ΤΗΣ ΛΟΥΚΙΑΣ ΒΟΥΡΓΙΑ –ΔΗΜΗΤΡΙΑΔΟΥ*
Στα 17 μου χρόνια, η χήρα μάνα μου, μου είπε:
-Άκου να δεις κόρη μου, ο αδελφός σου θα πάει τον Σεπτέμβρη στο Δημοτικό. Σε παρακαλώ, ως η μεγαλύτερη από τα αδέλφια σου να το βοηθήσεις λίγο το παιδί, να μη δυσκολευθεί στην Α΄ τάξη… Εγώ δεν έχω χρόνο… Βλέπεις δουλεύω, μέρα νύκτα… .
Ο μικρός μου αδελφός, ακριβώς 5 ,5 χρονών, θα ξεκινούσε την Α΄ Δημοτικού. Ως πρωτότοκη κόρη, είχα ευθύνη…Ανέλαβα με μεγάλη μου χαρά! Αμ έπος, αμ έργο! Στρώθηκα στη δουλειά. Εκείνο το καλοκαίρι, έμαθα στον μικρό μου αδελφό όλα τα γράμματα της ελληνικής αλφαβήτας. Μια χαρά θα τα πήγαινε το παιδί. Μάθαμε και τους αριθμούς ως το 10 !.. Πολύ καλά! Του άρεσαν πολύ τα Μαθηματικά κι όλο τα αποζητούσε .. Ε… μάθαμε και τους αριθμούς ως το 100.. Κι ύστερα ως το 1000! Πάρα πολύ καλά! Προχωρήσαμε και λίγο παρακάτω… μάθαμε και πρόσθεση, αφαίρεση ως το 100! Άριστα! Ε, εδώ θα σταματούσαμε; Πήγαμε κι ένα περίπατο στην υπερπήδηση δεκάδας… εύκολα…
Με τούτα και με κείνα, άψε σβήσε όπως όλα τα πράγματα σ’ αυτό τον κόσμο, το καλοκαίρι έφυγε.. και να’ τος ο Σεπτέμβρης, με το άνοιγμα των σχολείων. Πρώτη μέρα το παιδί στο σχολείο… αγωνία η δασκάλα…!
- Πώς τα πέρασες γιε μου; ρώτησε το βράδυ η μάνα μας.
- Εγώ αύριο δε θα πάω στο σχολείο!
- Μα γιατί; Τι έπαθες; Δεν σε έπαιζαν τα άλλα παιδάκια; Μην ανησυχείς, θα κάνεις φίλους σιγά σιγά.. .
- Όχι, δεν πάω στο σχολείο, γιατί δεν έχω τίποτα να μάθω.. όλα τα ξέρω! Βαρέθηκα!
Η μάνα μου βέβαια, δεν ήξερε ποια ακριβώς ιδιαίτερα μαθήματα είχε κάνει ο μαθητής, στο σπίτι, με τις οδηγίες της βέβαια…. Είπε στον αδελφό μου:
- Πήγαινε, γιε μου, αύριο στο σχολείο σου και να δεις, όλα θα στρώσουν .
Κατέβασε τα μούτρα ο μικρός.. Tο άλλο βράδυ ξανά η ίδια ερώτηση:
- Πώς πέρασες στο σχολείο;
- Όπως σου είπα …βαρέθηκα ..δεν είναι καθόλου καλά … .
Άρχισαν να σκουραίνουν τα πράγματα. … Το τρίτο βράδυ, ξέσπασε πια η επανάσταση!
- Άκου να δεις. Αύριο δεν πάω σχολείο. Τα ξέρω όλα, μα όλα! Δεν πάω, δεν πάω!
Είχε και άποψη ο πιτσιρικάς! Πάντα έχουν! Ε ρε τι ζόρια που τραβάνε οι γονείς, όταν τα παιδιά δεν θέλουν να πάνε στο σχολείο…!
Κι ύστερα τόνισε: «Κι αφού δεν θα πάω αύριο στο σχολείο, θα πάω μαζί σου στη δουλειά σου.. να σκάβω με τους αρχαιολόγους.. Μαθαίνω πιο πολλά πράγματα εκεί, περνώ καλύτερα ….»
Η μάνα μας τότε δούλευε μαζί με ένα συνεργείο αρχαιολόγων στους Τάφους των Βασιλέων, στην Αρχαία Ταμασό. Οι γιαγιάδες και οι παππούδες είχαν πεθάνει, έφυγε και ο πατέρας μας και η χήρα μάνα μας, μη έχοντας πού να αφήσει το παιδί – νηπιαγωγεία δεν υπήρχαν! το έπαιρνε από τριών χρονών στις ανασκαφές…
- Εγώ δεν ξαναπάω σχολείο! Δεν έχει τίποτα καλό να μάθω εκεί… .
