ΤΟΥ ΣΠΥΡΟΥ ΑΝΤΩΝΕΛΛΟΥ*
Η ανακοίνωση των αποτελεσμάτων στο μάθημα των Νέων Ελληνικών δημιούργησε -και πάλι –αντιδράσεις και διαμαρτυρίες για το συγκεκριμένο εξεταστικό δοκίμιο.
Αυτό, το συγκεκριμένο εξεταστικό δοκίμιο συζητήθηκε όσο οτιδήποτε άλλο το τελευταίο χρονικό διάστημα. Λέξεις όπως «ψευδαίσθηση», «κλυδωνισμός» μπήκαν στην καθημερινότητα του καθενός, δημιουργήθηκαν σύντομες ταινίες με φαντασία και πολύ χιούμορ αλλά γράφτηκαν, ειπώθηκαν χιλιάδες πράγματα με ένα και μοναδικό στόχο: είτε να δείξουμε την άρνησή μας μπροστά σε κάτι καινούργιο, είτε γιατί δεν ανεχόμαστε να συμβεί οτιδήποτε εμείς δεν θα σκεφτόμασταν ή δεν θα τολμούσαμε, είτε γιατί αρεσκόμαστε στο να παρουσιαζόμαστε ως ειδήμονες επί παντός επιστητού… κι ο κατάλογος με τα πολλά «είτε» μοιάζει να είναι ανεξάντλητος. Φαίνεται, λοιπόν, πως το εξεταστικό δοκίμιο δημιούργησε δύο αντίπαλα στρατόπεδα: τους υποστηρικτές αλλά και τους πολέμιους εχθρούς.
Στο πλαίσιο της δημοκρατίας και του διαλόγου, κάτι τέτοιο, όταν συμβαίνει, αποτελεί κατόρθωμα μέγα!
Ενδιαφέρον προκάλεσαν από την αρχή οι δηλώσεις του κ. ΔημήτρηΤαλιαδώρου, Προέδρου της ΟΕΛΜΕΚ αλλά και φιλολόγου, Διευθυντή μεγάλου Λυκείου της Λευκωσίας. Ο κ. Ταλιαδώρος, ενώ ακόμα ήταν σε εξέλιξη η συνάντηση της Επιτροπής Θεματοθετών με τους βαθμολογητές καθηγητές, προκειμένου να δοθούν οι οδηγίες διόρθωσης, έδινε τηλεοπτικές και ραδιοφωνικές συνεντεύξεις χαρακτηρίζοντας τα θέματα των Νέων Ελληνικών με το χειρότερο τρόπο, κρίνοντας, ως φιλόλογος, ότι είχαν λάθη, ασάφειες και παραλήψεις. Κατηγορούσε και κατηγορεί με το χαρακτηριστικό αφοριστικό του μένος τους θεματοθέτες και ιδιαίτερα εμένα προσωπικά, προσπαθεί να δημιουργήσει εντυπώσεις , χωρίς να έχει ο ίδιος καμία εμπλοκή στην όλη διαδικασία, χωρίς να κάνει τον κόπο να βρίσκεται ο ίδιος στην πολύωρη συνάντηση της Επιτροπής Θεματοθετών με τους βαθμολογητές καθηγητές, για να ακούσει από πρώτο χέρι-τουλάχιστον!- τα όσα σχετίζονται με το εξεταστικό δοκίμιο και τη διόρθωση των γραπτών των μαθητών.
Προσπάθησε να ξεσηκώσει θύελλα αντιδράσεων, θέτοντας τον εαυτό του –γιατί άραγε;- μπροστάρη στις … ανησυχίες των μαθητών που, όπως κάθε χρόνο, περίμεναν να εξεταστούν σε έναν θεματικό κύκλο και να ακολουθήσουν τη γνωστή μέθοδο: το πρόβλημα, οι αιτίες, τα αποτελέσματα, οι τρόποι αντιμετώπισης. Αν και φιλόλογος ο ίδιος, δικαιολογείται αφού για πολλά χρόνια είναι εκτός τάξης λόγω των συνδικαλιστικών του καθηκόντων, τα οποία τον κρατούν μακριά από τη διδακτική πράξη κι έχουν από τότε πολλά πράγματα διαφοροποιηθεί στη διδακτική.
