Ωρολόγιο πρόγραμμα, Σχέδιο Διορισμών και ... παραμυθιάσματα

ΤΟΥ ΜΑΝΟΛΗ ΣΟΒΟΛΟΥ*  

Πολύς λόγος γίνεται τελευταία για το ωρολόγιο πρόγραμμα.  Δυστυχώς και εδώ ταιριάζει το «ώδινεν όρος και έτεκεν μυν». Ένα αναμάσημα παλιότερων εκδόσεων, χωρίς να λαμβάνεται υπόψη η κοινωνία που θα ζήσουν τα παιδιά στα οποία θα εφαρμοστούν τα μεγαλεπήβολα προγράμματα.  Χωρίς να λαμβάνονται υπόψη οι πραγματικές ανάγκες των παιδιών.  Χωρίς να λαμβάνεται υπόψη τι γίνεται στις άλλες χώρες, τις οποίες καθημερινά έχουν πρότυπο μόνο στα λόγια. 

Θα ήθελα να καταθέσω για προβληματισμό την εισήγησή μου για το ωρολόγιο πρόγραμμα στο Δημοτικό Σχολείο και τον πίνακα με τα προτεινόμενα μαθήματα.  Επίσης, καταθέτω πίνακες με ωρολόγια προγράμματα που εφαρμόζονται στη Φινλανδία, Δανία, Σουηδία και Σλοβενία.  Τα τελευταία χρόνια είχα την ευκαιρία να επισκεφτώ σχολεία πολλών ευρωπαϊκών χωρών, μέσα από συνεργασίες στο πρόγραμμα Comenius, ERASMUS+ και σεμινάρια του Συμβουλίου της Ευρώπης ή από προσωπική πρωτοβουλία.  Πρόσφατα, στις διακοπές του Πάσχα, φιλοξενήθηκα σε δυο σχολεία της Σουηδίας και Φινλανδίας, στα πλαίσια του προγράμματος ERASMUS+.  Με τη μέχρι σήμερα εκπαιδευτική μου εμπειρία από την εργασία μου στην Ελλάδα και την Κύπρο έχω καταλήξει σε ορισμένα συμπεράσματα για την υιοθέτηση χρήσιμων στοιχείων για ένα σύγχρονο ωρολόγιο πρόγραμμα.

Στην εισήγησή μου προσπάθησα να λάβω υπόψη μου τα σημερινά δεδομένα, τα στοιχεία από τις άλλες χώρες που μπορούν να αξιοποιηθούν στη χώρα μας, τις απαιτήσεις για ένα σύγχρονο σχολείο που θα λαμβάνει σοβαρά υπόψη τις ανάγκες των νέων παιδιών και την ανάγκη για προετοιμασία των παιδιών για την κοινωνία στην οποία θα ζήσουν στα επόμενα χρόνια.

Το πρόγραμμα που προτείνω:

