Ωρολογιάδας ιθαγενολόγημα

TΟΥ ΧΡΗΣΤΑΚΗ ΠΟΥΜΠΟΥΡΗ*

Δύο είναι τα κοινά χαρακτηριστικά της ενδημούσας Ωρολογιάδας που ανερυθρίαστα εκτυλίσσεται ενώπιον της κοινής γνώμης σε μια χώρα που κατέχει σχεδόν όλα τα παγκόσμια ρεκόρ κατ’ αναλογίαν πληθυσμού:

• Εγείρονται απαιτήσεις επιπλέον ωρών, χωρίς κατ’ ανάγκη να υποδεικνύεται από ποιο μάθημα θα αφαιρεθούν, που συμποσούμενες θα οδηγούσαν το ωράριο πολύ πιο ψηλά από το 100%. Κι δρυός πεσούσης, ξυλεύονται και πανεπιστημιακοί προθυμοποιούμενοι να επιμορφώνουν τους εκπεσόντες από τα παιδαγωγικά πρότυπα εκπαιδευτικούς.
• Υποκρύπτεται, είτε εσκεμμένα, είτε επειδή απουσιάζει το απαιτούμενο χάρισμα διερεύνησης της ιδίας συμπεριφοράς, είτε πρόκειται για γλώσσες, είτε για θετικές ή άλλες επιστήμες, είτε για καλλιτεχνικά μαθήματα, το γεγονός ότι τα τμήματα στο εκπαιδευτικό μας σύστημα παρουσιάζουν μια ακραία διακύμανση επιπέδων που καθιστούν ανέφικτη την αποτελεσματικότητα και του πιο άξιου εκπαιδευτικού, με συνέπεια όλοι οι μαθητές να αναζητούν σε εξωσχολικό μάθημα τρόπους, οι μεν να καταλάβουν και να σωθούν από αποτυχία, οι δε για να καλύψουν περισσότερη ύλη ή, προκειμένου για καλλιτεχνικά μαθήματα, να καλλιεργήσουν το ταλέντο τους. Αυτό για την κοινωνία συνεπάγεται άμεσα κόστη και για κάποιους εκπαιδευτικούς επιπλέον έσοδα,ανισομερώς κατανεμημένα σε ιδιώτες ή δημόσιους, και πρέπει να ομολογήσουμε ότι ακόμα κι αν οι περισσότεροι δημόσιοι εκπαιδευτικοί είναι αμέτοχοι σ’ αυτήν την νομή εσόδων, στις διεκδικήσεις της Ωρολογιάδας συγκλίνουν όλοι σε απαιτήσεις που δεν αναιρούν τη γενεσιουργό βάση της παραπαιδείας, ως εάν να υπήρχε μια άτυπη ομερτάνα παραμείνει στο χάλι της η σχολική διδασκαλία που από το νηπιαγωγείο δημιουργεί ανάγκες παραπαιδείας. Συχνά δε ο σχεδιασμός για τροποποίηση του σχολικού προγράμματος συνεπιφέρει και παρασχεδιασμούς ως προς τις συνέπειες στην αγορά των εξωσχολικών μαθημάτων. Από τέτοιους παρασχεδιασμούς άγονται και φέρονται οι προσπάθειες επηρεασμού τουτελικού σχεδιασμού.

Η υπόκρυψη, πέραν του εκφυλισμού των μαθησιακών δεξιοτήτων, συνεπάγεται διαιώνιση μιας κατάστασης που εξυπακούει διπλά έξοδα για παιδεία και παραπαιδεία.

Έστω κι αν η παιδεία είναι εθνικό και όχι ευρωπαϊκό κεκτημένο, έστω κι αν την παραπαιδεία πληρώνουν κυρίως οι οικογένειες, εγείρεται τεράστιο θέμα αντοχής της οικονομίας στις συνθήκες παγκοσμιοποίησης, εμπιστοσύνης των αγορών και των ευρωπαίων πιστωτών μας που δεν επιλέγουν παραπαιδεία για τις χώρες τους, ούτε θα ήθελαν να χρηματοδοτήσουν μια χώρα με εκτροπή στο εκπαιδευτικό σύστημα.

Δεν θα ιθαγενολογήσωμε αφορμή την Ωρολογιάδα, για την οποία οι ξένοι είτε γελούν, είτε μέμφονται την ευφυΐα των νομοθετών μας (και όχι μόνο αυτών). Ή ακόμα θυμώνουν και αγριεύουν βλέποντας μας, πόσο μας έχουν πλησιάσει οι ισλαμιστές και αναρωτιένται αν θα μας αφήσουν στο έλεος τους ή αν θα μας βοηθήσουν χρεώνοντας μας τα έξοδα. Διότι η παγκοσμιοποίηση που τώρα περνάμε, γύρισε για μας τον τροχό της ιστορίας σχεδόν μιάμιση χιλιετηρίδα πίσω, και σε περίπτωση επιδρομής δεν θα μπορούν τα βουνά να μας σώσουν. Ούτε το σχολικό πρόγραμμα.

Θα προστρέξω σε θέσεις αρχών που συνήθως δεν αναζητούνται καν ή δεν τυγχάνουν επίκλησης, αφού ισχύει η πρόσκαιρη συνδιαλλαγή και το κλείσιμο όποιου στόματος φωνάξει πιο δυνατά, ενίοτε δε και η συμπάθεια ή αντιπάθεια της εκάστοτε εξουσίας για συγκεκριμένους κλάδους.

