ΤΗΣ ΜΑΡΙΑΣ ΧΡΙΣΤΟΦΟΡΟΥ*
Τα παιδιά είναι άμεσοι δέκτες πολλών καθημερινώνσυγκρούσεων καικαταστάσεων και, συνεπώς, επηρεάζονται συναισθηματικά από όλα όσα γίνονται γύρω μας. Η έλλειψη σωστής διαχείρισης των συναισθημάτων προκαλεί αλυσιδωτές επιπτώσεις στον εύθραυστο ψυχικό κόσμο του παιδιού. Η ανάπτυξη της συναισθηματικής νοημοσύνης είναι ζωτικό στοιχείο για τη ψυχική και σωματική τους ισορροπία και υγεία, την πνευματική πρόοδο και ανάπτυξή τους.
Ο τρόπος με τον οποίο τα παιδιάψυχαγωγούνται ή ακόμη και εκπαιδεύονται θεωρείται εξαιρετικά σημαντικό ζήτημα, γιατί η διαχείριση των συναισθημάτων σχετίζεται με την απόδοση του παιδιού στο σχολείο αλλά και γενικά με την ποιότητα εκπαίδευσης που παρέχεται σε ένα παιδί. Ένα συναισθηματικά ισορροπημένο παιδί θα γίνει ένας ισορροπημένος ενήλικας. Ισορροπημένοι ενήλικες δημιουργούν ισορροπημένες κοινωνίες, πολιτισμούς και κατ’ επέκταση έναν ισορροπημένο κόσμο.
Τα παιδιά επηρεάζονταιευθέως από την εποχή μας και τις απαιτήσεις της. Αναμφίβολα ζούμε σε μια ψηφιακή εποχή και επιβάλλεται, ίσως, να προσαρμόσουμε εποικοδομητικά το εκπαιδευτικό μας σύστημα, χρησιμοποιώντας και τις νέες τεχνολογίες, που είναι πολύ-αισθητηριακές. Μπορούμεεπίσης να εκμεταλλευτούμε θετικά την εξέλιξη του διαδραστικού αλληλεπιδραστικού θεάτρου, σε συνδυασμό με τη τεχνολογία και τις νέες μεθόδους διαχείρισης συναισθημάτων και να προσπαθήσουμε να βρούμε τον καλύτερο τρόπο εκπαίδευσης, που συνδυάζει, σε απόλυτη αρμονία, όλα τα πιο πάνω.
Σύμφωνα με τους πρωτοστάτες της συναισθηματικής νοημοσύνης, Mayer & Salovery, ο όρος αυτός ερμηνεύεται σανμια μορφή κοινωνικής ευφυΐας, η οποία περιλαμβάνει την ικανότητα να κατανοεί κανείς τα συναισθήματα τόσο τα δικά του όσο και άλλων ανθρώπων, να κάνει λεπτές διακρίσεις ανάμεσα στα διάφορα συναισθήματα και να χρησιμοποιεί αυτές τις πληροφορίες ώστε να καθοδηγεί αναλόγως τις σκέψεις και τις πράξεις του.
Η συναισθηματική νοημοσύνη λειτουργεί με ενιαίο τρόπο περιλαμβάνει,όμως, διάφορες ικανότητες που οργανώνονται σε τέσσερις διαστάσεις.Πρώτο, την αντίληψη και αναγνώριση των συναισθημάτων. Δεύτερο την αφομοίωση των συναισθημάτων στον τρόπο σκέψης. Τρίτο,στην κατανόηση των συναισθημάτων και, τέταρτο, στη διαχείριση των συναισθημάτων.
Πώς μπορούμε όμως, να ενισχύσουμε το συναισθηματικό κόσμο των παιδιών;
Μέσα από τη συνύπαρξη τέχνης και τεχνολογίας, με εικονικά και ρεαλιστικά περιβάλλοντα,μέσα από το διαδραστικό θέατρο μπορούμε να παρέχουμε τα εργαλεία για την ανάπτυξη της συναισθηματικής νοημοσύνης.
