Είναι τέχνη ή επιστήμη η Αρχιτεκτονική; Αυτό είναι ένα ερώτημα που έρχεται και επανέρχεται και έχει ουσιαστική σημασία, αφού καθορίζει την στάση κάθε αρχιτέκτονα. Τις τελευταίες δεκαετίες, μετά τη κατασκευή μιας σειράς πολυδιαφημισμένων κτηρίων στον διεθνή χώρο, που τράβηξαν τα φώτα της δημοσιότητας, πολλοί ήταν εκείνοι που υποστήριξαν ότι η καλλιτεχνική διάσταση είναι η κυρίαρχη.
Άλλοι όμως, επιμένουν ότι η αρχιτεκτονική πρέπει να συνδυάζει την τέχνη και την επιστήμη.
Η Μαρκέλα Μενοίκου ,Επίκουρος Καθηγήτρια Αρχιτεκτονικής , και Αντιπρόεδρος του Τμήματος Αρχιτεκτονικής του Πανεπιστημίου Λευκωσίας, τονίζει ότι «τέχνη και επιστήμη, πηγαίνουν μαζί.. « Δεν είναι μόνον το ένα ή το άλλο. Είναι και τα δύο μαζί. Πόσο μάλλον όταν τέχνη και επιστήμη είναι δύο όψεις του ίδιου νομίσματος, ενώ τα τελευταία χρόνια ολοένα και περισσότερο καταργούνται οι διαχωριστικές γραμμές μεταξύ τους. Είναι συγκοινωνούντα δοχεία, που το ένα τροφοδοτεί διαρκώς και ανελλιπώς το άλλο. Οι σχέσεις μεταξύ τους δεν είναι με κανέναν τρόπο γραμμικές και ευθύγραμμες, αλλά τουναντίον, δυναμικές και καθόλου προφανείς»
Μήπως, όμως, υπάρχουν διακριτοί ρόλοι ανάμεσα στην τέχνη και την επιστήμη, σε ό,τι αφορά στην ίδια την υπόσταση της αρχιτεκτονικής;
«Όχι βέβαια!» απαντά « Ούτε θα έπρεπε να υπάρχει ένας απαράβατος κανόνας που θα όφειλαν όλοι να ακολουθούν. Τα όρια είναι ασαφή και δυσδιάκριτα και έτσι θα συνεχίσουν να μένουν μέσα στο πέρασμα του χρόνου, για να παραμένει αναπάντητο το ερώτημα και κάθε αρχιτέκτονας να δίνει μέσω του έργου του τη δική του προσωπική απάντηση. Σε κάθε τόπο, σε κάθε χρονική περίοδο».
Όπως επισημαίνει, είναι η φάση εκείνη της δημιουργίας κατά την οποία ο αρχιτέκτων ερευνά, ακριβώς με τον ίδιο τρόπο που ερευνά ο επιστήμων ή ο καλλιτέχνης τις άγνωστες και ανεξερεύνητες -εν τέλει- περιοχές του ανθρώπινου εγκεφάλου, σε ό,τι αφορά στο αντικείμενό του. Αυτή η πρωτογενής έρευνα των ποιοτικών χαρακτηριστικών του αρχιτεκτονικού χώρου είναι η πιο σημαντική έρευνα σε ό,τι αφορά στην ουσία της αρχιτεκτονικής! Γιατί είναι πολλές φορές που την υποτιμούν στις Σχολές Αρχιτεκτόνων, όταν αυτή θα έπρεπε να βρίσκεται στον πυρήνα των προπτυχιακών και κυρίως των μεταπτυχιακών σπουδών.
«Με αυτή τη φιλοσοφική προσέγγιση για την Αρχιτεκτονική, μέσα σε λίγα χρόνια το Πρόγραμμα Αρχιτεκτονικής του Πανεπιστημίου Λευκωσίας απόχτησε μοναδική ταυτότητα , τόσο στην Κύπρο όσο και στο εξωτερικό, προσφέροντας μόρφωση πάνω στην επιστήμη ή την τέχνη της Αρχιτεκτονικής, σε φοιτητές από όλες τις ηπείρους του κόσμου». Αυτό υποστηρίζει η κ. Μενοίκου, . Και προσθέτει πως πρόσφατα, απόφοιτοι της Αρχιτεκτονικής του Πανεπιστημίου Λευκωσίας έγιναν δεκτοί για μεταπτυχιακές σπουδές σε κορυφαία Πανεπιστήμια στις Ην. Πολιτείες και τη Βρετανία.
« Όμως είμαστε υπερήφανοι και για φοιτητές μας που διακρίθηκαν σε διεθνείς διαγωνισμούς» λέει η κ. Μενοίκου. «Στο ακαδημαϊκό έτος 2013-14 , δύο φοιτητές μας του δεύτερου χρόνου σπουδών, πήραν το πρώτο βραβείο στον διεθνή διαγωνισμό “Sukkahville 2013 International Design Competition”. Η εργασία ολοκληρώθηκε στα πλαίσια του μαθήματος Ψηφιακού Σχεδιασμού και υλοποιήθηκε στο Τορόντο (Καναδάς) τον Σεπτέμβριο του 2013. Επίσης φοιτητές μας του τέταρτου και του πέμπτου χρόνου που ακολουθούν το UNIT 4 “Divining the future - Technology is the answer, but what was the question?” (Ερευνητική ομάδα αρχιτεκτονικής σύνθεσης), διακρίθηκαν στον διεθνή διαγωνισμό “PostQuakeVisions” και η εργασία τους παρουσιάστηκε στην τελετή βράβευσης στην Ιταλική πόλη Κρεβαλκόρε τον Σεπτέμβριο του 2013. Επίσης η εργασία “Mobile Unit” διακρίθηκε στοω διαγωνισμό “Building Trust International: Moved to Care”. Τέλος άλλες δύο εργασίες διακρίθηκαν στον περίφημο διεθνή διαγωνισμό “d3 Housing Tomorrow 2014” και παρουσιάστηκαν στο Χιούστον του Τέξας».