Καταφέρθηκε με ιδιαίτερα επικριτικό τρόπο εναντίον μου, ως Επιθεωρητή Μέσης Εκπαίδευσης Φιλολογικών Μαθημάτων, με μεταπτυχιακές σπουδές στη Βυζαντινή και Νεοελληνική Λογοτεχνία, λέγοντας ότι απέχω από τη διδακτική πράξη κι έτσιστερούμαι της επαφής με το αντικείμενο.
Αγνοεί ο κ. Ταλιαδώρος ότι από το 2003 ως το 2008 ήμουν στο Παιδαγωγικό Ινστιτούτο και δίδασκα το μάθημα της Λογοτεχνίας στους νεοεισερχόμενους φιλολόγους που παρακολουθούσαν το μάθημα της Προϋπηρεσιακής Κατάρτισης. Δεν θα αναφερθώ στην προηγούμενη προϋπηρεσία μου ως απλός καθηγητής φιλόλογος στο σχολείο το οποίο διευθύνει σήμερα.
Αγνοεί ο κ. Ταλιαδώρος ότι από το 2008 που έχω αναλάβει καθήκοντα Επιθεωρητή Μέσης Εκπαίδευσης για τα φιλολογικά μαθήματα εμπλέκομαι πολύ ενεργά στα σεμινάρια –υποχρεωτικά και προαιρετικά- για το μάθημα της Λογοτεχνίας, όπως αγνοεί ότι έχω κάτω από την ευθύνη μου δεκαεννέα σχολεία και αξιολογώ συναδέλφους φιλολόγους.
Αγνοεί ότι επισκέπτομαι –όποτε αυτό είναι εφικτό-Λύκεια και διδάσκω Νεοελληνική Λογοτεχνία σε μαθητές Γ’ Λυκείου.
Αγνοεί ότι η ιστοσελίδα του Υπουργείου Παιδείας, έχει ήδη αναρτημένες πολλές δικές μου διδακτικές προτάσεις –ιδιαίτερα σε κείμενα της Γ’ Λυκείου- και στα οποία έχουν πρόσβαση καθηγητές και μαθητές.
Αγνοεί πολλά πράγματα ο κ. Ταλιαδώρος και κυρίως το πότε ο ίδιος δίδαξε λογοτεχνία.
Αυτό που ΔΕΝ αγνοεί είναι να προβαίνει σε αφοριστικές δηλώσεις , μειώνοντας έτσι, όχι εμένα προσωπικά, αλλά και όλους τους συναδέλφους φιλολόγους που αγωνίζονται με κέφι και μεράκι στις τάξεις τους.
Σε τελευταία του συνέντευξή του έφτασε στο σημείο να δηλώσει ότι ομάδα των θεματοθετών ήταν ανεπαρκής. Ας μάθει τα ακαδημαϊκά προσόντα των μελών της Επιτροπής και την αξιολογότατη δουλειά που προσφέρουν στην Παιδεία αυτοί οι άνθρωποι και μετά ας προβαίνει σε εντυπωσιασμούς ! Όσον αφορά το σχόλιό του ότι «έτρεχα» στα κανάλια για να κάνω δηλώσεις, ας γνωρίζει ότι έχω το δικαίωμα να το κάνω ΜΟΝΟΝ όταν μου το ζητήσει η Υπηρεσία μου και σε καμία άλλη περίπτωση!
