«Δεν γίνεται ένας νέος που τελειώνει με «Άριστα» το Πανεπιστήμιο Κύπρου, να του λέει το κράτος και η κοινωνία, ότι θα διοριστείς σε 100 χρόνια. Να αναφέρω τρία χαρακτηριστικά παραδείγματα:
Στον κατάλογο των Φιλολόγων είναι εγγεγραμμένοι 6.500. Ο μέσος όρος μονίμων διορισμών τα τελευταία 8 χρόνια είναι 53 ετήσια. Δηλαδή, χρειάζονται 123 χρόνια για να απορροφηθούν όλοι οι άνεργοι. Στον κατάλογο των Μαθηματικών ο αριθμός είναι 2.600, διορίζονται 28 περίπου, επομένως σε 93 χρόνια. Στον κατάλογο των Φυσικών, έχουμε 1.400, διορίζονται 14, επομένως σε 100 χρόνια».
Αυτά αποκαλύπτει μεταξύ άλλων, ο Πανίκος Πέγκας, Μέλος της Επιτροπής Εκπαιδευτικής Υπηρεσίας. Μιλώντας στο ΚΥΚΕΜ Λάρνακας Αμμοχώστου ο κ. Πέγκας ανέφερε τα ακόλουθα στοιχεία για το εκπαιδευτικό σύστημα:
Η εικόνα της εκπαίδευσής μας
1. Ποια είναι σήμερα η εικόνα της εκπαίδευσής μας;
Τα εκπαιδευτικά μας αποτελέσματα σε σχέση με τους διεθνείς μέσους όρους της PIZA και TIMES είναι κάτω από το αναμενόμενο, με δεδομένο το επίπεδο της οικονομικής ανάπτυξης και των επενδύσεων στην εκπαίδευση. Η δημόσια δαπάνη για την εκπαίδευση είναι 7,8% του ΑΕΠ – από τις πιο ψηλές διεθνώς. Η ετήσια δημόσια και ιδιωτική δαπάνη στην Κύπρο είναι €9,145 ανά μαθητή, ενώ ο μέσος όρος στην Ευρωπαϊκή Ένωση είναι €6,900. Επίσης, στις εισαγωγικές εξετάσεις για τα Πανεπιστήμια, τα αποτελέσματα είναι χαμηλά. Ήδη κάποιες Ευρωπαϊκές χώρες άρχισαν να αμφισβητούν τα απολυτήριά μας.
2. Οι ίδιοι οι εκπαιδευτικοί παραδέχονται ότι, ίσως, ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα που αντιμετωπίζουν είναι η αντικοινωνική συμπεριφορά των μαθητών.
3. Το σύστημα πρόσληψης (διορισμού) είναι αναχρονιστικό και πιθανώς και αντισυνταγματικό κι εξηγούμαι:
Γραπτές εξετάσεις στη Δημόσια Υπηρεσία
Στη Δημόσια Υπηρεσία για την πλήρωση μόνιμων κενών θέσεων στην αντίστοιχη κλίμακα Α8-10-11, με βάση του Περί Αξιολόγησης Υποψηφίου Για Διορισμό στη Δημόσια Υπηρεσία Νόμο 6(1) του 1998-2014, εφαρμόζονται γραπτές εξετάσεις (στο πρότυπο των εισαγωγικών για τα Πανεπιστήμια). Η Αρμόδια Υπηρεσία (Υπηρεσία Δημόσιας Διοίκησης και Προσωπικού) ή η Αρμόδια Αρχή (ανάλογα με τις θέσεις), παραπέμπει στην Επιτροπή Δημόσιας Υπηρεσίας (ΕΔΥ) τον τριπλάσιο αριθμό υποψηφίων, με βάση τη σειρά κατάταξης στις εξετάσεις. Στην συνέχεια, η ΕΔΥ επιλέγει και διορίζει, με βάση τα εξής πιο κάτω κριτήρια:
Αυστηρά κρίνοντες, θα πρέπει να εφαρμόζεται και για τους εκπαιδευτικούς το κριτήριο της Γραπτής και Προφορικής Εξέτασης από την Επιτροπή Εκπαιδευτικής Υπηρεσίας. Το θέμα της ισότητας έναντι των νόμων και της διοίκησης, προβλέπεται από το άρθρο 28 του Συντάγματος.
