ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΒΙΒΛΙΟΥ ΚΙΚΑ ΟΛΥΜΠΙΟΥ*
«Το βιβλίο αυτό γράφτηκε με τη φιλοδοξία να βοηθήσει προς την κατεύθυνση της πληρέστερης κατανόησης της ουσίας και της μεγάλης σημασίας της εκπαιδευτικής γνώσης τόσο τους εκπαιδευτικούς όσο και τους γονείς και να συμβάλει έμμεσα στη βελτίωση της διδασκαλίας και της μάθησης και βεβαίως και των μαθησιακών αποτελεσμάτων».
Ακαταπόνητος ερευνητής, εμβριθής μελετητής, πολυγραφότατος συγγραφέας, ο Παναγιώτης Περσιάνης έρχεται να προσθέσει ακόμα ένα βιβλίο στην πληθώρα των εκδοτικών του επιτευγμάτων. Μέσα σε δεκαπέντε κεφάλαια που διατηρούν την αυτοτέλειά τους και μπορούν επομένως να διαβαστούν και επιλεκτικά, εξετάζει την εκπαιδευτική γνώση στην Κύπρο, κυρίως τους δυο τελευταίους αιώνες, 19ο και 20ο.
Τι περιλαμβάνει όμως ο όρος εκπαιδευτική γνώση; Ο συγγραφέας φροντίζει να το διευκρινίσει ευθύς εξαρχής. Η εκπαιδευτική γνώση είναι«τόσο το προς μάθηση υλικό (πληροφορίες, γεγονότα, δεδομένα, έννοιες, κατηγορίες, αρχές, δεξιότητες, διαθέσεις, στάσεις και αξίες, επιλεγμένες με βάση ορισμένα κριτήρια και οργανωμένες σε προγράμματα σπουδών )όσο καιοιδιαδικασίες και οι τρόποι με τους οποίους αυτό μπορεί να μεταδοθεί και να αποκτηθεί».Απλουστευτικά θα μπορούσε να πει κανείς τόσο το «τι» της εκπαίδευσης όσο και το «πώς». Αναφέρω ενδεικτικά μερικούς από τους τίτλους των κεφαλαίων: Οι επιστημολογικές παραδόσεις της Ελλάδας και της Κύπρου, Οι αντιλήψεις για την Εκπαιδευτική Γνώση και την Εκπαιδευτική Ταυτότητα στην Κύπρο του 19ου Αιώνα, Η Φιλολογική Γνώση, Φορμαλισμός, το Διαχρονικό Πρόβλημα της Μάθησης στα Σχολεία μας, Η Εκπαιδευτική Γνώση που Εισήγαγε στην Κύπρο η Αγγλική Διοίκηση, Παγκοσμιοποίηση και Εκπαιδευτική Γνώση, Εκπαιδευτική Γνώση και Διδακτικό Εγχειρίδιο κ.ά.
Μερικά από τα θέματα που διερευνώνται στα δεκαπέντε αυτά κεφάλαια είναι και τα εξής: Ποιοι τύποι σχολείων δημιουργήθηκαν κατά καιρούς στην Κύπρο; Ποιοι λόγοι συνετέλεσαν στην ίδρυση αυτών των σχολείων; Ποια θέματα της εκπαιδευτικής γνώσης του παρελθόντος εξακολουθούν να επηρεάζουν το παρόν; Γιατί απέτυχαν κάποιες εξωτερικές προσπάθειες επηρεασμού των Ελληνοκυπρίων για την εκπαιδευτική γνώση; Ποιος ο ρόλος της παγκοσμιοποίησης; Ποιες οι απόψεις των δυο μεγάλων κομμάτων της Κύπρου για την εκπαιδευτική γνώση; Πώς και γιατί ο φορμαλισμός αποτελεί διαχρονικό πρόβλημα στη μάθηση των Ελληνοκυπρίων; Ποια τα αίτια αλλά και οι συνέπειες από τη χρήση του ενός και μόνο διδακτικού εγχειριδίου; Τι απαιτεί σήμερα η εποχή μας; Ποιος υπήρξε ο ρόλος της Εκκλησίας στην εκπαιδευτική γνώση; Το θέμα αυτό, μετά από παράκληση του συγγραφέα, αναπτύσσει ο Μητροπολίτης Πάφου Γεώργιος σ’ ένα τελευταίο, ενδιαφέρον κεφάλαιο.
Άξιο ιδιαίτερης μνείας είναι το κεφάλαιο των επιλογικών συμπερασμάτων, λόγω και της πρωτοτυπίας του. Ξεκινώντας από απλά, καθημερινά παραδείγματα ο συγγραφέας ανάγεται σε τομείς της Εκπαιδευτικής Γνώσης και εξηγεί πώς αυτοί θα πρέπει να ιδωθούν με ένα νέο πνεύμα.
Μερικά από τα βασικά χαρακτηριστικά του βιβλίου (χαρακτηριστικά, θα έλεγα, γενικά της γραφής του Π. Περσιάνη) που το καθιστούν όχι μόνο σημαντικό αλλά και προσιτό ακόμα και σε μη ειδικούς, είναι: α) Η τεκμηρίωση των παρατιθέμενων απόψεων και γεγονότων που στηρίζεται σε πληθώρα βιβλιογραφίας. β) Η ορθολογικά δομημένη σκέψη. Δεν υπάρχει κενό στην αλληλουχία των σκέψεων. Από την αρχή κάθε κεφαλαίου ως την ανάπτυξη του θέματος και τα συμπεράσματα, με σαφήνεια και καθαρότητα ξεδιπλώνεται η σκέψη του συγγραφέα. γ) Η διευκρίνιση των όρων. Όροι όπως «εκπαιδευτική γνώση», ή «φιλολογική γνώση», ή «φορμαλισμός» ή «αναστοχασμός» κ.λπ. αναλύονται και επεξηγούνται πριν ο συγγραφέας προχωρήσει στη διερεύνησή τους. δ) Η αναζήτηση των αιτίων. Δεν αρκείται ο συγγραφέας στο να παραθέσει γεγονότα, όσο τεκμηριωμένα και να είναι αυτά. Προχωρεί στην αναζήτηση των αιτίων ή και των συνεπειών τους,έτσι ώστε να δημιουργείται ένας γόνιμος προβληματισμός στον αναγνώστη.
Αν θέλαμε να χαρακτηρίσουμε με μια λέξη το βιβλίο, θα έλεγα ότι είναι ένα βιβλίο αυτογνωσίας ως προς τα εκπαιδευτικά μας πράγματα. Ένα βιβλίο που μας βοηθά να κατανοήσουμε τον εκπαιδευτικό μας προσανατολισμό, από πού ξεκινήσαμε, γιατί πορευτήκαμε όπως πορευτήκαμε και πώς πρέπει να δούμε τον δρόμο μας μέσα στις καινούριες συνθήκες.
*Εκπαιδευτικός, συγγραφέας
