ΤΟΥ ΑΝΔΡΕΑ ΘΕΟΦΑΝΟΥΣ*
Όπως αναμένετο δεν υπήρξε κατάληξη στη Γενεύη για το Κυπριακό. Μπορεί να έγιναν δηλώσεις για πρόοδο καθώς και προσπάθεια επικοινωνιακής διαχείρισης αλλά η πραγματικότητα είναι ότι εξακολουθεί να υπάρχει ουσιαστικό χάσμα μεταξύ των δύο πλευρών.Αξιοσημείωτη ήταν και η σημασία που δόθηκε στην κατάθεση χάρτη από την τουρκοκυπριακή πλευρά «για πρώτη φορά». Η πραγματικότητα είναι ότι υπήρξαν πολλοί χάρτες από το 1974 μέχρι σήμερα. Στη διάσκεψη της Γενεύης τον Αύγουστο του 1974 πριν την έναρξη της δεύτερης φάσης της εισβολής είχαν κατατεθεί δύο χάρτες – ένας από τον Τούρκο Υπουργό των Εξωτερικών ΤουράνΓκιουνέςκαι ο άλλος από τον Τουρκοκύπριο ηγέτη ΡαούφΝτενκτάς.Μεταγενέστερα, υπήρξαν, μεταξύ άλλων,ο χάρτης ΟύγκοΓκόμπι και οι χάρτες των Γ.Γ. του ΟΗΕ Μπούτρος Γκάλι και ΚόφιΑνάν αντίστοιχα.Και αυτοί δεν είναι οι μόνοι. Είναι λοιπόν σημαντικό σε αυτή την κρίσιμη συγκυρία να επικεντρωθούμε στην ουσία.
Εκπλήττει επίσης το γεγονός ότι πέρασε σχεδόν απαρατήρητη η δήλωση Ερντογάν για ευθυγράμμιση Μόρφου-Κοκκίνων με αντάλλαγμα την επιστροφή των Βαρωσίων. Προφανώς και η σιωπή για τη νέα πρόκληση εντάσσεται στις προσπάθειες να κρατηθεί ζωντανή η υφιστάμενη διαδικασία και να ολοκληρωθεί σύντομα με τελική κατάληξη τα δημοψηφίσματα.
Στη Γενεύη υπήρξαν και άλλα δεδομένα που θα πρέπει να αξιολογηθούν. Εκτός από το ότι δεν ικανοποιεί ο χάρτης που κατέθεσε η τουρκοκυπριακή πλευρά, η Άγκυρα επανάλαβε τις θέσεις της για συνεχή παρουσία της στην Κύπρο. Ακολούθησαν ανάλογες δηλώσεις Ερντογάν και Ακκιντζί που δεν αφήνουν περιθώρια παρερμηνείας.
Επαναλήφθηκε επίσης η τουρκική θέση για εκ περιτροπής προεδρία ως αναπόσπαστο μέρος του διακανονισμού για τον καταμερισμό των εξουσιών για την εκτελεστική εξουσία του νέου κράτους που θα ιδρυθεί. Για την τουρκοκυπριακή πλευρά ο στόχος αυτός αποτελεί προτεραιότητα. Επιπρόσθετα,ο παραμερισμός της Κυπριακής Δημοκρατίας και η αντικατάσταση της με ένα νέο κρατικό μόρφωμα αποτελεί τον πιο σημαντικό στόχο της τουρκικής πλευράς. Ως εκ τούτου δεν θα πρέπει να αποκλεισθεί τις επόμενες εβδομάδες κίνηση στο εδαφικό και ακόμα διαφοροποίηση της Τουρκίας στο ζήτημα της ασφάλειας για να ικανοποιηθούν οι δύο αυτοί στόχοι στα πλαίσια ενός νέου πάρε-δώσε.
Δεν πρέπει να μας διαφεύγει επίσης ότι ο Τούρκος Υπουργός Εξωτερικών ΜελβούτΤσαβούσογλουυπογράμμισε την ανάγκη να απολαμβάνουν οι πολίτες της Τουρκίας στην Κύπρο τις τέσσερεις βασικές ελευθερίες. Η τουρκική αυτή θέση έχει ευρύτερες προεκτάσεις. Και να ήταν η Τουρκία μέλος της ΕΕ η Κυπριακή Δημοκρατία θα νομιμοποιείτο να ζητήσει μόνιμες παρεκκλίσεις. Και αυτό παρέμεινε ασχολίαστο παρά τη σοβαρότητα του ζητήματος.
Όλα αυτά τα χρόνια έχει υπάρξει τεράστια επένδυση σε αυτή τη διαδικασία. Και αναμένεται ότι θα ενταθούν οι προσπάθειες για κατάληξη σε συμφωνία και δημοψηφίσματα παρά το γεγονός ότι αναγνωρίζονται οι τεράστιες δυσκολίες που υφίστανται. Ήταν απρονοησία να εισέλθει η πλευρά μας σε ένα κύκλο συνομιλιών με μια φιλοσοφία που εκ των πραγμάτων δεν μπορούσε να οδηγήσει σε θετικά αποτελέσματα. Επιπρόσθετα, παραγνωρίσθηκε παντελώς η σχετική αδυναμία της Ελλάδας και της Κύπρου ως αποτέλεσμα της οικονομικής κρίσης.
Εν ολίγοις, λαμβάνοντας υπ’ όψιν όλα τα δεδομένα,στην περίπτωση που τους επόμενους μήνες υπάρχει κατάληξη σε συμφωνία, η κατάσταση θα είναι δραματική. Ένα νέο «όχι» θα έχει σοβαρότατο κόστος. Μεγαλύτερες και πιο οδυνηρές όμως θα είναι οι συνέπειες αποδοχής σε δημοψήφισμα ενός πλαισίου λύσης που σαφώς θα επιδεινώνει το statusquo για τους Ελληνοκύπριους. Ως εκ τούτου έστω και τη δωδεκάτη θα πρέπει να υπάρξει αλλαγή πορείας για να αποφευχθεί ένας νέος διχασμός καθώς και ο εγκλωβισμός σε ένα κακό σχέδιο λύσης. Ιδέες υπάρχουν και έχουν ήδη κατατεθεί εισηγήσεις. Δύσκολη αλλά αναγκαία η επιλογή αυτή. Και ανήκει στη σφαίρα του εφικτού
*Καθηγητής Πολιτικής Οικονομίας και Πρόεδρος του Κέντρου Ευρωπαϊκών και Διεθνών Υποθέσεων του Πανεπιστημίου Λευκωσίας.