Το σύστημα «διορισμού» ό είναι και κοινωνικά και νομικά άδικο
Το σύστημα «διορισμού» όπως εφαρμόζεται σήμερα, είναι και κοινωνικά και νομικά άδικο, γιατί δεν εξασφαλίζεται η ισότητα των διοικουμένων (πολιτών) και εξηγούμαι: H Επιτροπή Εκπαιδευτικής Υπηρεσίας θα έπρεπε να δημοσιεύει στην Επίσημη Εφημερίδα της Δημοκρατίας κενές θέσεις για εκπαιδευτικούς, πρώτου διορισμού, ώστε φυσιολογικά ο κάθε πολίτης που κατέχει τα απαραίτητα προσόντα που απαιτεί το σχέδιο υπηρεσίας να μπορεί να υποβάλλει αίτηση για να διεκδικήσει μία θέση.
Όμως, τελικά δεν τηρείται η διαδικασία όπως εφαρμόζεται και στις άλλες θέσεις της Δημόσιας Υπηρεσίας και οι διορισμοί γίνονται απ’ ευθείας με τη σειρά του καταλόγου (χωρίς γραπτές και προφορικές εξετάσεις). Έτσι, σβήνουν τα όνειρα των νέων μας. Η εφαρμογή του νέου συστήματος διορισμών στην Ελλάδα, βοήθησε χιλιάδες νέους που δοκίμασαν 1-2 φορές τις εξετάσεις και δεν πήγαν καλά, να αποσύρουν το ενδιαφέρον για διορισμό και αναπροσάρμοσαν σ’ άλλους τομείς την επαγγελματική τους αποκατάσταση.
Έχει ολοκληρώσει τον σκοπό του
Ο σχετικός νόμος για το διορισμό των εκπαιδευτικών έγινε πριν 40 χρόνια και με βασικό κριτήριο την ημερομηνία απόκτησης του πτυχίου. Στην συνείδηση της κοινής γνώμης και των 46,000 χιλιάδων νέων που είναι γραμμένοι στον κατάλογο διοριστέων, έχει ολοκληρώσει τον σκοπό του. Δεν γίνεται ένας νέος που τελειώνει με «Άριστα» το Πανεπιστήμιο Κύπρου, να του λέει το κράτος και η κοινωνία, ότι θα διοριστείς σε … 100 χρόνια. Να αναφέρω τρία χαρακτηριστικά παραδείγματα.:
Χρειάζονται 123 χρόνια για να απορροφηθούν όλοι οι άνεργοι
Στον κατάλογο των Φιλολόγων είναι εγγεγραμμένοι 6.500. Ο μέσος όρος μονίμων διορισμών τα τελευταία 8 χρόνια είναι 53 ετήσια. Δηλαδή, χρειάζονται 123 χρόνια για να απορροφηθούν όλοι οι άνεργοι. Στον κατάλογο των Μαθηματικών ο αριθμός είναι 2.600, διορίζονται 28 περίπου, επομένως σε 93 χρόνια. Στον κατάλογο των Φυσικών, έχουμε 1.400, διορίζονται 14, επομένως σε 100 χρόνια.
Επομένως, όσοι αγαπούμε την εκπαίδευση και τα παιδιά μας θα πρέπει να εργαστούμε για την αλλαγή αυτού του αναχρονιστικού συστήματος διορισμού. Το σχέδιο αναθεώρησης, που ξεκίνησαν οι οκτώ προηγούμενοι Υπουργοί Παιδείας και επεξεργάστηκε ο σημερινός Υπουργός με τους συνεργάτες του, φαίνεται πιο δίκαιο, σύγχρονο και λαμβάνει υπόψη όλες τις ανησυχίες και δικαιώματα της πλειοψηφίας των συμβασιούχων που ήδη εργάζονται, αλλά και όσων βρίσκονται πρώτοι στον υφιστάμενο κατάλογο διοριστέων. Γιατί ένας καλός εκπαιδευτικός να φοβάται τις εξετάσεις;
Ισοπεδωτικό, το σύστημα αξιολόγησης
4. Το σύστημα αξιολόγησης είναι ισοπεδωτικό, όπως και της Δημόσιας Υπηρεσίας. Το σύστημα αυτό σε συνδυασμό με το σύστημα διορισμών, επιτρέπει την εισαγωγή ενός μικρού, αλλά σημαντικού αριθμού εκπαιδευτικών, που για χρόνια χαρακτηρίζονται ως «ανεπαρκείς», χωρίς να λαμβάνονται ριζικά μέτρα γι’ αντιμετώπισή τους.