Η μάνα μου … ως να ξύπνησε ξαφνικά, είπε:
- Μα για πες μου, τι ξέρεις δηλαδή ακριβώς και λες ότι δε μαθαίνεις τίποτα στο σχολείο;
- Ξέρω τα γράμματα, τους αριθμούς, αυτό κι αυτό… η δασκάλα μου μαθαίνει το 1… εγώ ξέρω ως το 100….
Η μάνα μου με κοίταξε επιτιμητικά. «Ε είπαμε να… μα όχι και έτσι ρε Λουκία..». Έφταιξα! Διότι , τέλος πάντων ,ως φτασμένη δασκάλα που ήμουν, στα 17 μου, με τα όλα μου ! δεν έκανα καλά τη δουλειά μου… και έπρεπε να δώσω και λόγο ...Περί λογοδοσίας που λένε σήμερα… ! Γιατί πάντα ο δάσκαλος φταίει ! Γιατί κάποιος πρέπει να φταίει… Δε γίνεται αλλιώς …Θες οι οδηγίες δεν είναι σαφείς, δεν είναι ξεκάθαρες , δεν υπάρχουν… Ο δάσκαλος φταίει.. !
Η μάνα μου απόμεινε στενοχωρημένη να κοιτάζει το παιδί.
– Και τι θα τον κάνω τώρα τον αδελφό σου, κόρη μου; …αρχαιολόγο; μονολόγησε απεγνωσμένα. Πώς τη λυπήθηκα τη φτωχή! Δεν την έφταναν τα βάσανα της χηρείας… Της φορτώθηκα κι εγώ , με τις απερίσκεπτες πράξεις μου! Και ο μικρός από πάνω το βιολί του … «Με τους αρχαιολόγους θα πάω.. μαθαίνω καλύτερα πράγματα εκεί… Δεν είναι καλό το σχολείο που με στείλατε» !!!
Μα έλα που κατά βάθος σκεφτόμουν ότι είχε ένα κάποιο δίκαιο η άποψή του … γιατί άλλο είναι να κάθεσαι στο θρανίο, μπροστά από ένα πίνακα, να περιμένεις τη γνώση .. κι αυτήν να την έχεις ήδη χωνέψει από καιρό γιατί έτσι σε έφτιαξε η φύση.. κι άλλο είναι να ΄σαι μες στον καθαρό αέρα , τον ήλιο, τη φύση … να περιμένεις με αγωνία να θαυμάσεις τα ευρήματα που η γη κρύβει στα σπλάχνα της από αιώνες τώρα και τα φέρνει στο φως με πολύ κόπο, υπομονή και αγάπη η σκαπάνη του αρχαιολόγου! Πείσμα το πεντάχρονο, να κτυπάει το πόδι, να ξέρει τι θέλει, πού να πάει, τι να μάθει… κόκκαλο η μάνα μου να με στραβοκοιτάζει, που τα’ κανα θάλασσα στη «διαπαιδαγώγηση» και το παιδί δεν προσαρμοζόταν στο σχολείο… !!! Αχ, τι κακό που πάθαμε, τι μπερδεμένες δουλειές ήταν αυτές , που άλλα μου είπε κι άλλα έκαμα και το παιδί είχε τόσο μεγάλη δυσκολία στην Α΄Δημοτικού! Τι να τον κάνει τώρα ; Αρχαιολόγο; Μα , μιλούμε περί υποχρεωτικής εκπαίδευσης… ! Ήταν μια οικογενειακή στιγμή για κλάματα.. και για γέλια μαζί ! Ποιος να λύσει το πρόβλημα; Ο φταίχτης βέβαια, ο δάσκαλος δηλαδή! Μου ήρθε μια φαεινή ιδέα…Είπα στον αδελφό μου:
- Άκου να δεις, είσαι πολύ τυχερός! Θα κάθεσαι στο θρανίο στην Α΄ τάξη, αλλά μόλις τελειώνεις τη δουλειά σου θα παρακολουθείς τη Β΄ τάξη… είναι μεγαλύτερη τάξη και να δεις, θα έχει ενδιαφέρον… .
Ευτυχώς υπήρχε και το σύμπλεγμα Α΄-Β΄ τάξης…! Ο μικρός με κοίταξε σκεφτικός..
- Κι άμα βαριέσαι ακόμη, θα σου δίνω σε κόλλες πράξεις με αριθμούς που σου αρέσουν…
- Δε γίνεται να τις παίρνω μαζί μου, στους Τάφους των Βασιλέων; Βαριέμαι πάρα πολύ στο σχολείο!
- Όχι, είπε σταθερά η μάνα μας. «Αν θες να έρχεσαι το Σάββατο. Καθημερινά θα πηγαίνεις στο σχολείο σου».