Στο άλλο ζητούμενο τώρα:
Οι εξεταζόμενοι περίμεναν να αναπαράξουν «συνταγές» που στους διδάσκοντες καθηγητές τους δεν ειπώθηκε ποτέ να προσανατολίζουν τους μαθητές σ’ αυτή την κατεύθυνση. Εδώ και χρόνια πολλοί φιλόλογοι κάνουν τα αδύνατα δυνατά για να ασκήσουν τους μαθητές στη συνδυαστική και κριτική σκέψη. Φέτος ζητήθηκε από τους μαθητές, με αφορμή το άγνωστο δοκίμιο, να γράψουν τις δικές τους απόψεις για όσα τους προβληματίζουν, για όσα αποδείχτηκαν πλάνες, για όσα η πραγματικότητα απέδειξε, για όσα τους πληγώνουν. Το δοκίμιο έθετε τη βάση, την αφετηρία της σκέψης τους. Καταπιανόταν με το περιβάλλον, την επιστήμη, την τεχνολογία, την οικονομική κρίση. Οι μαθητές γνώριζαν ότι το θέμα της παραγωγής λόγου θα είναι άμεσα συνυφασμένο με το άγνωστο δοκίμιο. Διάβασαν προσεκτικά το δοκίμιο, έγραψαν με συντομία τις απόψεις του δοκιμιογράφου στο σύντομο κείμενο που ζητούσε μία από τις ασκήσεις του εξεταστικού δοκιμίου και, περνώντας, στη συγγραφή του δικού τους κειμένου, το έκαναν. Προβλήματα έκφρασης, περιορισμένου λεξιλογικού πλούτου, διατύπωσης, δομής, τεκμηριωμένης επιχειρηματολογίας παρουσιάστηκαν ΚΑΙ φέτος, όπως κάθε χρονιά. Αυτό που έλειψε ήταν οι πανομοιότυποι πρόλογοι και τα επιχειρήματα που αποστηθίστηκαν. Υπήρξαν όμως και αρκετά κείμενα μαθητών που ξεδίπλωσαν με άνεση τους προβληματισμούς τους και κινήθηκαν με σφαιρικότητα στο θέμα. Στις οδηγίες διόρθωσης ειπώθηκε στους βαθμολογητές να δουν το κάθε γραπτό με περισσή προσοχή, γιατί το καθένα θα ήταν διαφορετικό, αφού θα εξέφραζε, για πρώτη φορά, την προσωπικότητα του κάθε εξεταζόμενου ξεχωριστά.
Στην Λογοτεχνία αποδείχτηκε και φέτος ότι οι μαθητές δεν είχαν αφαιρετική ικανότητα. Δεν ήταν σε θέση, δηλαδή, να χειριστούν σωστά τα δεδομένα και τα ζητούμενα μιας ερώτησης και να επικεντρωθούν σ’ αυτό που ζητούσαν κάποια από τα ερωτήματα. Τα εξεταζόμενα κείμενα είναι τα ίδια για πολλά χρόνια και, από πλευράς ερωτήσεων, έχουν ήδη εξαντληθεί.Αυτό σημαίνει ότι αποστηθίζουν τις αναλύσεις των κειμένων αυτών αλλά δεν μπορούν να αντιληφθούν το πώς να χρησιμοποιούν όλο αυτό το υλικό. Οι δε λεξιλογικές ασκήσεις απέδειξαν ότι σημαντικό ποσοστό μαθητών δεν έχει πλούσιο λεξιλόγιο.
Δεν μπορούμε να καταλογίζουμε ευθύνες μόνο στο Δημόσιο Σχολείο. Η λεξιπενία, η επιφανειακή σκέψη, η αδιαφορία για τη μάθηση ,ο ελάχιστος προβληματισμός για όσα συμβαίνουν γύρω μαςείναι μεγάλα ζητήματα και χρήζουν άμεσης αντιμετώπισης πρώτα και κύρια από την ίδια την οικογένεια και τη νοοτροπία που καλλιεργείται εδώ και τόσα χρόνια.
Η αγωγή που παρέχεται στα παιδιά δεν είναι ποτέ επιτυχημένη όταν επικεντρώνεται στην εξαγορά της αγάπης τους με την παροχή υλικών αγαθών. Η ορθή αγωγή έχει να κάνει περισσότερο με την καλλιέργεια της φιλομάθειας, το ξύπνημα του νου και της ψυχής του παιδιού, πρώτα και κύρια από το σπίτι. Το σχολείο, ο δάσκαλος στην αρχή κι ο καθηγητής αργότερα, λίγα πράγματα μπορούν να κάνουν αν στο έργο τους δεν έχουν ως ουσιαστικό συνεργάτη το γονιό. Το σχολείο δεν είναι «εμπορικό κατάστημα» που πουλάει βαθμούς ή θαύματα συμπλήρωσης των ελλείψεων, αν πριν ο γονιός δεν έχει φροντίσει να πείσει το παιδί του πως η δωδεκάχρονη εκπαίδευση δεν ονομάζεται Γ’ Λυκείου, όπου τα συσσωρευμένα κενά θα καλυφθούν το πρωί στο σχολείο και το απόγευμα στο φροντιστήριο. Η δωδεκάχρονη εκπαίδευση είναι μια συνεχής πορεία και κάθε της στάδιο είναι σημαντικό, κρίσιμο κι αποφασιστικό κι επομένως, η Γ’ Λυκείου είναι το τέλος κι όχι το ξεκίνημα για να αναπληρωθούν κενά κι αδυναμίες προηγούμενων χρόνων.
