιοποίηση και ο πολυπολιτισμός αποτελούν γεγονός, όλοι οφείλουμε να προστατεύσουμε ένα κομμάτι του εθνικού χαρακτήρα της χώρας μας ούτε ώστε να υψώσουμε Σινικό τείχος στα προβλήματα που φέρνει μαζί της η νέα εποχή. Κυριότερα προβλήματα είναι η οικονομική κρίση που εξαπλώνεται με γοργό ρυθμό σαν ντόμινο αλλά και η εισβολή του «παντοδύναμου» δυτικού πολιτισμού που απειλεί με αφανισμό μακραίωνους εθνικούς πολιτισμούς, μαζί και τον ελληνικό.
Η ιστορία δεν πρέπει να θαφτεί και να καταλήξει στη λήθη. Οφείλει να βρίσκεται χαραγμένη στο μυαλό του κάθε ανθρώπου, του κάθε μαθητή. «Μιμνήσκω της ιστορίας»δε σημαίνει ότι διαιωνίζω και επικροτώ τις έχθρες και τους πολέμους του παρελθόντος μεταξύ των λαών αλλά ότι θυμάμαι τα τετελεσμένα, αναγνωρίζω τα κακώς κείμενα και συμφιλιώνομαιμε ό,τι μπορεί να με χωρίζει από ένα άλλο λαό χτίζοντας γέφυρες επικοινωνίας ακόμα και με φυλές οι οποίες χαρακτηρίζονται αμοιβαία ως «εχθροί».
Από παιδαγωγική σκοπιά, η γνώση της ιστορίας μπορεί να συνεισφέρει στην πολύπλευρη ανάπτυξη της προσωπικότητας του μαθητή. Η ώθηση για αναζήτηση πληροφοριών που αφορούν συγκεκριμένα ιστορικά συμβάντα προωθούν την κριτική σκέψη, την ανάληψη πρωτοβουλίας και την διερευνητική δεξιότητα που μπορεί να αναπτύξει ο μαθητής, πράγματα τα οποία θα του φανούν χρήσιμα και σε άλλους τομείς στη ζωή του.
Το γεγονός της ανιστορικότητας των μαθητών μπορεί να συνοψιστεί αφενός μεν στο πνεύμα της εποχής που για προαναφερθέντες λόγους αφορίζει ουμανιστικές αξίες και γενικά κατατρέχει τις πνευματικές ενασχολήσεις και αφετέρου δε στο νοσόν εκπαιδευτικό σύστημα που καταρρακώνει το μάθημα της ιστορίας. Μέσα στον Οκτώβρη είχαμε δει δύο μαθητικές παρελάσεις στην Κύπρο και το ερώτημα είναι αν μέσα από αυτές έχει προσληφθεί η ουσία που δεν είναι άλλη από την ανόρθωση του εθνικού φρονήματος και το «δεν ξεχνώ ποτέ την ιστορία της χώρας μου». Δεν είναι βέβαιο αυτό. Οι παρελάσεις κατάντησαν να θυσιάζονται στο βωμό της επιδειξιομανίας και του θεαθήναι. Σχεδόν κανένας από τους συμμετέχοντες δεν πιάνει την ουσία μιας και φαίνεται ότι τελικά απετέλεσαν μια «οδική πασαρέλα». Είχε κάποτε πει ο Ευρυπίδης «Όλβιος όστις της ιστορίηςέσχεμάθησιν» (ευτυχής όποιος γνωρίζει ιστορία). Έχοντας υπόψη το συγκεκριμένο απόφθεγμα μάλλον εμείς δυστυχούμε…
* Φιλόλογος
gewrgiou.giwrgos@live.com
