Οι υφιστάμενες προκλήσεις του τραπεζικού συστήματος και οι ευρύτερες προεκτάσεις


ΤΩΝ ΑΝΔΡΕΑ ΘΕΟΦΑΝΟΥΣ ΚΑΙ ΚΥΡΙΑΚΟΥ ΑΝΤΩΝΙΟΥ* 

Τα τελευταία χρόνια το κυπριακό τραπεζικό σύστημα ως αποτέλεσμα ενδογενών και εξωγενών παραγόντων οδηγήθηκε σε μεγάλη κρίση η οποία επιδείνωσε τα ήδη βεβαρημένα δεδομένα και στην πραγματική οικονομία με πολύ αρνητικές συνέπειες. H φιλοσοφία του bail-in δεν οδήγησε στην εξυγίανση αλλά στη δημιουργία σοβαρότερων προβλημάτων και στην εμβάθυνση της κρίσης. Έτσι η ανεργία και τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια αυξάνονται, οι μισθοί μειώνονται, έχει παρουσιασθεί δημογραφική αιμορραγία, ενώ δεν διαφαίνεται αναπτυξιακή προοπτική. Σήμερα η Τράπεζα Κύπρου και ο Συνεργατισμός βρίσκονται κάτω από εντατική αναδιάρθρωση. Οι διεργασίες είναι συνεχείς και δυναμικές καθιστώντας δύσκολο να προβλεφθεί με βεβαιότητα ποιο θα είναι το μέλλον του τραπεζικού τομέα στη χώρα τους επόμενους μήνες.

Η έξοδος από την κρίση μέσα από την υφιστάμενη αρχιτεκτονική της Ευρωζώνης καθώς και την ακολουθούμενη πολιτική θεωρείται εξαιρετικά δύσκολη εάν όχι αδύνατη. Η Κύπρος βρίσκεται σε μια ιδιόμορφη κατάσταση όπου υπάρχει πρόβλημα εμπιστοσύνης στον τραπεζικό τομέα ενώ ταυτόχρονα η πραγματική οικονομία αντιμετωπίζει πολύ σοβαρά προβλήματα. To 2013 το ΑΕΠ μειώθηκε κατά 5,5% σε σταθερές τιμές και 7,3% σε τρέχουσες τιμές. Για το 2013 το δημόσιο χρέος αναμένεται να ξεπεράσει το 110% του ΑΕΠ και για το 2014 υπολογίζεται ότι θα ξεπεράσει το 120%.

Ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα της κυπριακής οικονομικής κρίσης είναι τα ιδιωτικά χρέη επιχειρήσεων και νοικοκυριών. Υπενθυμίζεται η ιδιαιτερότητα της Κύπρου καθώς το ιδιωτικό χρέος έφτασε το 300% του ΑΕΠ το 2012. Ταυτόχρονα η

ανεργία προσέγγισε το 17% με ανοδικές τάσεις δημιουργώντας προβλήματα τόσο οικονομικής όσο και κοινωνικής υφής. Ως εκ τούτου δεν πρέπει να αποτελεί έκπληξη ότι παρουσιάζεται ραγδαία αύξηση στα μη εξυπηρετούμενα δάνεια τα οποία σε μια τριετία υπερδιπλασιάστηκαν φτάνοντας τα €24 δισεκατομμύρια.

Τα μεγαλύτερα προβλήματα του τραπεζικού τομέα είναι η έλλειψη εμπιστοσύνης και τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια. Η υφιστάμενη κατάσταση και η ακολουθούμενη πολιτική δημιουργούν μια κατάσταση η οποία επηρεάζει αρνητικά τον μεσοπρόθεσμο και μακροπρόθεσμο προγραμματισμό. Τα δεδομένα αυτά είναι αρνητικά για την οικονομία, την προοπτική εξυγίανσης της καθώς και προσέλκυσης ξένων επενδύσεων. Είναι καθοριστικής σημασίας να υιοθετηθούν μέτρα στα πλαίσια μιας ολοκληρωμένης πολιτικής τα οποία θα συμβάλουν στην έξοδο από την κρίση και την ομαλοποίηση. Τα μέτρα αυτά εξ ορισμού θα αφορούν τον τραπεζικό τομέα αλλά και την πραγματική οικονομία.

Εισηγήσεις για τον τραπεζικό τομέα

1. Είναι πολύ σημαντικό να υπάρξει μια γενναιόδωρη πολιτική ουσιαστικής μείωσης δανειστικών επιτοκίων για ένα συγκεκριμένο χρονικό διάστημα, για παράδειγμα 3 χρόνια. Μεταγενέστερα το επιτόκιο θα ανέλθει στα κανονικά επίπεδα.

