ΤΟΥ ΒΑΛΕΝΤΙΝΟΥ ΙΩΑΝΝΟΥ*
Κοινωνική κρίση και εκπαιδευτικό σύστημα: χρειαζόμαστε να καλλιεργήσουμε μια παιδεία με ανθρωπιστικό προσανατολισμό και πλουραλιστικές προσεγγίσεις σε όλα τα ζητήματα. Μόνο έτσι μπορούμε να στοχεύσουμε σε ένα καλύτερο αύριο με καλύτερους πολίτες.
Με το βλέμμα στραμμένο στο αύριο και ότι αυτό κουβαλά στις αποσκευές του, με την ανατροφοδότηση που έχουμε λάβει από λάθη και παραλείψεις του παρελθόντος, μπορούμε να πούμε με σιγουριά πως η παιδεία αποτελεί την μόνη ασφαλή και αναγκαία πόρτα από την οποία θα πρέπει να διαβούμε στην προσπάθεια μας να εναποθέσουμε τις προσδοκίες μας σε πρόσφορο και παραγωγικό έδαφος.
Τα γεγονότα των τελευταίων μηνών κραυγάζουν την επιτακτικότατη ανάγκη για περισυλλογή και αναστοχασμό πέρα και πάνω από βαρύγδουπες δηλώσεις, με εστίαση στην ουσία των όσων οφείλουν να μας ταλανίσουν καρδιά και μυαλό, υποδεικνύοντας την υποχρέωση για ανάληψη μιας οργανωμένης και συλλογικής προσπάθειας εξεύρεσης λύσεων για αποτροπή παρόμοιων περιστατικών στο μέλλον.
Το μεταναστευτικό κύμα το οποίο έχει αφήσει σωρούς πτωμάτων, οι τελευταίες εθνικιστικές, τρομοκρατικές επιθέσεις οι οποίες έχουν επιφέρει πλήγμα στον ιστό ασφαλείας των περισσότερων ευρωπαϊκών χωρών, τα κρούσματα βίας τα οποία έχουν παρουσιαστεί στην κοινωνία και στα σχολεία μας, κάνουν αντιληπτό το γεγονός πως τοπικό, ευρωπαϊκό και παγκόσμιο συγκείμενο βρίσκονται σε αλληλεπίδραση και στην χρονική αυτή συγκυρία πάσχουν από τα ίδια συμπτώματα. Η παραδοχή αυτή μας εφιστά την προσοχή στις λύσεις που καλούμαστε να εξεύρουμε τόσο σε εγχώριο όσο και σε ευρύτερο επίπεδο, σε συνεργασία με όλους τους ευρωπαϊκούς και παγκόσμιους φορείς οι οποίοι δεν μπορούν παρά να ενσωματώσουν εκπαιδευτικά ζητήματα στην ατζέντα τους.
Οφείλουμε να ομολογήσουμε πως σε τοπικό τουλάχιστον επίπεδο, τα τελευταία χρόνια έχουν γίνει φιλότιμες προσπάθειες για τροποποίηση μιας σειράς θεμάτων τα οποία εδώ και δεκαετίες «ταλαιπωρούν» το εκπαιδευτικό μας σύστημα. Η σύσταση Επιστημονικής Επιτροπής για εκσυγχρονισμό του εκπαιδευτικού μας συστήματος, η απόφαση της βουλής για σταδιακή κατάργηση του καταλόγου διοριστέων και η ταυτόχρονη θέσπιση καταλόγου διορισίμων, τα προτεινόμενα σχέδια τα οποία θα τεθούν υπό διαβούλευση για αναθεώρηση του τρόπου αξιολόγησης των εκπαιδευτικών, η ίδρυση και λειτουργία του φορέα διασφάλισης και πιστοποίησης της ποιότητας της Ανώτερης εκπαίδευσης και η απόφαση των δυο ηγετών για σύσταση Τεχνικής επιτροπής με σκοπό την καταπολέμηση των προκαταλήψεων, της ξενοφοβίας, του ρατσισμού και του εξτρεμισμού αποτελούν τα πρώτα βήματα προς την κατεύθυνση της διασφάλισης του εκσυγχρονισμού και της αναβάθμισης της ποιότητας της παρεχόμενης εκπαίδευσης.
