ΤΟΥ ΤΖΩΝ ΚΙΤΤΜΕΡ*
Έχω μεγάλο σεβασμό για τους δασκάλους και τη διδασκαλία. Είναι στο αίμα μου. Ο παππούς μου από την πλευρά του πατέρα μου ήταν για πολλά χρόνια διευθυντής ενός δημοτικού στο Λίνκολνσαϊρ της Αγγλίας. Η μητέρα μου ήταν καθηγήτρια της χημείας.
Οι καλύτεροι καθηγητές διαπλάθουν και αλλάζουν τη ζωή των μαθητών τους, για το καλύτερο.
Αυτή την απλή αλήθεια την αναλογίζομαι συνέχεια εδώ και μια βδομάδα. Την Τετάρτη βρισκόμουν στην Αίγινα, όπου, μαζί με την κοινότητα του Μεσαγρού και τους πολλούς του φίλους από την Ελλάδα, συνοδεύσαμε στην τελευταία του κατοικία τον άντρα από τον οποίο έμαθα περισσότερα απ΄ότι έμαθα από οποιοδήποτε άλλο άτομο εκτός από τους γονείς μου – τον άντρα που πρώτος μου δίδαξε τα αρχαία και τα νέα ελληνικά – τον άντρα που πρώτος με έφερε στην Ελλάδα.
Ο Τζέραλντ Τόμσον (1933-2015) ήταν καθηγητής των Λατινικών, των Ελληνικών και της Αρχαίας Ιστορίας στο Κολλέγιο Χάιμερς (Hymers College) του Χάλ στη βόρεια Αγγλία. Πέρασε όλη του την σταδιοδρομία εκεί – από το 1957 μέχρι την πρόωρή του συνταξιοδότηση το 1985. Είχε εξαιρετική φωνή τενόρου και έπαιζε πιάνο πολύ καλά. ΄Ηταν πολύ καλός ερασιτέχνης ηθοποιός. Και ήξερε να γοητεύει ένα ακροατήριο άτακτων και κυνικών εφήβων με την απλή ανάγνωση ενός ποιήματος.
Αλλά το πραγματικό του πάθος ήταν για την Ελλάδα.
Ήρθε εδώ για πρώτη φορά το Πάσχα του 1961, με μια ομάδα μαθητών από το σχολείο μου. Ήταν στα 28 χρόνια του, και, παρόλο που είχε σπουδάσει την κλασική φιλολογία στην Οξφόρδη, δεν είχε προηγουμένως ικανούς οικονομικούς πόρους για ένα ταξίδι στην Ελλάδα. Αμέσως διαπίστωσε ότι η χώρα αυτή ήταν καλή για την υγεία του: το θερμό, ξηρό της κλίμα τον απάλλαξε από το άσθμα που είχε από παιδί. Κι όχι μόνο. Ερωτεύτηκε την ομορφιά της χώρας, τη φιλοξενία του λαού. Αιχμαλωτίστηκε! Έτσι, συνέχιζε να φέρνει εδώ σχολικές παρέες για 25 χρόνια. Μέχρι το τέλος της σταδιοδρομίας του, ο Τζέραλντ ερχόταν εδώ κάθε χρόνο: για το Πάσχα και τις μεγάλες καλοκαιρινές διακοπές. Έτσι, πέρα από την βαθιά κλασική μάθησή του, απέκτησε εξαιρετική γνώση για τα τοπία της Ελλάδας, την σύγχρονή της γλώσσα και λογοτεχνία, και τον λαό της. Παρέα με τους συμμαθητές μου, ήρθα κι εγώ στην Ελλάδα για πρώτη φορά, με αρχηγό τον Τζέραλντ, το 1984. Η επίσκεψη εκείνη άλλαξε τη ζωή μου, όπως η πρώτη δική του επίσκεψη είχε αλλάξει τη ζωή του Τζέρανλτ πάνω από 20 χρόνια πριν.