1. Λαμβάνει υπόψη στην ανάγκη των παιδιών για μείωση των γνωσιοκεντρικών μαθημάτων και γενικά του χρόνου άμεσης διδασκαλίας.
2. Λαμβάνει σοβαρά υπόψη την ανάγκη των παιδιών να αρχίζουν τη σχολική μέρα αργότερα και όχι να ξυπνούν από τα χαράματα. Έρευνες για το βιολογικό ρυθμό των παιδιών υποστηρίζουν την εισήγηση. 
3. Τα διαλείμματα είναι 25λεπτα ώστε τα παιδιά να έχουν το χρόνο να φάνε, να παίξουν, να ξεκουραστούν και να κοινωνικοποιηθούν.
4. Το γεύμα και το διάλειμμα που ακολουθεί είναι χρόνος διδακτικός για τους δασκάλους. Τρώνε μαζί με τους μαθητές για ευνόητους παιδαγωγικούς, κοινωνικούς και λόγους ασφάλειας.  Συγχρόνως δεν δημιουργείται περίσσευμα εκπαιδευτικών σύμφωνα με τα σημερινά δεδομένα.
5. Παρέχει τη δυνατότητα για άμεση εφαρμογή από το Σεπτέμβρη 2015.
6. Για το γεύμα μπορούν να γίνουν διευθετήσεις ανάλογα με την υποδομή του σχολείου. (Εστιατόριο, αγορά, τα παιδιά φέρνουν το δικό τους κ.ά)
7. Παρέχει την ευελιξία να οργανωθεί και να επεκτείνεται το απόγευμα σε σχολεία που θα αποκτούν την αναγκαία υποδομή και θα το επιθυμούν οι γονείς.
8. Οι απογευματινές δραστηριότητες πρέπει να κρατηθούν προαιρετικές τα πρώτα χρόνια, τουλάχιστον, μέχρι που η πολιτεία να πείσει μέσα από τις κατάλληλες υποδομές, (υλικοτεχνικές, αναλυτικά προγράμματα κ.ά), ότι μπορεί να παρέχει όλα τα απαραίτητα εφόδια που σήμερα αναζητούνται από τους γονείς στην ιδιωτική πρωτοβουλία.
9. Το μάθημα των Ελληνικών πρέπει να δώσει βαρύτητα στη λογοτεχνία και την οργάνωση της δόμησης της γλώσσας. Να παραμεριστούν στοιχεία «ψευδοεπικοινωνιακά» που μας κατέκλυσαν τα τελευταία χρόνια, (συνταγές, οδηγίες, επιστολές, κατάλογοι κ.ά). Αυτά μπορούν να αξιοποιηθούν προφανώς σε άλλα μαθήματα όπου αποκτούν πραγματικό επικοινωνιακό χαρακτήρα. (Οικιακή οικονομία, Σχεδιασμό, Αγωγή Υγείας, Συναισθηματική αγωγή, Νέες Τεχνολογίες κ.ά).
10. Παρέχει άμεσα τη δυνατότητα για την απαραίτητη αποφόρτωση της επικαλυπτόμενης ύλης που είναι τεράστια και δημιουργεί ανία στα παιδιά.

Θα ήθελα επίσης να επισημάνω ότι δεν αρκεί από μόνο του το ωρολόγιο πρόγραμμα για τη βελτίωση του εκπαιδευτικού συστήματος. Χρειάζονται κάποια προαπαιτούμενα, κατά τη γνώμη μου, τα οποία και παραθέτω:

Εισηγήσεις για υλοποίηση στο εκπαιδευτικό μας σύστημα (ενσωματώνουν και εμπειρίες μας από άλλα 12 εκπαιδευτικά συστήματα που είχαμε την ευκαιρία να μελετήσουμε  σε επισκέψεις μας κατά τη διάρκεια προγραμμάτων Comenius,  ERASMUS+, eTwinning και Σεμιναρίων του Συμβουλίου της Ευρώπης)

·   Άμεση υλοποίηση της σταθερότητας του προσωπικού στα σχολεία (με μια συμφωνημένη μεταβατική περίοδο)

·  Άμεση αλλαγή ωρολογίου προγράμματος. Τα μαθήματα να ξεκινούν το νωρίτερο στις 8:15 π.μ.  Σοβαρή μείωση των περιόδων διδασκαλίας και των αντικειμένων σε κάθε τάξη.  Με αυτό τον τρόπο μπορεί να υλοποιηθεί ο δεύτερος δάσκαλος στην Α’ και Β’ τάξη, η επέκταση του υπεύθυνου τμήματος, η πραγματική, σοβαρή και περαιτέρω στήριξη παιδιών που έχουν μαθησιακές δυσκολίες, αλλόγλωσσων κ.λ.π.