Η παιδεία που προσφέρουμε στους νέους μας είναι το μοναδικό αγαθό και επένδυση η οποία μπορεί να αντισταθμίσει τις οποιεσδήποτε ανισότητες, την φτώχεια και τον αποκλεισμό. Εμπερικλείει πέραν της παροχής γνώσεων, την καλλιέργεια δεξιοτήτων, αξιών και στάσεων που δεν θα μπορούσαν να απουσιάζουν από προγράμματα τα οποία προσβλέπουν στην ολόπλευρη καλλιέργεια ατόμων τα οποία με τον τρόπο αυτό μεγιστοποιούν τις δυνατότητες τους να οδηγηθούν στην αυτοπραγμάτωση και να αποτελέσουν «ωφέλιμες» προσωπικότητες, τόσο για τους ίδιους όσο και για το ευρύτερο κοινωνικό σύνολο. «Μια καλή εκπαίδευση αποτελεί το μεγαλύτερο δώρο που μπορούμε να κάνουμε στον εαυτό μας ή σε οποιονδήποτε άλλο» (Mahtab Narsimhan). Οφείλουμε να συμβαδίσουμε με τα προστάγματα των καιρών, να προετοιμαστούμε και να παρέχουμε στους μαθητές μας τα εχέγγυα τα οποία θα βοηθήσουν να διέλθουμε από τις όποιες δυσκολίες και αγκυλώσεις.
Αντιλαμβανόμενοι τον πολυεπίπεδο χαρακτήρα των εκπαιδευτικών θεμάτων, σεβόμενοι τον αριθμό των εμπλεκόμενων φορέων και την ένταση των παρεμβάσεων τους, οφείλουμε να συναισθανθούμε την σοβαρότητα με την οποία θα πρέπει να οργανώνουμε πολιτικές για τα εκπαιδευτικά ζητήματα. Αν και ερευνητικά παραδείγματα στον εκπαιδευτικό χώρο παρουσιάζουν μια συχνή ασυμφωνία μεταξύ πολιτικής και πρακτικής οφείλουμε να ενεργοποιούμε τέτοιες δράσεις οι οποίες διανοίγουν κανάλια επικοινωνίας μεταξύ των διαφόρων επιπέδων και εμπλεκομένων, με ανάλογο αντίκτυπο στην θετική ενίσχυση της όλης προσπάθειας για επίτευξη των εκπαιδευτικών αποφάσεων.
Ο Fullan (2001, σ. 233) αναφέρει πως οι κυβερνήσεις θα πρέπει να «τοποθετήσουν την επένδυση στην εκπαίδευση πέραν της ανάγκης τους για πολιτική επιβίωση και προβολή» γεγονός το οποίο καλεί για μεγαλύτερη προσοχή σε επίπεδο λήψης αποφάσεων. Μικροπολιτικές σκοπιμότητες και προσωπικές ατζέντες θα πρέπει να μείνουν στο περιθώριο ενώ όλοι μας θα πρέπει να αφομοιώσουμε αυτό που ο Nelson Mandela ανέφερε. Η εκπαίδευση αποτελεί το ισχυρότερο όπλο το οποίο μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε για να αλλάξουμε τον κόσμο. Η διαχρονικότητα του μηνύματος του θα πρέπει να μας βρει έτοιμους, να αξιοποιήσουμε το όπλο αυτό. Ήγγικεν το πλήρωμα του χρόνου…
*Απόφοιτος Πανεπιστημίου Κύπρου με Πτυχίο Αρχιτεκτονικής και Δίπλωμα Αρχιτέκτονα Μηχανικού. Μεταπτυχιακές σπουδές στην Πολεοδομία στο UniversityCollegeLondon (UCL).