Όπως επισημαίνει η κ. Μενοίκου, το Τμήμα της Αρχιτεκτονικής του Πανεπιστημίου Λευκωσίας έχει καθιερωθεί και σαν πολιτιστικό κέντρο και διοργανώνει σειρά εκδηλώσεις και συνέδρια , τις περισσότερες στο ιδιόκτητο υπερσύγχρονο Κέντρο Ερευνών στη Λευκωσία.
Μια εξαιρετικά ενδιαφέρουσα εκδήλωση ήταν η παρουσίαση των τριών πρώτων εργασιών για το 2014. Οι ίδιες οι εργασίες εντυπωσίασαν αυτούς που παραβρέθηκαν στην εκδήλωση.
Ο Μάριος Αντωνίου παρουσίασε την εργασία με τίτλο "Architecture in New SynThesis" και όπως εξηγεί βασίστηκε στη θεωρία της εφαρμογής της τεχνολογίας της βιοσύνθεσης στην αρχιτεκτονική, που μπορεί να μετατρέψει το υπάρχον αρχιτεκτονικό μοντέλο , σε ζωντανό μοντέλο, βασισμένο σε βιολογικές αρχές και πρακτικές. «Αυτή η νέα αρχιτεκτονική βασίζεται στο οικοσύστημα» λέει . Και προσθέτει πως ενεργεί ως ένας άλλος ζωντανός οργανισμός. Χρησιμοποίησε ως μοντέλο του το Κρεβαλκόρε, ιταλική μεσαιωνική πόλη σε περιοχή σεισμογενή και με αρκετά οικιστικά προβλήματα. Στόχος του η ίδρυση νέας πόλης στα χνάρια αυτής που ήδη υπάρχει με ανθρωπογενή φιλοσοφία και βασισμένη σε μία βιοσυνθετική εφαρμογή.
Το θέμα της εργασίας του Άριστου Αριστοδήμου είχε τίτλο «Trashformer» και την εμπνεύστηκε από την κατάσταση που επικρατεί στην Αθήνα, την πρωτεύουσα της Ελλάδας «Η μόλυνση της ατμόσφαιρας και η ηχορύπανση» επηρεάζουν το περιβάλλον και τους κατοίκους της Αθήνας» λέει. Και επισημαίνει η κατάσταση τους μπορεί να βελτιωθεί με τη χρήση τεχνολογικών μεθόδων . Λείπουν το πράσινο και το φώς αλλά μπορούν να επιστρέψουν στο προσκήνιο . «Ο Trashformer μεταδίδεται και σε γειτονικές περιοχές, υποστηρίζει , «ως ζωντανός οργανισμός που θα βοηθήσει τις πόλεις , οι οποίες μπορούν να ζούν ακόμα και με τη βοήθεια των αποβλήτων».
Η Γιώτα Κυριάκου στην εργασία της είχε ως θέμα “Abandoned ruins given new life - Resurrecting the Ruins” .Κατά την άποψη της είναι μια συνεργασία της Νέας με την Παλιά αρχιτεκτονική. Η εργασία της σέβεται τον προσωπικό χώρο του ατόμου και δημιουργεί τις κοινωνικές σχέσεις ανάμεσα στο άτομο και τον χώρο. «Βάσισα την εργασία μου σε τουρκοκυπριακή γειτονιά της Λευκωσίας που έχει εγκαταλειφθεί και που βρίσκεται δυτικά του τζαμιού Ομερίγιε» λέει . Τα υπάρχοντα κτίρια χρησιμοποιήθηκαν με την αρχική τους μορφή και στις περισσότερες περιπτώσεις με την αρχική τους χρήση. « Η συνεργασία του παλιού με το νέο δημιουργεί αρμονική ατμόσφαιρα , που έδωσε κατά την άποψη μου απάντηση στα αρχικά προβλήματα. Το Κέντρο Εφαρμοσμένων Τεχνών επαναδραστηριοποιεί την υπάρχουσα κατάσταση και δίνει στους χρήστες και την περιοχή νέες δραστηριότητες και πολιτιστική αίσθηση» καταλήγει.
Όπως λέει η κ. Μενοίκου, το Πρόγραμμα Αρχιτεκτονικής στο Πανεπιστήμιο Λευκωσίας προσφέρει δύο επιλογές σπουδών, τετραετούς φοίτησης για την απόκτηση Διπλώματος Τεχνών στην Αρχιτεκτονική (B.A.Arch) και πενταετούς φοίτησης για την απόκτηση Επαγγελματικού Διπλώματος στην Αρχιτεκτονική (DipArch). Το πρόγραμμα παρέχει στους φοιτητές σύγχρονες γνώσεις στην αρχιτεκτονική και επαγγελματικά προσόντα , που αναγνωρίζονται από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Η επίσημη γλώσσα σπουδών είναι η Αγγλική αλλά από τον ερχόμενο Σεπτέμβριο θα είναι και η Ελληνική.