·  Τα παιδιά να πηγαίνουν στο σχολείο με τη συμπλήρωση του 7^ου έτους της ηλικίας τους.  Εναλλακτικά για αποφυγή κτιριολογικών προβλημάτων να υπάρξει άμεση αλλαγή του Αναλυτικού Προγράμματος της Α’ τάξης και να εφαρμοστεί παρόμοιο με την Προδημοτική.  «Καίμε» και «βιάζουμε» γνωσιολογικά τα παιδιά μας από τα πρώτα τους χρόνια.  Χαρακτηριστικά στη Φινλανδία στην πρώτη τάξη τα παιδιά, (τα οποία πηγαίνουν 7 χρονών) μαθαίνουν μόνο πρόσθεση και αφαίρεση.  Σε όλες τις τάξεις έχουν μόνο δυο τεύχη βιβλίων. Είναι απορίας άξιο πως οι οργανωμένοι γονείς αποφεύγουν να επικεντρωθούν σ’ αυτά τα σοβαρά θέματα για τα παιδιά τους και ασχολούνται με τάχα «νέο σχέδιο διορισμών», παζαράκια κλπ.

·  Αποκεντρωμένη διοίκηση με σοβαρές αρμοδιότητες στους Διευθυντές των σχολείων.  Κατάργηση των «μεσαζόντων» ή/και αλλαγή αρμοδιοτήτων:  Σχολική Εφορεία, Ε.Ε.Υ, κ.λ.π.

·  Κοινωνικές παροχές στις οικογένειες μέσα από το σχολείο:  πλήρες γεύμα σε όλα τα παιδιά, δωρεάν μεταφορές σε αρχαιολογικούς χώρους, μουσεία, εκπαιδευτικές επισκέψεις κ.λ.π.

·  Αποφόρτωση του Αναλυτικού Προγράμματος, προώθηση και εφαρμογή δεξιοτήτων ζωής στην πράξη και όχι μέσα από βιβλία και φυλλάδια.

Το σχέδιο διορισμών

Ας έρθουμε τώρα και στο πολυσυζητημένο σχέδιο διορισμών.  Εδώ ο λαϊκισμός και τα ψέματα έχουν ξεπεράσει κάθε όριο.  Ελάχιστες φωνές έχουν διατυπώσει με ακρίβεια την πραγματικότητα και έχουν αναδείξει τις αιτίες της «φασαρίας» που γίνεται.  Τα πράγματα είναι πολύ απλά για όσους δεν παραμυθιάζονται ή δεν επιθυμούν να παραμυθιάζουν τους άλλους.  Στη δημοτική εκπαίδευση τα γεγονότα λένε:

1. Για την επόμενη δεκαετία, τουλάχιστον, δεν υπάρχουν θέσεις για διορισμούς ουσιαστικά.
2. Οι θέσεις για μονιμοποίηση συμβασιούχων συναδέλφων οι οποίες παρέμεναν κενές, χωρίς κανένα λόγο, δεν είναι κανενός Υπουργού για να τις ... προσφέρει ή να εκβιάζει.
3. Οι συμβασιούχοι και αντικαταστάτες που εργάζονται στα σχολεία μέχρι και 10 χρόνια είναι ότι καλύτερο υπάρχει στα σχολεία μας.  Από τη θέση του Διευθυντή τα τελευταία χρόνια έχω γνωρίσει δεκάδες συναδέλφους που ήταν ΟΛΟΙ τους καταπληκτικοί.  Η συνείδησή μου επιβάλλει να το καταθέσω και δημόσια.
4. Οι αναφορές τα τελευταία χρόνια ότι «θέλουμε τους ικανότερους εκπαιδευτικούς στα σχολεία για τα παιδιά μας»  είναι τουλάχιστον προσβλητικές όταν ξεστομίζονται με τέτοιο ισοπεδωτικό τρόπο.  Για τους εξής τουλάχιστον λόγους:  Οι ικανότεροι εκπαιδευτικοί υπάρχουν ήδη στα σχολεία, ιδιαίτερα εκείνοι που το προτεινόμενο σχέδιο μπορεί να τους διώξει από τα σχολεία!!!  Είναι εύκολο, ιδιαίτερα στην σημερινή κοινωνική συγκυρία, να αρχίσουμε όλοι να ξεστομίζουμε ισοπεδωτικούς αφορισμούς:  «θέλουμε τους ικανότερους Προέδρους, Υπουργούς, Εισαγγελείς, Βουλευτές, Δικαστικούς, Τραπεζίτες, Επιχειρηματίες, Γονείς κλπ.».  Το πρόβλημα δεν είναι να ξεστομίζουμε αφορισμούς, το πρόβλημα είναι να τους βρούμε ...
5. Τα σοβαρά προβλήματα της παιδείας και των σχολείων δεν είναι αυτά με τα οποία ασχολούνται οι αρμόδιοι τις τελευταίες δεκαετίες.
6. Η εκπαίδευση υποδέχεται και αντιμετωπίζει όλα τα κοινωνικά προβλήματα.  Αν δεν παρέμβουμε στην ρίζα αυτών των προβλημάτων απλώς στρουθοκαμηλίζουμε και παραπλανούμε από άγνοια ή ηθελημένα.