5. Η Έκθεση της Παγκόσμιας Τράπεζας (200 σελίδων) αναλύει επιστημονικά και τεκμηριωμένα την ανάγκη γι’ αλλαγή και εκπαιδευτική μεταρρύθμιση.
6. Σε άλλη έκθεση, η Παγκόσμια Τράπεζα κατατάσσει την Κύπρο και το Πακιστάν στην 110η θέση μεταξύ 189 χωρών, όσο αφορά στην ικανότητα και αποτελεσματικότητα να επιβάλει τη νομιμότητα και να καθυστερεί στην απόδοση της δικαιοσύνης.
7. Έρευνα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, δείχνει ότι έχουμε το υψηλότερο ποσοστό του 83% που αναδεικνύει ότι, για να πετύχεις ως επιχειρηματίας/επαγγελματίας, χρειάζεσαι πολιτικές διασυνδέσεις. Σε άλλη έρευνα, η Κύπρος είναι η προτελευταία με μόνο 6% των πολιτών να δείχνουν πλέον εμπιστοσύνη στα κόμματα.
Η αντικοινωνική συμπεριφορά των μαθητών
8. Όσον αφορά την αντικοινωνική συμπεριφορά των μαθητών, όντως είναι ένα πολυσύνθετο πρόβλημα. Ως Κοινωνικός Επιστήμονας, έχω αρκετές εισηγήσεις για την αντιμετώπισή του. Είναι σοβαρό θέμα που χρήζει μίας άλλης ημερίδας/συζήτησης. Επιγραμματικά, όμως, αναφέρω:
α) Είμαι αισιόδοξος ότι με την ένταξη του μαθήματος Αγωγής Υγείας, μέσα στα αναλυτικά προγράμματα από την Προδημοτική, μέχρι την Α΄ Λυκείου, μεσοπρόθεσμα η συμπεριφορά και η ανάπτυξη σωστών στάσεων στα παιδιά θα τα βοηθήσει στο να δομήσουν πιο σωστή προσωπικότητα. Μέσα από αυτό το μάθημα βοήθιουνται τα παιδιά να βελτιώνουν την αυτοεκτίμησή τους, να μαθαίνουν να διαχειρίζονται το άγχος, τον θυμό, το πένθος, τις σχέσεις των δύο φύλων.
Θα μπορούν να δημιουργούν οδική και καταναλωτική συνείδηση, να ενημερώνονται για την πρόληψη διαφόρων ασθενειών (AIDS, χρήση ναρκωτικών κλπ.). Δική μου εισήγηση είναι να ενταχθεί και η φορολογική συνείδηση, όπως γίνεται στις Σκανδιναβικές Χώρες). Γενικά για πιο ολοκληρωμένη κοινωνική αγωγή των νέων, θα πρέπει να ενημερώνονται για τις Νομοθεσίες που έχουν σχέση με την οικογένεια, δηλαδή τον ρόλο του συζύγου και του γονιού (π.χ. Ο Περί Σχέσεων Γονέων και Τέκνων Νόμος , για τον Πολιτικό Γάμο, το Διαζύγιο, τον Περί Βίας στην Οικογένεια, για τη Βία στα Γήπεδα κλπ.).
β) Παρά το γεγονός ότι υπάρχει ο πειθαρχικός κώδικας για την αντικοινωνική συμπεριφορά των μαθητών, δεν τυγχάνει της σωστής χρήσης και αξιοποίησης, γι’ αυτό και τα προβλήματα μεγαλώνουν. (Μια παρένθεση: Από την πείρα μου στην Επιτροπή Εκπαιδευτικής Υπηρεσίας, έχω διαπιστώσει ότι και για τους εκπαιδευτικούς, οι αρμόδιοι Διευθυντές, Επιθεωρητές κλπ., ακολουθούν μία κουλτούρα ανοχής στους υφιστάμενους τους, με αποτέλεσμα να δίνεται και το κακό παράδειγμά στο υπόλοιπο προσωπικό, αλλά και τους μαθητές).