Μέσα από το βιωματικό θέατρο το παιδί γνωρίζει τον εαυτό του, την σχέση του με τους άλλους και το περιβάλλον, διερευνά ένα θέμα σφαιρικά γιατί κατά την διάρκεια της διαδραστικής παράστασης τα παιδιά μπαίνουν σε πολλούς διαφορετικούς ρόλους και βιωματικά ζουν τι σημαίνει να είσαι κάποιος άλλος, με διαφορετικό ψυχικό κόσμο και συναισθήματα. Η προσφορά του θεάτρου στην διαχείριση των συναισθημάτων είναι μεγάλη.
Σύμφωνα με τον Ακαδημαϊκό στον κλάδο της ψυχολογίας, JohnW. Creswell,ηδιαχείριση συναισθημάτων σχετίζεται σε μεγάλο βαθμό με την αντίληψη. Πρώτον, πρέπει να αντιλαμβανόμαστε σωστά την πραγματικότητα. Δεύτερον, πως ρυθμίζουμε την αντίδραση μας στα εξωτερικά ερεθίσματα, που μας επιρεάζουν, ώστε να βιώνουμε ένα συναίσθημα με μια συγκεκριμένη ένταση. Και, τρίτον, με ποιο τρόπο επιλέγουμε να εκτονώνουμε την ενέργεια των συναισθημάτων μας, ώστε να αποφεύγουμε να συσσωρεύονται μέσα μας και, κατά συνέπεια, να μπλοκάρουν την ψυχική μας ισορροποία.
Πολύ σημαντικός είναι και ο ρόλος που παίζουν οι γονείς. Ενδείκνυται να διαθέτουν εποικοδομητικό χρόνο με τα παιδιά τους και να ενισχύουν επίσης τον ελεύθερο χρόνο τους με καλλιτεχνικές δραστηριότητες, παρακολούθηση ποιοτικών θεατρικών παραστάσεων και να προωθούν την ενεργή συμμετοχή τους σε διαδραστκάεργαστήρια, ποιοτικού πάντα χαρακτήρα.
Τα τελευταία χρόνια ακούμε πολλά για την θετική σκέψη. Η συγγραφέας του βιβλίου, «Thesecret», RhondaByrne εξηγά, μέσα από τις σελίδες του, τη δύναμη της θετικής σκέψης. Πολλά σύγχρονα βιβλία προτείνουν την ένταξη της θετικής σκέψηςστη ζωή μας ως φιλοσοφίας για πνευματική και σωματική υγεία. Θα ήταν ίσως καλό να ενταχθεί η φιλοσοφία αυτή στο εκπαιδευτικό μας σύστημα και, γενικά, να ενισχύεται η συνεργασία και η αλληλοβοήθεια και όχι ο έντονος ανταγωνισμός.
Θα ήταν αποτελεσματικό ένα εκπαιδευτικό σύστημα που προωθεί θέματα διαχείρισης συναισθημάτων, μέσα από τις εικαστικές τέχνες, τοδιαδραστικόθέατρο και τις νέες τεχνολογίες. Να Ιεραρχούνται οι ανάγκες των παιδιών με θέματα όπως η ζήλεια, ο φόβος, η ανασφάλεια, η ασφάλεια, η αυτοεκτίμηση, η αυτοπεποίθηση κτλ., τα οποία συνδέονται άμεσα ή έμμεσα με τον καλύτερο τρόπο εκμάθησης, την καλύτερη κατανόηση και την καλλιέργεια της κριτικής σκέψης. Η κριτική σκέψη πηγάζει από την σωστή παιδεία και την συναισθηματική ισορροπία, σχετίζεται άμεσα και εξελίσσεται και καλλιεργείται μέσα από όλες τις μορφές τέχνης. Ίσως αυτό να είναι θέμα εκπαίδευσης και ταυτόχρονα κουλτούρας.
Συνοψίζοντας θα λέγαμε ότι ζούμε σε μια νέα εποχή με νέες ανάγκες και νέα ερεθίσματα. Ας εκμεταλλευτούμε, λοιπόν, όλες τις νέες μεθόδους που μπορούν να αναπτύξουν τη συναισθηματική νοημοσύνη και ας επενδύσουμε σε ένα καλύτερο και πιο υγειές αύριο.
* Ακαδημαϊκός, Πανεπιστήμιο Λευκωσίας, Τμήμα Σχεδιασμού και Πολυμέσων, Εικαστικός
