ΤΟΥ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗ ΠΕΡΣΙΑΝΗ*
Είτε συμφωνεί κανείς είτε διαφωνεί με τις θέσεις που ο κ. Τσέρτος εκφράζει στο άρθρο του «Το πρόβλημα στη Δημόσια Παιδεία και το τι θα επακολουθήσει, με όρους της Φυσικής», που δημοσιεύτηκε στο Paideia-news της 19 Δεκ. 2013, θα πρέπει να ομολογήσει πως είναι πολύ ενδιαφέρουσες. Ακολουθούν μια διαφορετική από τις συνηθισμένες (φιλοσοφική, κοινωνική, ιστορική) προσέγγιση, εκείνη των “όρων της Φυσικής”, είναι διατυπωμένες με πολλή παρρησία, και υποστηρίζουν μια πολύ ριζοσπαστική άποψη, ότι δηλαδή «στη Δημόσια Παιδεία έχει δημιουργηθεί προ πολλού … μια εκφυλισμένη κατάσταση, δηλ. ένα απομονωμένο και ακίνητο σύστημα αλληλεξάρτησης» και ότι «το μόνο που απομένει … ως εξέλιξη και τελική κατάσταση είναι ο θερμικός του θάνατος!!», εκτός αν επέλθει «δι΄ εξωτερικής επέμβασης βίαιη (χωρίς πολλές συζητήσεις) ανατροπή και αλλαγή των αρχικών συνθηκών», όπως, για παράδειγμα, «με παρεμβάσεις της Τρόικα και του ΔΝΤ και … της Παγκόσμιας Τράπεζας».
Οι βασικές του θέσεις ότι (α) αποτύχαμε ως κοινωνία και ως εκπαίδευση, (β) αυτό οφείλεται κατά κύριο λόγο σε έλλειψη αυτοπειθαρχίας, (γ) επείγουν οι αλλαγές στη δημόσια παιδεία, και (δ) αυτές τις αλλαγές δεν τολμούν οι υπεύθυνοι να τις κάνουν, γιατί φοβούνται το πολιτικό κόστος, είναι σωστές. Αυτό, όμως, δεν συμβαίνει, νομίζω, με την πέμπτη θέση του, ότι η «βίαιη επέμβαση» τρίτων (της Τρόικα, του ΔΝΤ και της Παγκόσμιας Τράπεζας) θα φέρουν τη λύση στα προβλήματά μας. Ο λόγος για τον οποίο διαφωνώ δεν είναι μόνο πολιτικός και λόγος διεθνούς δικαίου, γιατί δηλαδή μια τέτοια ενέργεια αποτελεί αυθαίρετη επέμβαση στα εσωτερικά μας που δεν νομιμοποιείται από τη συναφθείσα σύμβαση, όπως πράγματι είναι, αλλά πρακτικός. Πιστεύω δηλαδή ότι η επέμβασή τους δεν θα φέρει με κανένα τρόπο τη λύση στο πρόβλημά μας . Θα εισαγάγει απλώς προσωρινές δομές, που μπορεί να επιφέρουν για κάποιο διάστημα ανακούφιση στο δημοσιονομικό σύστημα (δημοσιονομική εξυγίανση με την εξοικονόμηση χρημάτων από τη μείωση των μισθών και την απόλυση αριθμού εκπαιδευτικών και την αύξηση του φόρτου εργασίας τους ) και ίσως και λύση του χρονίζοντος προβλήματος του διορισμού των εκπαιδευτικών, δεν θα επιφέρει όμως κατ΄ανάγκη αύξηση της εργατικότητας και της αποτελεσματικότητας των εκπαιδευτικών μέσα στην τάξη ούτε καλύτερη συμπεριφορά τους έναντι των μαθητών και των γονιών αλλά ούτε και ποιοτική βελτίωση των μαθησιακών αποτελεσμάτων των μαθητών. Ευτυχώς ή δυστυχώς τα δρώντα πρόσωπα δεν συμπεριφέρονται όπως τα μηχανήματα ούτε διέπονται από τους νόμους της Φυσικής.
Επομένως, δεν μπορεί, κατά τη γνώμη μου, η σχετική πρόταση να φέρει την επιθυμητή λύση. Δεν μπορούμε να αναμένουμε στον 21ο αιώνα λύσεις από τους από μηχανής Θεούς. Εξάλλου, η λύση της ξένης επέμβασης δεν βλέπω πώς θα βοηθήσει να εφαρμοσθούν στα σχολεία μας οι προϋποθέσεις για ποιοτική βελτίωση(επαναφορά των Αρχαίων Ελληνικών σε όλα τα στάδια της εκπαίδευσης, επαναφορά των καλών ελληνικών βιβλίων, περιορισμός των αργιών και εκδρομών, ίδρυση γενικού τύπου λυκείου για τους απορριπτόμενους στις εισαγωγικές εξετάσεις για το Λύκειο, κλπ.) που ο ίδιος ο καθηγητής είχε θέσει στο άρθρο του στο “Paideia – news στις 5 Δεκεμβρίου 2013 με τίτλο «Ο πάτος της Ευρώπης στη Δημόσια Παιδεία, και πώς βγαίναμε από αυτόν».
Η λύση μπορεί να προέλθει μόνο από την κοπιώδη προσπάθεια για βαθμιαία αλλαγή των στάσεων, των τρόπων σκέψης και των τρόπων αντίδρασης των μελών της κοινωνίας μας με την επιμονή στην καλλιέργεια σωστών πολιτών που θα βλέπουν, πέρα από τον εαυτό τους και το προσωπικό τους συμφέρον, το κοινό καλό και το δημόσιο συμφέρον. Αυτό δείχνει το παράδειγμα των άλλων ευρωπαϊκών χωρών, όπου οι πολίτες, στη μεγάλη πλειοψηφία τους, συμπεριφέρονται υπεύθυνα, δέχονται λογικούς συμβιβασμούς, συνεργάζονται με τις αρχές και πληρώνουν τους φόρους τους, και όπου οι εκπαιδευτικοί εργάζονται με πολλή επιμέλεια και έχουν πολύ καλά αποτελέσματα τόσο στον τομέα της μάθησης όσο και στον τομέα της αγωγής. Ένας βασικός λόγος για τον οποίο αποτύχαμε μέχρι σήμερα ως κοινωνία και ως πολιτεία είναι γιατί πιστεύαμε περισσότερο στις δομές, στην ψήφιση και επαναψήφιση νόμων και κανονισμών, στην κατάρτιση αναλυτικών προγραμμάτων και στην έκδοση οδηγιών παρά στο ρόλο των δρώντων προσώπων. Δεν κατανοήσαμε το σημαντικό ρόλο που διαδραματίζουν οι υπεύθυνοι και ενεργοί πολίτες και δεν φροντίσαμε όσο έπρεπε για την καλλιέργεια τέτοιων πολιτών. Αυτός, νομίζω, είναι ο δρόμος στον οποίο πρέπει να προσβλέπουμε.
*Πρώην Διευθυντής του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου Κύπρου