Το Ωρολόγιο Πρόγραμμα

• Δεν πρέπει να πρωτοτυπεί έναντι του μέσου όρου των προγραμμάτων άλλων συγκρίσιμων εκπαιδευτικών συστημάτων.
• Πρέπει να υπηρετεί εφικτούς στόχους συγκρότησης της οικονομίας μας (κάποιοι κλάδοι γεωργοκτηνοτροφίας, τουρισμός, βιομηχανία και μεταποίηση, υπηρεσίες, οικονομική διοίκηση, ιατρική και ό,τι άλλο ισχυροποιεί τη θέση μας στο περιβάλλον παγκοσμιοποίησης), αλλά και ρεαλιστικά οράματα και φιλοδοξίες των μαθητών.
• Πρέπει να προσφέρει μαθήματα βατά σε μαθητές με στοιχειώδη προθυμία να παρακολουθήσουν.
• Όπου τα μαθήματα απαιτούν μεγαλύτερη ευφυΐα ή ειδικά χαρίσματα, αυτά πρέπει να υπόκεινται σε επιλογή. Διαφορετικά προκαλούνται συμπεριφορικά προβλήματα.
• Πρέπει να στοχευθεί η σε βάθος φοίτηση, η πειθαρχία φοίτησης και η συνέπεια φοίτησης που αποτελούσε γνώρισμα του εκπαιδευτικού συστήματος πριν το ξέσπασμα της παραπαιδείας. Ηπροτεραιότητα στην ανάπτυξη δεξιοτήτων αυτοπρόσβασης στη γνώση θα κάνει ανώδυνη τυχόν μειωμένη προσφορά ωρών ή μη επιλογή ενός μαθήματος.
• Πρέπει να τηρηθεί στο πρωινό πρόγραμμα μια ισορροπία που να παρέχει λειτουργική ευρυθμία στο σχολικό ίδρυμα και ψυχοδιανοητική ηρεμία στο μαθητικό πληθυσμό.
• Πρέπει να ισχυροποιεί την ελληνική μητρική ως γλώσσα διδασκαλίας για εις βάθος πρόσβαση στη γνώση, όπως και τις μητρικές στις άλλες χώρες της ΕΕ.
• Η ανάδειξη της Αγγλικής ως πρώτης ξένης γλώσσας πρέπει να εναρμονισθεί με τον τρόπο που κάθε άλλο κράτος της ΕΕ ορίζει μίαν ή περισσότερες ξένες γλώσσες για τη διεθνή του επικοινωνία, αλλά, και πάλι κατά το πρότυπο των κρατών της ΕΕ, ποτέ μέχρι βαθμού που να διασαλεύεται ο κώδικας της ιστορικής μητρικής κάθε ευρωπαϊκής χώρας. Διαφορετικά, μετατρέποντας την Αγγλική σε δεύτερη μητρική, αποσαθρώνεται η βάση της ελληνικής μητρικής και αλλάζει εντελώς ο κατάλογος διοριστέων στα Αγγλικά, με αλλαγή και της εθνικότητας των καθηγητών Αγγλικών, αφού θα επιβληθεί νομοτελειακά η μητρογλωσσία τους.
• Οξύτατες απαιτήσεις δεν πρέπει να ικανοποιούνται με κριτήριο την ένταση υποβολής των απαιτήσεων, αλλά με καταφυγή στην ίδια μέθοδο που γέννησε και το ειδικό μουσικό σχολείο: Στην παραπομπή σε ωράριο ΚΙΕ. Προκειμένου για γνήσιες ανάγκες μαθητών, θα υπάρξει και η ανάλογη ανταπόκριση, και καλώς να ορίσει τέτοιο εκπαιδευτικό όραμα. Διαφορετικά, ας ελέγξει καθένας το δικό του πολιτισμό διεκδικήσεων.
• Όσον αφορά τις άλλες γλώσσες, θα αφιερώσω ξεχωριστό άρθρο. Εδώ περιορίζομαι μόνο στα εξής γενικά:

Η εισαγωγή και το εκτόπισμα μιας ξένης γλώσσας στο σχολικό πρόγραμμα αγγίζει την ίδια τη γεωπολιτική θέση μιας χώρας και αποφασίζεται διεθνώς στο ανώτατο επίπεδο της κρατικής διοίκησης. Με βάση όμως οικουμενικές πρακτικές χρηστής διοίκησης, κάθε απόφαση, όσο ψηλά κι αν λαμβάνεται, πρέπει να ελέγχεται με ανάλογη λογοδοσία αυτού που την έλαβε. Υπερκείμενη αρχή εδώ θα μπορούσε να ήταν το Εθνικό Συμβούλιο, ή η Βουλή ή ίσως το καλύτερο θα ήταν να εφαρμοζόταν αυτό που άκουσα την Ελένη Αρβελέρ να περιγράφει για τη Γαλλία: Να τεθεί η εκπαιδευτική πολιτική (όπως και η υγεία) εκτός τρέχουσας αντιπαράθεσης με εφαρμογή συμπεφωνημένης από κυβέρνηση και αντιπολίτευση μακρόπνοης εκπαιδευτικής πολιτικής, ανεπηρέαστης από την εκάστοτε εναλλαγή εξουσίας.

Με αυτό τον τρόπο θωρακίζεται και η πολιτική γλωσσών με αποφάσεις που να εγγυώνται βέλτιστη εξυπηρέτηση εθνικών συμφερόντων, σε αντίθεση με αποφάσεις που θα λαμβάνονταν ατομικά από αφρικανό φύλαρχο πίσω από κλειστές πόρτες.

*Εκπαιδευτικός