Και τώρα προκύπτει το κρίσιμο ερώτημα:  Αφού θέσεις για διορισμούς, ουσιαστικά, δεν υπάρχουν, το θέμα αυτό δεν είναι από τα σοβαρά στην εκπαίδευση αυτή τη στιγμή, η ομάδα των συμβασιούχων και αντικαταστατών είναι από τους καλύτερους που έχουμε, προς τι όλη η ... φασαρία;   Γιατί το Υπουργείο «καίγεται» για σχέδιο διορισμών; 

Η απάντηση, κατά τη γνώμη μου είναι απλή και πρέπει να ειπωθεί ξεκάθαρα πριν να είναι αργά: 

Η έγνοια των αρμοδίων δεν είναι να αλλάξουν κάτι ουσιαστικό στα σχολεία.  Γνωρίζουν ότι δεν υπάρχουν θέσεις για διορισμούς.  Παραδέχονται, και προπαγανδίζουν άλλωστε και προς τους αδιόριστους, ότι και με το νέο σύστημα θα έχουν προτεραιότητα στις ελάχιστες θέσεις που τυχόν θα υπάρξουν.  Η βασική επιδίωξη είναι να σπάσει το αδιάβλητο του καταλόγου και να μπορούν, πουλώντας ψεύτικες ελπίδες, να ανοίξουν επιτέλους διάπλατα τις πόρτες για πελατειακές σχέσεις στην εκπαίδευση.  Οι εκπαιδευτικοί είναι μια μεγάλη δεξαμενή για ψηφοθηρική ενασχόληση «πολιτικών» και «συνδικαλιστών».  Συγχρόνως, οστόχος είναι να ανοίξουν οι «δουλειές» για και το εμπόριο ελπίδας για κάθε λογής πανεπιστήμια και φροντιστήρια.

Η εκάστοτε πολιτική ηγεσία κάνει ... τη δουλειά της όπως την αντιλαμβάνεται καλύτερα.  Δυστυχώς οι ηγεσίες των εκπαιδευτικών οργανώσεων  και των οργανώσεων των γονιών μετατρέπονται σε πρόθυμους συνοδοιπόρους στο ... «παραμύθιασμα» της κοινωνίας.  Η ηγεσία της ΠΟΕΔ έχει να επιδείξει, διαχρονικά, σοβαρά επιτεύγματα για την παιδεία του τόπου και για τα δικαιώματα των μελών της.  Έχει όμως συγχρόνως και πολλά μελανά σημεία «ξεπουλήματος», ιδιαίτερα των νέων συναδέλφων (αναγνώριση υπηρεσίας συναδέλφων νηπιαγωγών, συναδέλφων στα ολοήμερα, κλίμακες και περικοπές νεοδιοριζομένων κλπ).  Εύχομαι και ελπίζω αυτή τη φορά να μην προσθέσει άλλη μια μελανή σελίδα στην ιστορία μας, ρίχνοντας νερό στο μύλο των πελατειακών σχέσεων και αποσιωπώντας τα πραγματικά κίνητρα του σχεδίου διορισμών.

*Διευθυντής Δημοτικού Σχολείου