Έτσι δόθηκε τέλος στα όνειρα του μικρού , ότι θα απόφευγε το ανιαρό σχολείο…Με πολλά βάσανα, τέλειωσε η Α’ τάξη! Η μάνα μου, μου απαγόρευσε να προετοιμάσω το παιδί, για τη Β΄ τάξη. Χάσαμε από τα σίγουρα..! Γιατί , όπως έλεγε, ήμουνα «υπεύθυνη», που έτρεξα το πράγμα τόσο πολύ και το παιδί ,τα βρήκε τόσο σκούρα στο Δημοτικό . ..με μια τόσο ανώμαλη μετάβαση!
Ο χρόνος πέρασε με γκρίνια … Στη Β΄ Δημοτικού, ο Επιθεωρητής, εντόπισε ότι το παιδί αυτό ήταν προικισμένο στην μαθηματική σκέψη! Ήταν χαρισματικό! Του χάρισε 2 κουτιά μολύβια…Σωστός θησαυρός ! Είχαμε όλα τα παιδιά της οικογένειας μολύβια για πολύ καιρό! Έδωσε οδηγίες , για το πώς , για σωστή αντιμετώπιση …για την κατάλληλη τροφή , ανάλογα με την ανάγκη. Επιτέλους , κύλησε το νερό στ΄ αυλάκι !
Έτσι, στην πορεία, αντιλήφθηκα ότι δεν έφταιγε ο δάσκαλος, αλλά ο μαθητής … γιατί η φύση τραβούσε τον δρόμο της! Πάντα τον τραβάει, βρίσκει τους τρόπους…Γιατί όταν το παιδί είναι ώριμο για τη γνώση, μοιάζει σαν τη διψασμένη γη που προσμένει με λακτάρα την ψιλή ανοιξιάτικη βροχούλα,να πιει, να ξεδιψάσει, να καρπίσει !
Πρώτη και καλύτερη δουλειά για κάθε δάσκαλο ή και νηπιαγωγό, είναι όταν παραλαμβάνει για πρώτη φορά ένα μαθητή, να δει πού βρίσκεται, πού στέκει, ποιες ανάγκες έχει… σε ποιο τομέα…
Για τον έμπειρο εκπαιδευτικό, είναι απλά τα πράγματα.. εύκολα εντοπίζει το χάρισμα, το ταλέντο… κι αναλόγως θα κινηθεί.. η διάγνωση αναγκών του μαθητή είναι το σίγουρο μέσο, για το τι και πώς και με ποιο ρυθμό… Θα πει κάποιος: Μα τώρα 25 παιδιά σε μια τάξη, τι να πρωτοπρολάβει; Ορθό μεν, αλλά… γιατί τα παιδιά που η φύση τα προίκισε, φαίνονται από χίλια μίλια μακριά, βοούν, διψούν… για τη γνώση…
Για τα Μαθηματικά , τα πράγματα είναι πανεύκολα . Βάζεις ένα πολύ απλό προβληματάκι στα παιδιά .. Να το βρουν όλα ..συνεχίζεις λίγο πιο δύσκολο, λίγο πιο δύσκολο, να το βρει το 75%. το 50%,το 25% , να το βρουν 1,2 παιδιά ! Γερμανικό εκπαιδευτικό σύστημα. Αμέσως ξεχωρίζει η ξεχωριστή μαθηματική σκέψη!
Πριν πολλά χρόνια , στο χωριό Καπέδες , ο μακαριστός τέως κοινοτάρχης , μου είχε διηγηθεί την εξής πραγματική ιστορία: Ένα πανέξυπνο κοριτσάκι από την κοινότητα , τελειώνοντας την Α΄Δημοτικού, πήδηξε τάξη και φοίτησε στην Γ΄Δημοτικού! Τελειώνοντας την Γ΄ τάξη ,πήδηξε και πάλι τάξη και φοίτησε στην Ε΄Δημοτικού! Κι από κει αποφοίτησε πια από το Δημοτικό με τα Άριστα των Αρίστων! Ο χρυσούς αιώνας της Παιδείας για τα χαρισματικά!
Στο τωρινό εκπαιδευτικό σύστημα η διαφοροποίηση εργασίας είναι η λύση. Υπάρχουν τρόποι ώστε τα παιδιά που έρχονται στο σχολείο και είναι ήδη πολύ πιο μπροστά, είναι προχωρημένα, γιατί η ίδια η φύση τα προίκισε , να μην καθηλώνονται στην καρέκλα άπρακτα. Χρειάζονται τη δική τους κατάλληλη τροφή. Δε θέλουν ακουμπιστήρι, στήριγμα. Είναι γεννημένοι πρωταθλητές στον στίβο της γνώσης και της μάθησης! Χρειάζονται εργασία διαφοροποιημένη , δημιουργική, λίγο πιο ψηλά κάθε φορά, σύμφωνα με το επικείμενο στάδιο ανάπτυξης που λέει κι ο Vigotsky.
