ΤΟΥ ΔΡΟΣ ΚΩΣΤΑ ΜΑΥΡΙΔΗ*
Η προσπάθεια του Κεντρικού Τραπεζίτη να πείσει ότι η στήριξη προς τις τράπεζες έγινε γιατί αυτό επέβαλλε το δημόσιο συμφέρον, είναι μάταιη. ΟΥΔΕΠΟΤΕ τεκμηριώθηκε εκ των προτέρων ενώπιον των εξελίξεων, ούτε τώρα ενώπιον της Διερευνητικής Επιτροπής δημόσια, ότι επιδιώχθηκαν και εξαντλήθηκαν (όλες ανεξαιρέτως) οι άλλες επιλογές προτού καταλήξουμε στην … κρατική στήριξη. Ούτε λέχθηκε κάτι σήμερα που αν λεγόταν την ώρα των εξελίξεων θα προκαλούσε ανατροπή. Ούτε ενώπιον της επικείμενης συντριβής, διανοήθηκε ένας (έστω ένας) αξιωματούχος ή τραπεζίτης (πρώην ή νυν) να παραιτηθεί, αλλά … διαπίστωναν δημόσια τα φοβερά μετά που δεν ανανεωνόταν η θητεία τους.
Το τελευταίο έγκλημα έγινε με την συνέργεια τόσων πολλών που η αξιοπιστία δεν επανέρχεται χωρίς ριζική εκθεμελίωση πρακτικών και προσώπων που φορτώνονται με το έγκλημα. Η Διερευνητική Επιτροπή και ειδικότερα ο σεβαστός Πρόεδρός της έχει προφανώς τη θέληση να θέσει τον δάκτυλον επί των τύπων των ήλων. Αυτό όμως απαιτεί να διερευνηθεί η καταχρηστική και ουσιαστικά παράνομη πρακτική που για χρόνια ασκούσαν οι τράπεζες πάνω στην κοινωνία καλυπτόμενες από το σύστημα εξουσίας μέσω συναλλαγής. Ωστόσο, κρινόμαστε στην πράξη και ο χρόνος εξαντλείται. Το τραπεζικό θηρίο φρόντισε η συναλλαγή με την εξουσία να είναι πολύπλοκη και εξίσου αδίσταχτα λειτούργησε συγκαλυπτόμενο για τις πρακτικές του εναντίον της κοινωνίας με την κάλυψη διαφόρων μορφών εξουσίας. Ποιος να συγκρουστεί χωρίς να συντριβεί από το θηρίο της διαπλοκής;
Περιοριζόμαστε σε ένα θέμα που επικρατεί για δεκαετίες, ενώ άλλα ορίζει η νομοθεσία που υιοθετήθηκε στην Κύπρο υποχρεωτικά (υποχρεωτικά!) λόγω εναρμόνισής μας με την ευρωπαϊκή νομοθεσία και ακυρώνει πολλές τραπεζικές πρακτικές που εφαρμόστηκαν ως σήμερα. Είναι αδύνατο να παραθέσουμε εκτενή τεκμηρίωση για όσα έχουμε προσωπική αντίληψη, αλλά αναδεικνύομε μερικά σημεία της σχετικής Ευρωπαϊκής Οδηγίας η οποία καλύπτει καταναλωτές (περιλαμβάνοντας πρόσωπα-πελάτες τραπεζών για σκοπούς εκτός των επαγγελματικών τους δραστηριοτήτων π.χ. για στεγαστικό δάνειο ή άλλης μορφής χρηματοδότηση). Ενδεικτικά, η Οδηγία προνοεί «τα κράτη-μέλη να μεριμνούν ώστε στις συμβάσεις που συνάπτονται… να μην περιλαμβάνονται καταχρηστικές ρήτρες», «να υπάρχουν τα κατάλληλα και αποτελεσματικά μέσα, προκειμένου να πάψει η χρησιμοποίησή τους», ότι οι καταναλωτές «πρέπει να προστατεύονται από τις καταχρήσεις ισχύος εκ μέρους του πωλητή ή του παρέχοντος υπηρεσίες», «οι συμβάσεις πρέπει να συντάσσονται με σαφή και κατανοητό τρόπο … και σε περίπτωση αμφιβολίας πρέπει να υπερισχύσει η πιο ευνοϊκή ερμηνεία για τον καταναλωτή». Η νομοθεσία ορίζει επίσης πότε μια πρόνοια σύμβασης θεωρείται καταχρηστική π.χ. όταν «δημιουργεί εις βάρος του καταναλωτή σημαντική ανισορροπία ανάμεσα στα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις των μερών», «η εκτέλεση των υποχρεώσεων του επαγγελματία υπόκειται σε όρο, η εκπλήρωση του οποίου εξαρτάται από τη βούλησή του και μόνο», «υποχρεώνουν τον καταναλωτή να εκπληρώνει όλες τις υποχρεώσεις του ενώ ταυτόχρονα ο επαγγελματίας δεν έχει εκπληρώσει τις δικές του» και πολλά άλλα. Αν στα πιο πάνω αντικατασταθεί η λέξη «καταναλωτής» με τη λέξη «πελάτης τράπεζας» και η λέξη «επαγγελματίας» με τη λέξη «τράπεζα», δεν υπάρχει πιο μαζική, συστηματική και διαχρονική κατάχρηση ισχύος μέσω των διάφορων συμβάσεων δανείων και άλλων χορηγήσεων στην Κύπρο που όμως ουδέποτε διερευνήθηκε.
Η περιφρόνηση προς τη νομοθεσία είναι έκδηλη και δεν μπορεί αυτά να μείνουν εκτός έρευνας. Το επαναλαμβάνουμε ξανά. Τα ηχηρά ονόματα προσώπων και η δύναμη που απέκτησαν όσοι συνήργησαν ενάντια στην κοινωνία παραβιάζοντας τη νομοθεσία όλα αυτά τα χρόνια με επίκεντρο το τραπεζικό σύστημα, φανερώνουν ένα κατά συρροήν έγκλημα που ξεκίνησε πριν και μετά το χρηματιστήριο, πέρασε στο αεροπορικό δυστύχημα της Ήλιος, μετά στο πλασάρισμα των «αξιογράφων» και φτάσαμε στο σημερινό αποτελειωτικό όργιο. Όλα με εποπτικές αρχές και άλλες πολιτειακές εξουσίες σε λειτουργία. Στην Διερευνητική Επιτροπή εναπόκειται να δαμάσει το αδίσταχτο θηρίο για να γλυτώσει την κοινωνία.
*Διδάκτωρ Χρηματοοικονομικής - mavrides@ucy.ac.cy