Έγινε δάσκαλός μου το 1981, όταν ήμουνα 14 χρόνων. Τον λάτρευα. Μας δίδαξε τα Αρχαία Ελληνικά με απαραμίλλητη δεξιότητα, ευαισθησία και αφοσίωση. Μου δίδαξε να διαβάζω την γλώσσα και να την γράφω. Αλλά μας δίδαξε επίσης τον πολιτισμό της Ελλάδας, από τον Όμηρο, στους Κλασικούς Αιώνες, το Βυζάντιο και τη σύγχρονη εποχή. Όχι μόνο μας μετέφερε την γνώση, αλλά μας προκάλεσε την περιέργεια, καλλιεργώντας την κριτική σκέψη και την δημιουργικότητα. Από τη στιγμή που αρχίσαμε να διαβάζουμε τους κλασικούς συγγραφείς, ιδιαιτέρως τον Ευριπίδη και τον Πλάτωνα, ήξερα ότι θα αφιερωνόμουν, με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, στην ιδέα της Ελλάδας. Υπό την καθοδήγηση του Τζέραλντ, πήγα στο Πανεπιστήμιο του Καίμπριτζ κι ύστερα στην Οξφόρδη για να σπουδάσω κλασική φιλολογία. Υπό την έμπνευσή του, άρχισα να μαθαίνω εντατικά τα νεοελληνικά και να έρχομαι έδω κάθε χρόνο.
Αφού έφυγε από την Αγγλία, ο Τζέραλντ έμεινε πρώτα στην Αθήνα κι έπειτα έχτισε ένα σπίτι στο Μεσαγρό της Αίγινας, όπου έμεινε από το 1990 έως τον θάνατό του μια βδομάδα πριν. Το σπίτι του έσφυζε από ενέργεια, μουσική, κουβέντα, φιλία – είχε πολλούς φιλοξενούμενους: μερικούς προσωρινούς, μερικούς πιο μόνιμους. Μέχρι το τέλος παρέμεινε πολύ Άγγλος: ένας Άγγλος από τη βόρεια Αγγλία, με τις ρίζες του στον Μεθοδισμό, και με μια αντιπάθεια σε αυτά που έλεγε ‘ανελέητες και άκαμπτες δυνάμεις της αγοράς’. Αλλά, όπως δείχνουν αυτή την εβδομάδα οι τοπικές τιμητικές νεκρολογίες, έγινε ουσιώδες μέρος της κοινότητας του Μεσαγρού, γνωστός σε όλους, ειδικός για την ιστορία της Αίγινας και την γεωγραφία της. Έγραψε έναν υπέροχο οδηγό για τα αρχαία μονοπάτια του νησιού και ολοκλήρωσε την δική του αυτοβιογραφία. Στο τέλος βαπτίστηκε Ορθόδοξος, παίρνοντας το όνομα Νεκτάριος, από τον προστάτη άγιο της Αίγινας, του οποίου η γιορτή (στις 9 Νοεμβρίου) συνέπιπτε με τα γενέθλια του Τζέραλντ του ίδιου (του άρεσαν πολύ οι συμπτώσεις). Άφησε την τελευταία του πνοή στον Μεσαγρό, όπου και ήθελε να τελειώσει τις μέρες του.
Ερωτεύτηκα την Ελλάδα, την ελληνική γλώσσα και τον ελληνικό λαό γιατί τα αντίκρυσα πρώτα μέσω του Τζέραλντ Τόμσον, με τα μάτια του. Αυτό που μας δίνουν οι καλύτεροι δάσκαλοί μας αποτελεί «κτήμα εσαεί». Και πραγματικά, στον αγαπητό μου Τζέραλντ θα είμαι εσαεί ευγνώμων. Αφιερώνω αυτό το μπλογκ στη μνήμη του και σε όλους τους συναρπαστικούς δασκάλους, οπουδήποτε κι αν βρίσκονται.
*Βρετανός πρέσβης στην Ελλάδα