2. Είναι σημαντικό να γίνει ανασυγκρότηση των δανείων, επιμήκυνση καθώς και καταρτισμός διαφόρων σχεδίων αποπληρωμής χρεών με συγκεκριμένα κίνητρα.

3. Επαναξιολόγηση της επιβολής τόκων υπερημερίας καθώς και τόκων που υπερβαίνουν το αρχικό κεφάλαιο.

4. Η προσέλκυση άμεσων ξένων επενδύσεων (FDI) θα αυξήσει τη ρευστότητα των τραπεζών και θα τονώσει την εγχώρια οικονομική δραστηριότητα. Χρειάζονται συγκεκριμένα κίνητρα τα οποία να δοθούν σε διεθνείς εταιρείες για να επενδύσουν στη Κύπρο.

5. Απλοποίηση των διαδικασιών παραχώρησης δανείων.

6. Μείωση της φορολογίας στα εισοδήματα από καταθέσεις από 30% στο 9,5%.

7. Είναι καθοριστικής σημασίας για τις τράπεζες να επανακτήσουν το κοινωνικό τους πρόσωπο.

8. Ρευστοποιήσεις με όρους και προστασία της πρώτης κατοικίας ούτως ώστε να διαφυλαχθεί η κοινωνική συνοχή.

9. Οι εποπτικές αρχές χρειάζεται να συνεχίσουν στην ίδια πορεία σε θέματα συμμόρφωσης με ευρωπαϊκές και διεθνείς οδηγίες σε ζητήματα ξεπλύματος βρώμικου χρήματος (AML).

10. Ουσιαστική ενίσχυση και αναβάθμιση των διοικητικών συμβουλίων των τραπεζών.

11. Ξεκάθαρη και ισοζυγισμένη στρατηγική ανάμεσα σε ανάληψη ρίσκου και κέρδους από τα τραπεζικά ιδρύματα.

12. Σταδιακή απελευθέρωση των περιορισμών στη διακίνηση κεφαλαίου και παράλληλη εξέταση διάφορων μηχανισμών μέσω των οποίων οι τράπεζες να ανοίξουν την στρόφιγγα της πίστωσης προς την εγχώρια αγορά.

13. Μείωση κόστους λειτουργίας τραπεζών.

14. Θα πρέπει να εξευρεθούν τρόποι αποζημιώσεων στους καταθέτες οι οποίοι επηρεάσθηκαν από το κούρεμα. Δεν είναι λογικό να πληρώσει μια μικρή συγκεκριμένη ομάδα καταθετών τα αμαρτήματα του τραπεζικού συστήματος και του ευρύτερου δημόσιου τομέα.

Εισηγήσεις για την πραγματική οικονομία

Ενώ η μελέτη αυτή επικεντρώνεται κυρίως στα προβλήματα και τις προκλήσεις του τραπεζικού τομέα είναι υψίστης σημασίας να υπάρξουν ουσιαστικά μέτρα και στην πραγματική οικονομία. Τούτο είναι αναγκαίο για δύο βασικούς λόγους:

(α) η πραγματική οικονομία είναι διασυνδεδεμένη με τον τραπεζικό τομέα

(β) μεθοδολογικά, η ολοκληρωμένη προσέγγιση είναι υπέρτερη της αποσπασματικής προσέγγισης.

1. Είναι πολύ σημαντικό η κυβέρνηση να πείσει τους εταίρους ότι οι αποφάσεις του Eurogroup τον Μάρτιο του 2013 ήταν υπερβολικές και αχρείαστα σκληρές. Με βάση αυτά τα δεδομένα η Κύπρος μπορεί να ζητήσει πολυδιάστατη στήριξη από τους εταίρους: από μια μορφή Marshall Plan έως στοχευμένη οικονομική στήριξη καθώς και ουσιαστική χαλάρωση των όρων του Μνημονίου. 
2. Είναι επίσης πολύ σημαντικό να ζητηθεί χαλάρωση των όρων που αφορούν το τραπεζικό τομέα. Για παράδειγμα, η εξαίρεση των κυπριακών τραπεζών από την Ευρωπαϊκή Οδηγία που αφορά την κεφαλαιακή επάρκεια μέχρι να επιστρέψει το τραπεζικό σύστημα στην ομαλότητα είναι σημαντική. Συγκεκριμένα, η επιστροφή του Core Tier 1 από το 9% στο 8% θα δώσει στις τράπεζες μεγαλύτερη ευχέρεια δανειοδοτήσεων δίνοντας έτσι ένεση ρευστότητας στην εγχώρια αγορά.

3. Να καταβληθούν προσπάθειες με άλλες χώρες του Νότου για την υιοθέτηση προώθηση μιας επεκτατικής νομισματικής πολιτικής από την ΕΚΤ (π.χ. αγορά εθνικών ομολόγων από ΕΚΤ).