Κι αν τα χαρισματικά παιδιά είναι δύσκολο να βρουν το δρόμο τους σήμερα στο σύστημα, γιατί ακόμη δεν υπάρχουν τέτοιες δομές που να ξεχωρίζουν.. τους ξεχωριστούς.. για κάτι ξεχωριστό, θα πρέπει να ειπωθεί ότι το Ενιαίο Αναλυτικό , το οποίο ξεκινά από την Προδημοτική, ειδικά στα Μαθηματικά, έχει τραβήξει ψηλά τον πήχυ!
Aγαπητές μου νηπιαγωγοί, διαφοροποιείστε την εργασία σας, για την ιδιαιτερότητα της ανάγκης. Το πολύ ψηλά, το πάρα πολύ ψηλά ή και το αδύνατα, πολύ χαμηλά… στη βάση… Γιατί η πλειονότητα του μέσου, δεν έχει πρόβλημα… Σοβαρό πρόβλημα έχει προπάντων το χαρισματικό παιδί, που η φύση του δείχνει τον δρόμο.. και η εκπαίδευση του δένει το λουρί, το τραβάει με το χαλινάρι…
Στα χέρια σας τα μικρά βλαστάρια του τόπου μας… αγκαλιάστε τα με αγάπη και γνοιαστείτε για τη δική σας προσφορά… Το πρόγραμμά μας είναι ευέλικτο!... Μπορεί να προσαρμοστεί και στην ιδιαιτερότητα των λίγων χαρισματικών, αυτών που ίσως κάποια στιγμή κληθούν από την κοινωνία να υπηρετήσουν σε ψηλές μοναχικές θέσεις όπου θες γνώση, δύναμη, αντοχές και ήθος.. Δώστε κάτι και στα χαρισματικά. Ό,τι δίκαια τους αναλογεί! Μην τα περιθωριοποιείτε, αξιοποιήστε τα… μην τα αφήνετε να υποφέρουν! Δικαιούνται κι αυτά το δικό τους μερίδιο από την πίττα !
Το καλοκαίρι, συνάντησα ένα εφτάχρονο παιδί, γειτονόπουλό μου, τετραπέρατο, χαρισματικό στα Μαθηματικά. Είχε καιρό να τον δω. Τον ρώτησα:
- Πώς νιώθεις τώρα που σε λίγο ξεκινάς για τη Β΄ Δημοτικού; Να και την απάντηση…!
- Ρώτησα να μάθω… πότε δικαιούμαι να φύγω από το σχολείο…! Έμαθα…! Στα 16 μου χρόνια, μπορώ να φύγω από το σχολείο, χωρίς να μπορεί μου θυμώσει η μάμα μου! Καταβαρέθηκα.. ουφ!
Κεραμίδα μου’ ρθε στο κεφάλι! Η ιστορία επαναλαμβάνεται ! Σκέφτηκα τη γνωστή ιστορία με τον Αϊνστάιν που πήδηξε από το παράθυρο , γιατί δεν άντεχε άλλο το βαρετό σχολείο… .
Πρόσφατα, μες στον Νιόβρη, ξαναμίλησα με τον μικρό φίλο της γειτονιάς μου.
– Πώς τα πάμε τώρα; Πότε .. φεύγεις από το σχολείο;
- Μια χαρά τα πάω! Μόλις τελειώσω τη δουλειά μου στην τάξη, η δασκάλα μου, μου δίνει πολλά φυλλάδια , που μου αρέσουν πολύ , περνώ πολύ ωραία! Είδα και τη μάνα του και τη ρώτησα σχετικά. Μου εξήγησε, ότι η δασκάλα, του δίνει εργασία από την επόμενη τάξη.. και το παιδί είναι πολύ ευτυχισμένο! Ο Θεός να τις έχει καλά αυτές τις άξιες δασκάλες! Μες από την καρδιά μου, ο Θεός να τις έχει καλά! Γιατί δίνουν τόση χαρά στους μικρούς τους μαθητές , βάφοντας με φωτεινά πανέμορφα χρώματα το πέρασμά τους από το Δημοτικό Σχολείο!
Και ας παραπονιέται η γερόντισσα μάνα μου, ακόμη και σήμερα στα 87 της χρόνια, ότι τα΄κανα θάλασσα και το παιδί βρήκε ανυπέρβλητες δυσκολίες στην Α΄τάξη του Δημοτικού! Ήξεραν από τότε,τα περί ομαλής μετάβασης ..!
*Επιθεωρήτρια Δημοτικής Εκπαίδευσης (Για τα Νηπιαγωγεία Λευκωσίας)