γ) Το σχολείο δεν πρέπει μόνο να δίνει γνώσεις ή να βοηθά τα παιδιά να ανακαλύπτουν την γνώση. Πρέπει να καλλιεργεί τόσο την ικανότητα να γνωρίζουν και να εξασκούν τα δικαιώματά τους – και νομίζω τα σημερινά παιδιά τα διεκδικούν – αλλά, παράλληλα, να ενημερώνονται και να εξασκούνται μέσα, κυρίως, από βιωματικά εργαστήρια/δραστηριότητες και για τις υποχρεώσεις. Δυστυχώς, η Κυπριακή Κοινωνία προβάλλει τα δικαιώματα και ξεχνά τις υποχρεώσεις. Όλοι μιλούν για τα Δικαιώματα του Παιδιού, των ΑΜΕΑ, των Μεταναστών, των Φυλακισμένων, των Ασθενών κλπ., αλλά σπάνια προβάλλονται οι υποχρεώσεις. Αν όλοι γνωρίζουν και εφαρμόζουν τις υποχρεώσεις, θα έχουμε λιγότερα κοινωνικά προβλήματα τόσο στο σχολείο, όσο και στην κοινωνία.
9. Θα αναφέρω σε συντομία και τα θέματα του Επαγγελματικού Προσανατολισμού. Από την εικόνα που παρουσιάζει ο Κατάλογος Διοριστέων, όσο και από το πολύ ψηλό ποσοστό ανεργίας (το οποίο ενίσχυσε η οικονομική κρίση), φαίνεται ότι κάποια επαγγέλματα είναι κεκορεσμένα. Η εισήγησή μου είναι όπως, τόσο η Διοίκηση του Υπουργείου Παιδείας και Πολιτισμού και οι Σύμβουλοι που εργάζονται άμεσα με τους μαθητές, αλλά σε συνεργασία και με τους Οργανωμένους ή και απ’ ευθείας με τους ίδιους τους γονείς, να κατευθύνουν τα παιδιά προς τα τεχνικά επαγγέλματα. Η ενίσχυση της Τεχνικής Εκπαίδευσης, ήδη έχει ξεκινήσει, όμως υπάρχουν πολλά περιθώρια. (Ήδη, ένα μεγάλο μέρος των τεχνικών σήμερα στην αγορά είναι Ευρωπαίοι πολίτες ή πολίτες τρίτων χωρών). Η Αρχή Ανάπτυξης Ανθρωπίνου Δυναμικού με τις έρευνες και μελέτες της, προβλέπει τις πιθανές νέες ανάγκες στην αγορά για τα επόμενα 20 χρόνια. Προσωπικά, βλέπω κάποιους ευαίσθητους Διευθυντές/Εκπαιδευτικούς που οργανώνουν Ημερίδες για να βοηθήσουν τα παιδιά. Στην Πορτογαλία, σε μία εκπαιδευτική επίσκεψή μου, ενημερώθηκα ότι οι Σύμβουλοι πηγαίνουν τα βράδια στα σπίτια των μαθητών για να βρουν τους γονείς, ώστε να τους καθοδηγήσουν. (Συνήθως ένα μεγάλο ποσοστό γονιών, δυστυχώς, δεν έρχονται στο σχολείο γι’ αυτή την σημαντική πτυχή του μέλλοντος των παιδιών τους).
Δυο εισηγήσεις για την παραπαιδεία
10. Τέλος, για την παραπαιδεία, που είναι μάστιγα για τον τόπο μας (ακόμη και για τους ίδιους τους εκπαιδευτικούς ως γονείς), έχω δύο εισηγήσεις:
α) Απογευματινό σχολείο που θα καλύπτει τις ενισχυτικές διδασκαλίες για τα παιδιά που τις χρειάζονται. Είναι και ένας τρόπος να διοριστούν περισσότεροι άνεργοι εκπαιδευτικοί. Οι ώρες αυτές θα είναι ενταγμένες στο ωρολόγιο πρόγραμμα και θα καλύπτονται από καθηγητές με πείρα.
β) Τα «δίδακτρα» των φροντιστηρίων να τυγχάνουν απαλλαγής από τον Φόρο Εισοδήματος των γονιών, τόσο για φοροελαφρύνσεις της οικογένειας, όσο, κυρίως, και αντιμετώπιση της φοροδιαφυγής από τους «παρανομούντες δημόσιους ή ιδιώτες εκπαιδευτικούς».