4. Να γίνουν ουσιαστικές προσπάθειες επαναδιαπραγμάτευσης του ποσού του ELA το οποίο μεταφέρθηκε στην Τράπεζα Κύπρου από τη Λαϊκή μετά την εκκαθάριση της τελευταίας.

5. Ολοκληρωμένος σχεδιασμός δημοσιονομικής, αναπτυξιακής και κοινωνικής πολιτικής. Βασικός πυλώνας θα είναι οι χαμηλοί φορολογικοί συντελεστές και οι ψηλές ποινές μη συμμόρφωσης.

6. Μείωση του προσωπικού στο δημόσιο και ευρύτερο δημόσιο τομέα ως αποτέλεσμα διαφόρων μέτρων (π.χ. φιλοσοφία της εναλλαξιμότητας). Προώθηση της ενοποίησης των δήμων και άλλων υπηρεσιών.

7. Επέκταση, διεύρυνση και εμβάθυνση του τουριστικού προϊόντος.

8. Ενθάρρυνση νέων τομέων οικονομικής δραστηριότητας και μοχλών ανάπτυξης.

9. Αναθεώρηση των συνταξιοδοτικών σχεδίων με τρόπο που να αποκαθίσταται η ισοτιμία των πολιτών και ο οικονομικός ορθολογισμός.

10. Εξυγίανση και αναβάθμιση του δημόσιου βίου περιλαμβανομένης και της δημόσιας διοίκησης.

11. Επειδή οι περιστάσεις είναι κρίσιμες η ανάγκη για ένα νέο κοινωνικό συμβόλαιο καθίσταται επιτακτική αναγκαιότητα. Στόχος είναι η αποκατάσταση της εμπιστοσύνης, η ενίσχυση της κοινωνικής συνοχής, η αξιοκρατία, η αλληλεγγύη και ένα νέο αξιακό σύστημα.

12. Πέραν της συνεχούς αξιολόγησης της οικονομικής κατάστασης είναι σημαντικό να μελετούνται και συγκεκριμένοι τομείς ξεχωριστά. Ιδιαίτερη σημασία έχει ο ασφαλιστικός τομέας. A

Στη μελέτη αυτή δεν ήταν δυνατό να αξιολογηθούν όλα τα ζητήματα. Προκρίνεται περαιτέρω διερεύνηση σημαντικών θεμάτων και εξειδικευμένες μελέτες για συγκεκριμένους τομείς που συνδέονται ή είναι μέρος του τομέα όπως ο ασφαλιστικός τομέας, μοντέλα ρίσκου, δημιουργία κακής τράπεζας η οποία θα ασχολείται με την ανάκτηση μη εξυπηρετούμενων δανείων, ζητήματα νομικής φύσης και άλλα. Εν όψει της άσκησης αντοχής που θα διεξαγάγει η ΕΒΑ, ιδιαίτερου χειρισμού χρήζει και το ζήτημα των ομολόγων της Κυπριακής Δημοκρατίας τα οποία έχουν στην κατοχή τους οι κυπριακές τράπεζες και ανήκουν στην κατηγορία των σκουπιδιών.

Η υλοποίηση της προτεινόμενης πολιτικής θα οδηγήσει σε ανακοπή της κατηφορικής πορείας και σε συντομότερη ανάκαμψη. Η κυβέρνηση σε συνεργασία με την Κεντρική Τράπεζα θα πρέπει με ψυχικό σθένος και με την επιστράτευση της γνώσης και με τεκμηριωμένες προσεγγίσεις να απαιτήσουν από την Τρόικα ουσιαστικές διαφοροποιήσεις στο Μνημόνιο. Η προσέγγιση αυτή θα πρέπει να θεωρείται μονόδρομος.

Αντίθετα η υλοποίηση των μνημονιακών όρων ως έχουν σε συνδυασμό με την απουσία ρευστότητας από την εγχώρια αγορά θα εμβαθύνουν την κρίση. Κάτω από τέτοιες συνθήκες ίσως μια ή περισσότερες τράπεζες να χρειασθούν επιπρόσθετη ανακεφαλαιοποίηση. Μια τέτοια κατάσταση πραγμάτων τείνει να δημιουργήσει νέες και σοβαρότερες επιπλοκές και εμβάθυνση της κρίσης. Κάτω από τέτοιες πιεστικές συνθήκες ίσως οι πιθανές επιλογές θα είναι αφ’ ενός η σύναψη νέου Μνημονίου και αφ’ ετέρου η παράλληλη προσωρινή υιοθέτηση εθνικού νομίσματος.




Comments (0)


This thread has been closed from taking new comments.





Newsletter










220