Το φετινό εξεταστικό δοκίμιο δεν είχε λάθη κι ασάφειες, όσο κι αν αυτό λυπεί αυτούς που δεν ανταποκρίθηκαν στις απαιτήσεις του, όσο κι αν λυπεί ανθρώπους της εκπαίδευσης που βάλθηκαν να το πολεμήσουν –για τους δικούς του γνωστούς κι άγνωστους (!) λόγους ο καθένας. Οι μαθητές γνωρίζουν ότι μια μαθηματική πράξη του τύπου 2+3=5, μπορούν να την σκεφτούν και διαφορετικά αντιστρέφοντας τους προσθετέους όρους. Το αποτέλεσμα και πάλι 5 θα ήταν. Είχαν την ευκαιρία τα τελευταία χρόνια να ασκηθούν στη δημιουργική σκέψη, στη σημασία της κριτικής ικανότητας μέσα από πολυτροπικά δοκίμια κι εργασίες.
Ας μην ξεχνάμε ότι εδώ και χρόνια πολλοί μαθητές συμμετέχουν σε διάφορα συνέδρια ή ευρωπαϊκά προγράμματα και γνωρίζουν καλά τη σημασία της ορθής έκφρασης, της καίριας διατύπωσης και δομημένης, συνδυαστικής σκέψης.
Εδώ και χρόνια, στις ομιλίες τους οι Διευθυντές των Λυκείων , με την ευκαιρία της λήξης του σχολικού έτους, τονίζουν εμφαντικά τις πλούσιες δραστηριότητες των Λυκείων και το πόσο πολύ αυτές βοήθησαν τα παιδιά ώστε να αναπτύξουν τη δημιουργικότητα, τη φαντασία και την κριτική τους σκέψη.
Ολοκληρώνοντας, θέλω να απευθυνθώ στο σύνολο των καθηγητών των χιλιάδων μαθητών που δίδασκαν φέτος το μάθημα της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας και Γλώσσας, στην Γ’ Λυκείου. Δεν θα ήταν προτιμότερο αντί να κρίνουν εκ του ασφαλούς το εξεταστικό δοκίμιο, να ήταν ΟΛΟΙ εκεί ως βαθμολογητές των γραπτών των μαθητών τους; Γιατί απουσίαζαν από τα βαθμολογικά κέντρα, αφού αυτοίδίδασκαν ολόκληρη τη σχολική χρονιά τους μαθητές τουςκι είναι αυτοί που δίνουν «μάχη» κάθε Σεπτέμβρη για να αναλάβουν την Γ’ Λυκείου κι έχουν την πείρα στη διδασκαλία της ύλης του μαθήματος των Νέων Ελληνικών; Δεν τους ενδιέφερε να δουν από πρώτο χέρι πώς γράφουν οι μαθητές τους και αναλόγως να τροποποιήσουν, όπου εκείνοι θα έκριναν αναγκαίο, τη δουλειά τους κατά την επόμενη σχολική χρονιά;
Το αποτέλεσμα από όλα αυτά σε ατομικό και συλλογικό επίπεδο, θετικό ή αρνητικό ήταν τεράστιο για όλους. Μαζί με το ότι είναι πολύ εύκολο στον καθένα να «σταυρώνει» τους πάντες και τα πάντα, θεωρώ ότι το αποτέλεσμα ΔΕΝ είναι … ψευδαίσθηση!Προσγείωση στην πραγματικότητα ήταν κι επιτρέψτε μου να νιώθω υπερήφανος γι’ αυτό.
*Επιθεωρητής Μέσης Εκπαίδευσης
Συντονιστής Φιλολογικών Μαθημάτων - Θεατρολογίας
